یکی از راه‌های مشکل فقر توصیه‌ها و راه حل‌های (دین مبین اسلام) است که عمل بدان‌ها، سبب پر شدن شکاف فقر و کم شدن فاصله‌های طبقاتی مردم می‌شود. همان گونه که صدر اسلام و در زمان پیامبر (ص) با عمل به فرمان‌های الهی و دستورات دینی، چنان شد و برای اولین بار در تاریخ بشر، جامعه‌ای بی‌طبقه یا دست کم با فاصله طبقاتی بسیار اندک، عملا پدیدار شد. امروزه هم، اگر بتوانیم در جامعه خود و حتی همه جوامع بشری، ابن دستورالعمل‌ها را به کار بندیم، توزیع ناعادلانه ثروت و فاصله فقیر و غنی و به طور کلی نابرابری در جوامع بشری از میان خواهد رفت. یکی از این توصیه‌ها و دستورالعمل‌های با ارزش در اسلام، مسأله (انفاق) است. قرآن مجید بر موضوع انفاق تأکید بسیاری کرده و آیات فراوانی در این زمینه آورده است. تعداد آیاتی که کلمه (انفاق) یا مشتقاتش در آن به کار رفته است، بیش از هفتاد آیه است البته اگر آیاتی که مضمون آنها، دلالت بر انفاق دارد، ولی کلمه انفاق یا مشتقاتش در آن ذکر نشده است را اضافه کنیم، مجموع آیات انفاق بیش از این تعداد خواهد شد. خداوند متعال در قرآن مجید، انسان را به پرداخت قسمتی از آنچه نصیب او می‌گردد و در اختیارش می‌باشد، فرمان داده است. در آیه 19 سوره ذاریات تعبیر زیبایی از این مطلب شده است: (و فی اموالهم حقٌّ للسائل و المحروم و در اموال آنان (پرهیزگاران) حقی برای سائل و محروم بود). برابر این آیه، مؤمن برای فقرا و مساکین در اموالش حقی قائل است. در قرآن مجید برای تشویق مردم به انفاق تعبیرهای زیبا و جذّابی به کار برده شده است. 1 ج خداوند در آیه 96 سوره نحل می‌فرماید: (ما عندکم ینفد و ما عند اللّه باقٍ آنچه نزد شماست فانی می‌شود، امّا آنچه نزد خداست باقی است). چه تعبیر زیبایی چه عبارت کوتاه و پرمعنایی یعنی اگر کسی میلیون‌ها تومان پول خرج کند، تماما از بین می‌رود، ولی اگر یک تومان برای رضای خداوند و در راه خدا هزینه شود، نزد خداوند و در خزانه غیب او باقی می‌ماند یعنی بر خلاف آنچه بیشتر مردم تصور می‌کنند، انفاق نابود نمی‌شود. 2 ج در آیه 84 سوره قصص آمده است: (من جاء بالحسنة فله خیرٌ منها هر کس کار نیک و خوبی انجام دهد، بهتر از آن را پاداش می‌گیرد). برابر صراحت این آیه شریفه، نه تنها انفاق و صدقه از بین نمی‌رود و نزد خداوند باقی می‌ماند، بلکه خداوند در عوض، چیزی بهتر به انفاق کننده می‌دهد. 3 ج آیه 160 سوره انعام ارزش انفاق را فراتر برده است و خداوند در آن آیه می‌فرماید: (من جاء بالحسنة فله عشر امثالها هر کسی کار خوبی انجام دهد، خداوند ده برابر به او پاداش می‌دهد). این آیه که به طور کلّی درباره (حسنات) است، (انفاق) یکی از حسنات بزرگ را هم در برمی‌گیرد که برابر صراحت آن، ده برابر ثواب و پاداش دارد. و سرانجام در(1) ارزش فوق العاده‌ای برای صدقه و انفاق بیان می‌شود و در این آیه آمده است: (مثل کسانی که انفاق می‌کنند و قسمتی از اموالشان را در راه خدا به فقراء و مساکین می‌دهند، همچون یک دانه است که هرگاه در زمینی حاصلحیز و مستعد کاشته شود، رشد و نموّ می‌کند، به هفت خوشه تبدیل می‌شود و در هر خوشه یکصد دانه جای می‌گیرد) یعنی انفاق تا هفتصد برابر اجر و پاداش دارد و حتی بیش از این زیرا که خداوند برای هر کس که بخواهد آن را مضاعف، دو برابر یا بیشتر، می‌کند. پی‌نوشت‌ 1. آیه 261 سوره بقره مثالهای زیبای قرآن ج 1، حضرت آیت الله‌العظمی مکارم شیرازی
یکی از راههای مشکل فقر توصیهها و راه حلهای (دین مبین اسلام) است که عمل بدانها، سبب پر شدن شکاف فقر و کم شدن فاصلههای طبقاتی مردم میشود.
