تسبیحات اربعه
به ذکر: «سبحان اللّه و الحمد للّه و لا اله الّا و اللّه اکبر»، تسبیحات اربع گفته می شود.
شخصی از روی عدم آگاهی، حدود 4 سال تسبیحات اربعه را با "بسم اللّه الرحمن الرحیم" خوانده است، حکم نمازهای او چگونه است؟
چون به قصد مطلق ذکر که جایز است بوده، نمازهای او اشکال نداشته است.
چون به قصد مطلق ذکر که جایز است بوده، نمازهای او اشکال نداشته است.
عنوان سوال:
شخصی از روی عدم آگاهی، حدود 4 سال تسبیحات اربعه را با "بسم اللّه الرحمن الرحیم" خوانده است، حکم نمازهای او چگونه است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- ذبح حیوان بدون گفتن بسم اللّه چه حکمی دارد؟
- فردی در حالت قرائت سوره ی نماز واجب وقتی شروع به خواندن اوّلین آیه ی سوره کرده، شک می کند که آیا "بسم اللّه " را به قصد همین سوره گفته یا نه! آیا برگردد و دوباره بسم اللّه بگوید یا به شکّ خود اعتنا نکند؟
- اگر انسان اوّل "بسم اللّه الرّحمن الرّحیم" را بگوید و بعد از آن قصد کند که چه سوره ای بخواند صحیح است؟ اگر چند سال در تعیین سوره قصد نکرده باشد، وظیفه چیست؟
- در مورد دو سوره ی "فیل" و "قریش" که در نماز یک سوره محسوب می شوند؛ آیا گفتن یک "بسم اللّه الرحمن الرحیم" کافی است؟
- بنده به خاطر عدم آگاهی و یادگیری غلط، در تسبیحات اربعه به جای "الا" به صورت، "... و لا الا انّ اللّه و اللّه اکبر" تلفّظ می کردم، تکلیف اینجانب نسبت به نمازهای گذشته ام چیست؟
- در قرائت سوره، آیا باید ابتدا سوره را تعیین کنیم و سپس "بسم اللّه " بگوییم؟
- آیا چند مرغ را می توان با یک بسم اللّه سر برید؟
- اگر شخص یقین کند بسم اللّه را به قصد سوره ای که شروع کرده نگفته، وظیفه چیست؟ آیا ادامه دهد یا باید برگردد و از اوّل شروع کند؟
- شخصی در نمازهای خود، بعد از هر سوره ای که می خوانده است، "کذلک اللّه ربّی" می گفته، وظیفه چیست؟
- اگر شخصی چهار سال نماز باطل خوانده و در این مدت پنج یا شش بار مسافرت کرده باشد، قضای نمازهای شکسته و تمام را به چه نحو بخواند تا ترتیب حاصل شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا اگر "بسم الله الرحمن الرحیم" اول سوره را در نماز واجب به نیت سوره توحید عادت کرده باشیم بگوئیم و تصمیم داشته باشیم سوره ای جز سوره توحید بخوانیم و از روی فراموشی بدون این که توجه کنیم الان چه سوره ای قرار است خوانده شود "بسم الله الرحمن الرحیم" بگوئیم الف-آیا باید دوباره به نیت آن سوره "بسم الله الرحمن الرحیم" بگوئیم؟ آیا احتیاطاً مجاز به دوباره گفتن هستیم؟ در مورد نماز مستحبی چطور؟ اگر به سوره ای جز توحید و کافرون عادت داشته باشیم چطور؟ ب- آیا مجزی است در نماز واجب یا مستحبی از سوره توحید را به سوره کافرون عدول کرد؟
- [سایر] بسم الله الرحمن الرحیم چند حرف است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا تسمیه اشخاص لال که قدرت بر ادای درست تسمیه ندارند صحیح است؟
- [سایر] فضیلت گفتن ذکر (بسم الله الرّحمن الرّحیم) چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در نماز آیات میتوان اکتفا به (بسم الله الرحمن الرحیم) کرد و به رکوع رفت یا باید همراه آن آیهای دیگر قرائت شود؟ ج) بنابر احتیاط، کفایت نمیکند و باید همراه آیه دیگر اگر چه نیمی از یک آیه خوانده شود. س: اینجانب متوجه شدهام حضرت آقا (بسم الله الرحمن الرحیم) را به تنهایی آیه در نظر نمیگیرند در صورتی که بنده تا قبل از این در نماز آیات، سوره توحید را میخواندم و آن را به پنج آیه با حساب بسم الله به عنوان یک آیه تقسیم میکردم. تکلیف نمازهای آیاتی که به این صورت خوانده شده چگونه است؟
- [آیت الله خوئی] آیا جایز است اقتدا به شخصی که از مرجع تقلیدی تقلید میکند که او بلند خواندن بسم اللّه را در دو رکعت آخری نماز واجب میداند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در تسمیه، دانستن معنای آن لازم است؟ بر فرض جایز بودن تسمیه به غیر عربی، اگر تسمیه را مثلاً به زبان انگلیسی حفظ کرده باشد بدون توجه به معنای آن، آیا صحیح است؟
- [سایر] آیا نوزده حرفی بودن بسم الله الرحمن الرحیم فلسفه ای دارد؟
- [سایر] تفسیر (بسم الله الرّحمن الرّحیم) را با توجه به سخنان گهربار معصومان(ع) بیان کنید.
