حلال
حلال،این عنوان در مقابل حرام وبه معنای انچه که از لحاظ شرعی جایز است.
آیا کارمزدهایی که بانک ها از وام گیرندگان می گیرند حلال است؟
چیزی را که صندوق های قرض‌الحسنه به عنوان کارمزد و حقّ‌الزّحمه در برابر خدماتی که برای نگهداری حساب اقساط و امثال این امور می‌گیرند اشکال ندارد، ولی احتیاط واجب آن است که این مبلغ متناسب با زحمات و هزینه‌های بانک باشد، نه این که همان سود پول را به نام کارمزد بگیرند و حداکثر کارمزد 4 درصد است.
چیزی را که صندوق های قرض‌الحسنه به عنوان کارمزد و حقّ‌الزّحمه در برابر خدماتی که برای نگهداری حساب اقساط و امثال این امور می‌گیرند اشکال ندارد، ولی احتیاط واجب آن است که این مبلغ متناسب با زحمات و هزینه‌های بانک باشد، نه این که همان سود پول را به نام کارمزد بگیرند و حداکثر کارمزد 4 درصد است.
پاسخ:
چیزی را که صندوق های قرض‌الحسنه به عنوان کارمزد و حقّ‌الزّحمه در برابر خدماتی که برای نگهداری حساب اقساط و امثال این امور می‌گیرند اشکال ندارد، ولی احتیاط واجب آن است که این مبلغ متناسب با زحمات و هزینه‌های بانک باشد، نه این که همان سود پول را به نام کارمزد بگیرند و حداکثر کارمزد 4 درصد است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که وام بهره دار گرفته ولی برای کاری که بانک گفته نمی خواهد ولی در باز گرداندن وام هم بانک از گرفتن آن خودداری می کند تکلیف او با وام دریافتی چیست؟
- اگر وام گیرنده، ورشکسته شود بانک چه وظیفه ای دارد؟
- وام گرفتن از بانک ها چه حکمی دارد؟
- برخی از بانک ها قسمتی از وام را تا زمان پرداخت آخرین قسط از وام بلوکه می کنند آیا با این کار وام ربوی نمی شود؟
- آیا میشود وام را گرفت و به عنوان سپرده در بانک پس انداز کرد و از سود آن، اقساط وام را پرداخت؟
- خرید خانه با وام های مسکن بانک های غیر اسلامی چه حکمی دارد؟
- گاه وام گیرنده نمی تواند در موعد مقرّر تمام اقساط را پرداخت نماید، بدین جهت تقاضای تمدید مدّت سر رسید را دارد. با عنایت به این که پرداخت به موقع اقساط توسّط وام گیرندگان موجب می شود، تا ضمن پرداخت وام به افراد دیگر، کارمزد دیگری نیز جهت پوشش هزینه ها اخذ گردد، آیا می توان به خاطر تمدید مدّت وام، کارمزد مجدّدی دریافت نمود؟
- اخیرا یکی از بانک ها، برای خرید مسکن،با خرید 3 میلیون تومان سهام بانک مسکن 20 میلیون تومان وام میدهد. حکم چنین وامی چیست؟
- آیا با اجازه متصدّیان بانک، می توان وام را درمورد دیگری غیراز آنچه شرط شده مصرف کرد؟
- در صورتی که کارمند بانک بداند شخص مراجعه کننده وام را در غیر مفاد قرارداد مصرف میکند، آیا مسؤولیّتی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] برای گرفتن وام از بانک به یک قطعه پیش فاکتور نیازمندیم که بانک مبلغ وام را به صورت چک در وجه فروشگاه ذکر شده در فاکتور صادر مینماید و با این کار بانک معامله خود را حلال میکند. آیا ما که این فاکتور را به صورت صوری میگیریم و هیچ کالائی را نمیخریم حرام شرعی انجام دادهایم؟
