نقش انقلاب ایران در تحول تاریخی جهان و تأثیرش بر دیگر فرهنگ ها و جوامع چه بود؟

انقلاب اسلامی از جمله انقلاباتی است که حرکت و آثارش در چارچوب مرزهای یک جغرافیای سیاسی خلاصه نمی شود، بلکه نگاهی فراملی داشته و در راه تحقق بخشی به آن تلاش نموده است.
بنابراین، انقلاب بر جنبش های اسلامی- سیاسی معاصر، فرهنگ ها و... ملت های جهان تاثیر گذار بوده و به آنان جرات و جسارت در مبارزه با مستکبرین و زورمداران دنیا داده و همواره به آنان گفته است که اسلام به ملت و جمعیت و جغرافیای خاصی تعلق ندارد و هدف آن، نجات محرومان و مستضعفان می باشد. انقلاب اسلامی چراغ رستگاری و نجات را برافراشته است تا بتواند به دیگر ملت های مظلوم جهان کمک نماید تا آنان را از زیر یوغ قلدران جهانی بیرون و به آنان عزت و استقلال بدهد.
عرصه های تاثیر گذاری انقلاب:
انقلاب اسلامی ایران، در عرصه های گوناگونی در دنیا موثر واقع شده و تحولات تاریخی و بی سابقه ای در جهان ایجاد نموده است.به عبارتی دیگر، انقلاب توانست در دو حوزه گفتمانی سیاست و فرهنگ انقلاب، دنیا را متحول سازد. از این رو و با توجه به رویکرد بررسی مصداقی این تحولات، ما در این جا به تبیین برخی از مصادیق تاثیر گذاری انقلاب اسلامی در دو حوزه فوق الذکر می پردازیم.
1: حوزه فرهنگ
فرهنگ همیشه و همه جا دارای اهمیتی خاص و همواره مورد توجه حاکمان مجامع انسانی بوده است، در بررسی دنیای فرهنگی قبل از انقلاب به این حقیقت می رسیم که فضای مسلط بر فرهنگ جهانی این بود که خدا نمی تواند در زندگی بشر دخالت کرده و ورود یابد. به تعبیری دیگر، در میان ملت های جهان این گونه تبلیغ شده بود که انسان ها باید به دنبال جوامع بدون خدا باشند تا (به زعم خویش)،خود به اداره جامعه اقدام نمایند.اما انقلاب اسلامی (که برخواسته از آموزه های حیاتی اسلام برخواسته بود) تمام مدعای آن این بود که جامعه بدون خدا نمی تواند به درستی به پیش رود لذا تلاش نمود تا خدا را به جوامع انسانی بازگرداند به گونه ای که این امر امروز از سوی بشریت پذیرفته شده است که خدا می تواند و باید در زندگی مردم حاضر باشد. لذا برخی از مصادیق تاثیر گذاری فرهنگی انقلاب در دیگر جوامع عبارتند از:
1-1: تقویت گرایش مقاومت و مبارزه در برابر مستکبران
یکی از ارزش های فرهنگی در اسلام،گرایش به جهاد است.جنبش های اسلامی،پس از انقلاب اسلامی ایران، جهاد، شهادت و ایثار را به عنوان اصول اساسی پذیرفته اند به گونه ای که آن را افتخار خود دانسته و برای مبارزه با دشمنان حاضرند سختی های فراوانی در این جهت تحمل کنند. به عنوان نمونه می توان به گروه های حزب الله لبنان ،حماس و جهاد اسلامی در فلسطین اشاره نمود که با بهره گیری از فرهنگ فاخر جهاد و شهادت توانسته اند تا کنون در برابر چهارمین ارتش دنیا یعنی ارتش سیاه رژیم صهیونیستی،مقاومت نمایند و حتی در مواردی آن را شکست بدهند.
2-1: تقویت تاثیر گذاری و نقش ملت ها در این عصر
مردمی بودن یکی از ویژگی های انقلاب اسلامی ایران بوده که در جنبش های اسلامی راه یافته است به این معنی که این جنبش ها دریافته اند که اسلام و انقلاب اسلامی توانایی بسیج توده های مردم را دارد. به عبارت دیگر، توجه و ارزش گذاری انقلاب اسلامی نسبت به حضور مردم در پیروزی و تداوم انقلاب اسلامی،این مهم را به جنبش های اسلامی انتقال داده است که اسلام می تواند توده های مختلف مردم را در راه رسیدن به اهداف بزرگ، بسیج نماید و به شکلی مردمی نمود یابد. لذا سران این گروه ها در راه رسیدن به اهداف خویش، همواره بر حضور مردم در صحنه های مختلف تاکید داشته و در بسیج توده های مختلف مردم، از عنصر مهم دین (به عنوان فصل مشترک تمام اقشار) بهره می برند و همین امر نشان می دهد که تاثیر گذاری و نقش ملت ها در این عصر به مراتب افزایش یافته و این تحول ناشی از انقلاب اسلامی و نقش مردمی آن است
3-1: توجه جهان به اسلام و نقش حیاتی آن