همان گونه که صدر اسلام و در زمان پیامبر (ص) با عمل به فرمانهای الهی و دستورات دینی، چنان شد و برای اولین بار در تاریخ بشر، جامعهای بیطبقه یا دست کم با فاصله طبقاتی بسیار اندک، عملا پدیدار شد.
امروزه هم، اگر بتوانیم در جامعه خود و حتی همه جوامع بشری، ابن دستورالعملها را به کار بندیم، توزیع ناعادلانه ثروت و فاصله فقیر و غنی و به طور کلی نابرابری در جوامع بشری از میان خواهد رفت.
یکی از این توصیهها و دستورالعملهای با ارزش در اسلام، مسأله (انفاق) است. قرآن مجید بر موضوع انفاق تأکید بسیاری کرده و آیات فراوانی در این زمینه آورده است. تعداد آیاتی که کلمه (انفاق) یا مشتقاتش در آن به کار رفته است، بیش از هفتاد آیه است البته اگر آیاتی که مضمون آنها، دلالت بر انفاق دارد، ولی کلمه انفاق یا مشتقاتش در آن ذکر نشده است را اضافه کنیم، مجموع آیات انفاق بیش از این تعداد خواهد شد.
خداوند متعال در قرآن مجید، انسان را به پرداخت قسمتی از آنچه نصیب او میگردد و در اختیارش میباشد، فرمان داده است. در آیه 19 سوره ذاریات تعبیر زیبایی از این مطلب شده است: (و فی اموالهم حقٌّ للسائل و المحروم و در اموال آنان (پرهیزگاران) حقی برای سائل و محروم بود).
برابر این آیه، مؤمن برای فقرا و مساکین در اموالش حقی قائل است.
در قرآن مجید برای تشویق مردم به انفاق تعبیرهای زیبا و جذّابی به کار برده شده است.
1 ج خداوند در آیه 96 سوره نحل میفرماید: (ما عندکم ینفد و ما عند اللّه باقٍ آنچه نزد شماست فانی میشود، امّا آنچه نزد خداست باقی است).
چه تعبیر زیبایی چه عبارت کوتاه و پرمعنایی یعنی اگر کسی میلیونها تومان پول خرج کند، تماما از بین میرود، ولی اگر یک تومان برای رضای خداوند و در راه خدا هزینه شود، نزد خداوند و در خزانه غیب او باقی میماند یعنی بر خلاف آنچه بیشتر مردم تصور میکنند، انفاق نابود نمیشود.
2 ج در آیه 84 سوره قصص آمده است: (من جاء بالحسنة فله خیرٌ منها هر کس کار نیک و خوبی انجام دهد، بهتر از آن را پاداش میگیرد).
برابر صراحت این آیه شریفه، نه تنها انفاق و صدقه از بین نمیرود و نزد خداوند باقی میماند، بلکه خداوند در عوض، چیزی بهتر به انفاق کننده میدهد.
3 ج آیه 160 سوره انعام ارزش انفاق را فراتر برده است و خداوند در آن آیه میفرماید: (من جاء بالحسنة فله عشر امثالها هر کسی کار خوبی انجام دهد، خداوند ده برابر به او پاداش میدهد).
این آیه که به طور کلّی درباره (حسنات) است، (انفاق) یکی از حسنات بزرگ را هم در برمیگیرد که برابر صراحت آن، ده برابر ثواب و پاداش دارد.
و سرانجام در(1) ارزش فوق العادهای برای صدقه و انفاق بیان میشود و در این آیه آمده است: (مثل کسانی که انفاق میکنند و قسمتی از اموالشان را در راه خدا به فقراء و مساکین میدهند، همچون یک دانه است که هرگاه در زمینی حاصلحیز و مستعد کاشته شود، رشد و نموّ میکند، به هفت خوشه تبدیل میشود و در هر خوشه یکصد دانه جای میگیرد) یعنی انفاق تا هفتصد برابر اجر و پاداش دارد و حتی بیش از این زیرا که خداوند برای هر کس که بخواهد آن را مضاعف، دو برابر یا بیشتر، میکند.