- [آیت الله اردبیلی] کارمند دولت هستم برای خرید منزل در بانک مسکن پول پسانداز کردهام که وام بگیرم. خانهای که خریدهام مشمول دریافت وام مسکن نمیشود چون کلنگی و قدیمی است و برای پرداخت چکها دچار مشکل شدهام. آیا میتوانم به جای مقداری از پول، امتیاز وام مسکن را به صاحبخانه بپردازم؟ آیا اصولاً خرید و فروش امتیاز وام مسکن شرعی و حلال است؟
- [آیت الله بهجت] آیا وام گیرنده می تواند برای صحت قرض، خود بهره درخواستی بانک را به بانک ببخشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] وام دریافتی از بانک و بازپرداخت آن چه حکمی دارد؟
- [سایر] سلام خدا به شما اجر بدهد آیا به پولی که جهت گرفتن وام در بانک گذاشته شده ، خمس تعلق می گیرد؟ توضیح اینکه من چهار میلیون تومان در بانک گذاشتم و چهار میلیون وام گرفتم سپس هشت میلیون تومان را در بانک دیگری گذاشتم تا وام دیگری بگیرم الان مجموعا هشت میلیون در بانک دارم و منتظرم تا نوبت وام برسد الان خمس من چگونه محاسبه میشود؟ مرجع تقلید حضرت آیت الله خامنه ای با سپاس فراوان
- [آیت الله سیستانی] آیا وام گرفتن از بانک با بهره بانکی حرام است؟
- [سایر] آیا در گرفتن وام بایستی از بانک پرسیده شود که این وام قرض است یا مضاربه و یا مشارکت؟
- [آیت الله بروجردی] شرکتیست به اسم شرکت تعاون کشاورزی، این شرکت در حالی که کشاورز و زارع زیاد باشد برای کمک به آن تأسیس میشود به این ترتیب: شرکت دارای سهامیست هر کس از کشاورزان در حدود استطاعت خود با میل خود هر چند سهمی که میخواهد خریداری میکند، بعداً بانک کشاورزی چند برابر وجه جمع آوری شده به این شرکت کمک میکند، در حقیقت سرمایه این شرکت پول ملّت کشاورزان و کمکیست که بانک کشاورزی کرده. بعد از تأسیس هر یک از شرکا - که کشاورز هستند - میتوانند نسبت به سهامی که دارند از این شرکت برای مصرفِ زراعت و کمک به امور کشاورزی وام بگیرند، شرکت در موقع پرداخت وام بهره مختصری از وام گیرنده میگیرد. اکنون، با این شرط که موقع وام دادن به وام گیرندگان تذکّر داده شود که این بهره مختصر را به عنوان حق الزحمه و سایر مخارج این شرکت بپردازد و به عنوان ربح ندهد، وارد شدن در کارهای این شرکت از قبیل: مدیریّت حسابداری نویسندگی چه صورت دارد؟
- [آیت الله سبحانی] بانک ها جهت خرید مسکن وام هایی را با سودی که خود بانک ها تعیین می کنند پرداخت می کنند، آیا گرفتن این نوع وام ها جایز است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر ناظر ایجاد ساختمان یا طرح صنعتی گزارش خلاف واقع به بانک ارائه دهد و طبق گزارش وی، بانک اقدام به پرداخت وام نماید آیا ناظر مسئول بازپرداخت اصل مبلغ وام می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- حواله های بانکی یا تجاری که به آنها (صرف برات) گفته می شود مانعی ندارد، یعنی بانک یا تاجر پولی را از کسی در محلی می گیرد و حواله می دهد که از بانک یا طرفش در محل دیگر به آن شخص بپردازند و در مقابل این حواله از صاحب پول چیزی می گیرد، این معامله حلال است خواه حق حواله را از خود آن پول کم کند، یا جداگانه بگیرد، همچنین اگر بانک یا موسسه دیگر، پولی را به شخص دهد و حواله کند که این شخص پول را در محل دیگر به شعبه بانک یا شخص معینی بپردازد و اگر مقداری به عنوان حق زحمت در این حواله بگیرد نیز، اشکال ندارد.