از دیگر مصادیق تاثیر گذاری فرهنگی انقلاب در دنیا این است که از یک طرف مردم جهان به اسلام توجه روافزون نموده و از طرف دیگر مسلمانان به مسلمان بودن خویش افتخار می کنند در حالی که قبل از انقلاب چنین نبوده است، با انقلاب اسلامی و طرح روز افزون رویکرد های اجتماعی و سیاسی اسلام در عرصه های حاکمیتی و بین المللی باعث گردیده تا اسلام در این عرصه ها متفاوت از گذشته نقش آفرینی نموده و به سمت غلبه این ذهنیت که اسلام می تواند نقش حیاتی را در عصر امروز ایفا نموده و حرکت نماید، امام راحل در این ارتباط چنین می فرمایند:( همه جا، نور اسلام تابیده است و توجه مردم به اسلام شده است.و منظور ما از صدور انقلاب همین بود و تحقق پیدا کرد)[1]
2: حوزه سیاست
دنیای سیاست یکی از عرصه های مهم و تاثیرگذار بر زندگی بشر می باشد چرا که ملت ها از این طریق می توانند روابط مادی و معنوی خویش را گسترش دهند. آنچه قبل از انقلاب، در ادبیات سیاسی جهان نمود داشت این بود که همواره باید در دنیا، سیاست غربی و یا به تعبیری سیاست اموی حاکم باشد به این که همیشه، عده ای حاکم و عده ای دیگر نیز محکوم و فرمان بردار باشند.به تعبیر دیگر، قبل از انقلاب اسلامی و در دهه 1320ش دنیا به دو بلوک شرق(به رهبری شوروی)و بلوک غرب (به رهبری آمریکا) تقسیم شده بود که این دو قدرت همواره بر دیگران برتری و سلطه داشته و بقیه کشورها، تابع آنان باید می بودند. انقلاب اسلامی با نگاهی علوی به عرصه سیاست، عملا این تقسیم بندی را ظالمانه دانسته و با آن مخالفت نمود.از این رو ما در این جا به بررسی اجمالی برخی از مصادیق ثاتیر گذاری سیاسی انقلاب اسلامی در جهان می پردازیم.
1-2: شکسته شدن ابهت قدرت های پوشالی
همواره یکی از موانع رشد سیاسی ملت های ضعیف در دنیا، جلوه دادن ابهت و قدرت غیر واقعی نسبت به برخی از حکومت ها و کشورها بوده است که می توان آمریکا و انگلیس را در این جهت نام برد به این که همیشه چنین وانمود شده است که این دو کشور دارای قدرتی افسانه ای هستند به گونه ای که هیچ فرد و یا کشوری نمی تواند در برابر آنان ایستاده و قدرت آنان را به چالش بکشد.انقلاب اسلامی با حضور و ظهور خود در ایران توانست به این توهم پایان داده و بر آن خطر بطلان بکشد. امام راحل در این باره چنین بیان می دارند: شما بدانید که این نهضت شما ملت ایران، این عظمت قدرتهای بزرگ که با تبلیغات تحمیل کرده بودند .... که اصلًا نمی‌شود با انگلستان درافتاد، حالا هم دیگر اصلًا با امریکا نمی‌شود دیگر درافتاد، این عظمت را شکست[2]
2-2: بیداری ملت ها و دولت ها
از جمله عواملی که می تواند ملت ها و دولت های تحت سلطه بیگانگان را نجات بخشد و آنان را با حقوق خویش آگاه نماید، همان بیداری آنان می باشد به این معنی که هرگاه ملت ها و دولت ها نسبت به حوادث دنیا هوشیار شوند، خواهند توانست در دفاع از حقوق خود تلاش نمایند.امام راحل در سخنی به این موضوع پرداخته و می فرمایند: ( معنی صدور انقلاب ما این است که همه ملتها بیدار بشوند و همه دولتها بیدار بشوند و خودشان را از این گرفتاری که دارند و از این تحت سلطه بودنی که هستند و از اینکه همه مخازن آنها دارد به باد می‌رود و خودشان به نحو فقر زندگی می‌کنند نجات بدهد)[3]
بی تردید باید گفت امروز که ما در خاورمیانه و بخشی از آفریقا شاهد قیام ملت ها و بروز انقلاب هستیم این مهم از انقلاب اسلامی و قیام مردم مسلمان ایران الگو گرفته است به این که مردم بیدار شده و در پی تحقق خواسته های مشروع خویش می باشند و با زورگویان منطقه­ای و فرا منطقه­ای مبارزه می نمایند.
3-2: خیزش و مبارزه مستضعفین علیه مستکبرین
یکی از بی عدالتی هایی که همیشه ایام در دنیا وجود داشته است این بوده که عده ای مستکبر و به تبع آن، برخی از ملت ها،مستضعف بوده و مورد ظلم واقع می شدند که مبارزه مستضعفین علیه مستکبرین را سخت و در مواردی نیز محال می نموده است.انقلاب اسلامی توانست در این جهت به مستضعفین جهان قوت و قدرت داده و آنان را در مبارزه ای بی امان علیه مستکبرین رهبری نماید تا از این طریق به حقوق و خواسته خویش دست یابند.امام در یکی از بیانات خویش در این راستا فرمودند:(ما امروز دورنمای صدور انقلاب اسلامی را در جهان مستضعفان و مظلومان بیش از پیش می‌بینیم و جنبشی که از طرف مستضعفان و مظلومان جهان علیه مستکبران و زورمندان شروع شده و در حال گسترش است)[4]‌

پی نوشتها:
[1]- صحیفه امام؛ج‌17؛ ص 415
[2]- همان؛ ج‌11 ؛ص 336
[3]- همان؛ ص 281
[4]- همان؛ ج‌17؛ص 480
منبع: اندیشه قم