پینوشت
1. آیه 261 سوره بقره
مثالهای زیبای قرآن ج 1، حضرت آیت اللهالعظمی مکارم شیرازی
- [سایر] آیا دین اسلام دین فقر و گرسنگی است؟ علت فقر اقتصادی جوامع اسلامی چیست؟
- [سایر] عامل فقر از نظر اسلام چیست؟
- [سایر] تحقیر مسلمان به خاطر فقر، چه کیفری دارد؟
- [سایر] چرا هر جا اسلام وارد شده، فقر و بدبختی و بیچارگی نیز به وجود آمده است؟
- [سایر] مبانی درمان معنوی در اسلام چیست؟
- [سایر] چگونه اسلام قادر به حل همه مشکلات است؟
- [سایر] آیا اسلام قادر به حلّ مشکلات و نابسامانیهای عصر حاضر هست؟
- [سایر] آیا قرآن مسلمانان همۀ مشکلات مردم را درباره زندگی حل کرده است؟
- [سایر] شبهه: گزاره هایی در دین اسلام وجود دارد که فقر و دنیا گریزی را ترویج میکند و این معنایی به جز ترویج بدبختی ندارد.
- [سایر] آیا قرآن مسلمانان همه مشکلات مردم را درباره زندگی حل کرده است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی بگوید فقیرم نمیشود به او زکات داد مگر اینکه ثقهای خبر دهد یا طوری در بین مردم مشهور باشد که اطمینان به فقر او پیدا شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .درمان کودک باید با اذن ولیّ او باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن ماهی های کوچک زنده اشکال دارد، مگر برای درمان در مقام ضرورت.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه طبیب, درمان بیمار را به صورتی سرپرستی کند مثلاً به او دارو دهد یا وی را تزریق کند یا دستور خوردن دارو یا انجام دادن کاری را به او بدهد و در این طبابت اشتباه نماید و به بیمار زیان برسد یا بمیرد, ضامن است و اگر به هیچوجه دستور ندهد, بلکه فقط راه درمان بیماری را در مقالهای بنویسد یا در تدریس بیان کند و بیمار شخصاً به درمان خود اقدام نماید و آسیب ببیند، طبیب ضامن نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که دیگری باید فطره او را بدهد واجب نیست فطره خود را بدهد بلکه اگر کسی نان خور دیگری باشد که به جهت فقر زکات بر او واجب نمی شود برخود او زکات فطره واجب نیست هرچند غنی باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر وصیت کرد برای گروهی که موصوف به صفت خاصی هستند، مثل فقرا، باید صفت فقر در هنگام مرگ وصیتکننده هم موجود باشد و وجودش در زمان وصیت کافی نیست.
- [آیت الله اردبیلی] ضامن نبودن پزشک به وسیله نصب اطّلاعیه در محلّ درمان یا اعلان در رسانهها ثابت نمیشود، بلکه باید خود بیمار یا ولیّ او پس از آگاهی از کیفیّت درمان شرط عدم ضمان را به صورت کتبی یا شفاهی قبول کند و چنانچه قبول شرط از روی اضطرار و ناچاری باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر اجبار و اکراه در بین باشد، پزشک ضامن است.
- [آیت الله جوادی آملی] .زخمهای متعدد در بدن, گاهی به هم نزدیکاند که به همه آنها یک زخم گفته می شود، در این صورت , تا همگی درمان نشدند , نمازگزاردن با خون آنها در بدن یا لباس بیاشکال است و زمانی از هم دورند که هرکدام زخم جدا شمرده میشود; در این فرض خون هرکدام بعد از درمان, اگر بیش از درهم باشد, مانع صحت نماز است.
- [آیت الله اردبیلی] در مورد عیب عنّین بودن مرد، اگر احتمال درمان او را بدهند، زن باید به حاکم شرع مراجعه کند و حاکم شرع یک سال برای آزمایش و درمان به مرد مهلت دهد؛ پس اگر در این مدّت مرد هیچ نتوانست با زنی آمیزش نماید، زن حقّ فسخ دارد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک میباشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.