- پولهایی را که مردم به عنوان حساب جاری به بانک ها می سپارند صورت قرض الحسنه به بانک دارد که هر وقت بخواهند، می توانند آن را بگیرند و اگر سودی در مقابل آن قرار دهند حرام است و قرض هم باطل است و بانک نمی تواند در آن تصرف کند.
- اگر انسان بداند در بانک پول حلال و حرام هر دو وجود دارد ولی نداند پولی را که از بانک می گیرد از پولهای حرام است یا نه، گرفتن آن اشکالی ندارد، ولی اگر مطمئن باشد از پول حرام است تصرف در آن جایز نیست و حکم مجهول المالک را دارد که باید بنابر احتیاط واجب به اجازه حاکم شرع از طرف صاحب اصلی اش در راه خدا صدقه دهد و در این مسأله فرقی میان بانکهای داخلی و خارجی دولتی و غیر دولتی نیست.
- گرفتن سود از بانک های خارجی و غیرمسلمان اشکال ندارد، ولی از بانکهای مسلمان، حرام است.
- حیوان حلال گوشت وحشی مانند آهو و بزکوهی و کبک و امثال آن و همچنین حیوان حلال گوشت اهلی که بعداً وحشی شده مثل گاو و شتر اهلی که فرار کرده و وحشی شده، اگر به و سیله اسلحه (با دستوری که بعداً گفته می شود) آن را شکار کنند حلال است، ولی حیوان حلال گوشت اهلی را اگر شکار کنند حلال نمی شود، همچنین حلال گوشت وحشی که به وسیله تربیت کردن اهلی شده است.
- حیوان حلال گوشت وحشی در صورتی با شکار کردن حلال می شود که توانایی بر فرار داشته باشد، بنابراین بچه آهو یا بچه کبک که نمی تواند فرار کند با شکار کردن حلال نمی شود.
- 25 وام گرفتن از بانکها مانعی ندارد و در صورتی که طبق عقود شرعیه باشد مبلغ اضافی را که می پردازد ربا نیست.
- 39 بسیاری از مردم پولی می دهند و خانه ای را رهن می کنند و مال الاجاره خانه تخفیف داده می شود، این کار به یک صورت صحیح است و به یک صورت باطل، هرگاه خانه را اجاره کند ودر ضمن عقد اجاره شرط کندکه فلان مبلغ را به عنوان وام به او بدهد و خانه را رهن کند صحیح است، ولی اگر قبلاً وام و رهن انجام گیرد و ضمن آن شرط شود مال الاجاره تقلیل داده شود حرام و باطل است.
- هرگاه سگ تربیت شده را برای شکار حیوانی بفرستد ولی آن سگ حیوان حلال دیگری را شکار کند، اشکالی ندارد، همچنین اگر آن حیوان را با حیوان دیگری شکار کند هر دو حلال است.
- کفن کردن در پوست حیوانات هرچند حلال گوشت باشد در غیر حال ضرورت اشکال دارد، ولی کفن کردن با پارچه ای که از پشم یا موی حیوان حلال گوشت تهیه شده اشکال ندارد، اگرچه احتیاط مستحب ترک آن است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] پول گذاشتن در بانک بهعنوان قرض‌الحسنه اشکالی ندارد و همچنین جایزهای که بانک در مقابل آن به بعضی از مشترکین پرداختن میکند، حلال است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جوایزی که بانک ها برای تشویق صاحبان حساب قرض الحسنه می دهند حلال است.