- [سایر] دیدگاه مفسران درباره جزء آیات قرآن بودن بسم الله الرّحمن الرّحیم چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فوراً نیت سجده سهو کند و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بنابر احتیاط واجب بهنحو مأثور بگوید: (بسم اللّه و بِاللّه و صَلَّی اللّه عَلی محمّدٍ و آلِ محمّد) یا (بسم اللّه و باللّه اللّهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ)، ولی بهتر است بگوید: (بسم اللّه و باللّه السّلامُ عَلَیکَ اَیّهَا النَّبِیُّ و رَحْمَةُ اللّه وَ بَرَکاتُه)، بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکرهایی را که گفته شد بگوید و بنابر اظهر وقتی سر از سجده برداشت تشهد بخواند، سپس سلام بدهد.
- دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فورا نیت سجده سهو کند و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بنا بر احتیاط واجب به نحو مأثور بگوید : ( بسم اللّه و بِاللّه و صَلَّی اللّه عَلی محمّدٍ و آلِ محمّد ) یا ( بسم اللّه و باللّه اللّهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ) ، ولی بهتر است بگوید : ( بسم اللّه و باللّه السّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ و رَحْمَةُ اللّه وَ بَرَکاتُه ) ، بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکرهایی را که گفته شد بگوید و بنا بر اظهر وقتی سر از سجده برداشت تشهد بخواند سپس سلام بدهد .
- در رکعت سوم و چهارم نماز میتواند فقط یک حمد بخواند، یا سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید؛ یعنی سه مرتبه بگوید: (سُبحانَ اللّه وَ الْحَمدُ للّه وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه وَ اللّه اَکبَر). و اگر یک مرتبه هم تسبیحات اربعه را بگوید بنابر اقوی کافی است، ولی سه مرتبه فضیلت بیشتر دارد و موافق احتیاط است؛ و میتواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
- مستحب است در رکعت اول پیش از خواندن حمد، آهسته بگوید: (أعوذ باللّه من الشیطان الرجیم)، و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر، (بسم اللّه الرحمن الرحیم) را بلند بگوید. و نیز مستحب است حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آیه وقف کند، یعنی آن را به آیه بعد نچسباند، و در حال خواندن حمد و سوره به معنای آیه توجه داشته باشد، و اگر نماز را به جماعت میخواند، بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فُرادی میخواند، بعد از آنکه حمد خودش تمام شد، بگوید: (الحمد للّه ربّ العالمین)، و بعد از خواندن سوره (قل هو اللّه أحد) یک یا دو مرتبه (کذلِک اللّه رَبّی) یا سه مرتبه (کذلِک اللّه رَبُّنا) بگوید، و بعد از خواندن سوره کمی صبر کند بعد تکبیر پیش از رکوع را بگوید یا قنوت را بخواند.
- مستحب است در حال تشهّد بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را به کف پای چپ بگذارد و پیش از تشهد بگوید: (اَلْحَمْدُ لِلّهِ) یا بگوید: (بِسمِ اللّه وَ بِاللّه وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ خَیرُ الْأسْماءِ لِلّهِ) و نیز مستحب است دستها را بر رانها بگذارد و انگشتها را به یکدیگر بچسباند و به دامان خود نگاه کند و بعد از تمام شدن تشهّد بگوید: (وَ تَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَ ارْفَعْ دَرَجَتَه).