- [آیت الله خوئی] وام گرفتن از این بانکهای شخصی و وام دادن به آنها که در شرط سود و فایده شده باشد جایز نیست و ربا و حرام است، ولی میتوان با انجام دادن عملی که ذیلًا اشاره میشود، از ارتکاب به حرام و از ابتلاء و ربا دور شد و آن شخصی که میخواهد وام بگیرد کالا و جنسی را از بانک و یا وکیل او به نسبت معینی 10 درصد یا 20 درصد از قیمت بازار گرانتر بخرد، به شرط بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معینی به او قرض دهد و یا کالا و جنسی را به بانک یا وکیل او به کمتر از قیمت بازار به نسبت معینی بفروشد، به شرط بانک مبلغ مورد تقاضای او را قرض دهد و همین طور در عکس قضیه، اگر بخواهد وام به بانک دهد، بانک کالا و جنسی را بیشتر از قیمت بازار از او بخرد به شرط مبلغ مورد نظر را به بانک قرض دهد یا کالا و جنسی را به کمتر از قیمت بازار، بانک به او بفروشد به شرط مبلغی را تا مدت معینی به بانک قرض دهد و با این کار میتوان از ربا دور شد. اما فروختن مبلغی به ضمیمة چیزی به مبلغ بیشتری تا مدت معینی، مانند یک صد تومان را به ضمیمة یک قوطی کبریت و یا یک عدد استکان مثلًا بفروشند به یک صد و ده تومان به مدت دو یا سه ماه یا بیشتر، جایز نیست و این عمل در واقع همان وام دادن با سود است که به صورت خرید و فروش انجام میشود.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی بخواهد به بانک وام دهد در صورتی که بانک، کالا و جنسی را بیشتر از قیمت بازار از او بخرد بهشرط اینکه او مبلغ مورد نظر را به بانک قرض دهد، یا اینکه بانک کالا و جنسی را به کمتر از قیمت بازار به او بفروشد بهشرط اینکه مبلغی را تا مدت معینی به بانک قرض دهد، صحیح است و با این کار میتوان از ربا دور شد.
- [آیت الله بهجت] کسی که میخواهد از بانک وام بگیرد، میتواند کالا و جنسی را از بانک و یا وکیل او به نسبت معینی، مثلاً ده درصد و یا بیست درصد از قیمت بازار گرانتر بخرد بهشرط اینکه بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معینی به او قرض دهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] وام گرفتن از بانکهای اسلامی و وام دادن به انها که در ان شرط سود و فایده شده باشد ربا و حرام است ولی می توان به راه هایی از ابتلای به ربا پرهیز کرد مانند این که وام گیرنده کالایی را از بانک یا وکیل او به نسبت معینی مثلا ده یا بیست درصد گران تر از قیمت بازار بخرد و شرط کند که بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معینی به او قرض دهد و یا این که کالایی را به بانک یا وکیل او به کمتر از قیمت بازار به نسبت معینی بفروشد و شرط کند که بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معینی قرض دهد و همچنین در وام دادن به بانک می توان از این راه استفاده کرد به این که مثلا بانک کالایی را به بیشتر از قیمت بازار از شخص بخرد و یا کالایی را به کمتر از قیمت بازار به او بفروشد و شرط کند مبلغی را تا مدت معینی ان شخص به بانک قرض دهد و این نتیجه به اجاره و صلح و هبه به شرط قرض نیز محقق می شود
- [آیت الله خوئی] جایزهای را که بانک به بعضی از کسانی که در صندوق پس انداز حساب دارند میدهد، چون برای تشویق مردم از خودش میدهد حلال است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جایزه ای را که بانک به بعضی از کسانی که در صندوق پس انداز حساب دارند می دهد؛ چون برای تشویق مردم از خودش می دهد حلال است.
- [آیت الله سیستانی] برای بانک گرفتن کارمزد معینی از متعهد به ازای کفالت از او مبنی بر اجرای پروژه جایزاست، و میتوان این قرارداد را از باب جُعاله دانست، به این صورت که متعهد، جُعلی را برای بانک در صورت کفیل شدنش تعیین میکند و در این حال، گرفتن این مبلغ برای بانک حلال است.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که سفته را امضا میکند اگر قصد ضمان کند و شرایط ضمان مراعات شده باشد ضامنِ شخص وام گیرنده است و بانک یا طلبکار دیگر حق دارد به او رجوع نماید و او ملزم به پرداخت بدهی خواهد بود.