- چند چیز در غذا خوردن مستحب است: 1 هر دو دست را پیش از غذا بشوید؛ 2 بعد از غذا دست خود را بشوید و با دستمال خشک کند؛ 3 میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد، و پیش از غذا اول میزبان دست خود را بشوید، بعد کسی که طرف راست او نشسته و همینطور تا برسد به کسی که طرف چپ او نشسته، و بعد از غذا اول کسی که طرف چپ میزبان نشسته دست خود را بشوید و همینطور تا به طرف راست میزبان برسد؛ 4 در اول غذا (بِسم اللّه) بگوید، و اگر سر یک سفره چند جور غذا باشد، در وقت خوردن هر یک از آنها، نیز (بسم اللّه) بگوید؛ 5 با دست راست غذا بخورد؛ 6 با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورد و با دو انگشت نخورد؛ 7 اگر چند نفر سر یک سفره نشستهاند هر کسی از غذای جلو خودش بخورد؛ 8 سر سفره زیاد بنشیند و غذا خوردن را طول بدهد؛ 9 بعد از غذا، خداوند عالم را حمد کند؛ 10 آنچه بیرون سفره میریزد جمع کند و بخورد، ولی اگر در بیابان غذا بخورد، مستحب است آنچه بیرون میریزد، برای پرندگان و حیوانات بگذارد؛ 11 بعد از خوردن غذا به پشت بخوابد و پای راست را روی پای چپ بیندازد؛ 12 اول غذا و آخر آن نمک بخورد؛ 13 مستحب است یک سوم معده را برای غذا و یک سوم برای آب و یک سوم برای راحت تنفس کردن قرار دهد؛
- در نماز آیات ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیههای یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون اینکه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همینطور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید، مثلاً به قصد سوره توحید، (بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم) بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: (قُلْ هُوَ اللّه اَحَدٌ) دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید: (اَللّه الصَّمَدُ) باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: (لَمْ یلِدْ و لَمْ یوُلَدْ) و به رکوع برود و باز هم سر بردارد و بگوید: (وَ لَمْ یکنْ لَهُ کفُواً اَحَد) و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بهجا آورد و بعد از سجده دوم تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
- اگر مجتهد اعلم در مسأله ای فتوا دهد، مقلِّدِ آن مجتهد ( یعنی کسی که از او تقلید می کند ) نمی تواند در آن مسأله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند، ولی اگر فتوا ندهد و بفرماید : احتیاط آن است که فلان طور عمل شود، مثلاً بفرماید : ( احتیاط آن است که در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه ( یعنی ( سُبْحانَ اللّه وَالْحَمْدُ للّه وَ لااِلهَ اِلاَّ اللّه وَ اللّه اَکْبَرْ ) بگویند ) مقلد باید یا به این احتیاط که احتیاط واجبش می گویند عمل کند و سه مرتبه بگوید و یا بنا بر احتیاط واجب به فتوای مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر و یا مساوی است با احراز سایر شرایط تقلید عمل نماید، پس اگر او یک مرتبه گفتن را کافی بداند، می تواند یک مرتبه بگوید . و همچنین است اگر مجتهد اعلم بفرماید : ( مسأله محل تأمّل یا محل اشکال است ) .
- شک هایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است : 1 شک در چیزی که محل بجا آوردن آن گذشته است ، مثل آن که در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه . 2 شک بعد از سلام نماز . 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز . 4 شک کثیر الشک ، یعنی کسی که زیاد شک می کند . 5 شک امام در شماره رکعت های نماز، در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعت های نماز را بداند . 6 شک در نماز مستحبی . و تفصیل هریک از این شش مورد در مسائل بعدی بیان خواهد شد .
- شکهایی که نباید به آنها اعتنا کرد از این قرار است: 1 شک در چیزی که محل بهجا آوردن آن گذشته است، مثل آنکه در رکوع شک کند که حمد را خوانده یا نه؛ 2 شک بعد از سلام نماز؛ 3 شک بعد از گذشتن وقت نماز؛ 4 شک کثیرالشک، یعنی کسی که زیاد شک میکند؛ 5 شک امام در شماره رکعتهای نماز، در صورتی که مأموم شماره آنها را بداند و همچنین شک مأموم در صورتی که امام شماره رکعتهای نماز را بداند؛ 6 شک در نماز مستحبی. و تفصیل هر یک از این شش مورد در مسائل بعدی بیان خواهد شد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان بخواهد (الله اکبر) را به چیزی که بعد از آن می خواند مثلاً به بسم الله الرحمن الرّحیم بچسباند بهتر است حرف (ر) اکبر را ضمه بدهد. هر چند احتیاط مستحب است که در نماز واجب متصل نکند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان بخواهد اللّه اکبر را به چیزی که بعد از آن می خواند؛ مثلا به بسم اللّه الرحمن الرحیم بچسباند؛ بهتر است (راء) اکبر را پیش بدهد؛ ولی احتیاط مستحب آن است که در نماز واجب نچسباند.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان بخواهد" الله اکبر" را به چیزی که بعد از آن میخواند مثلًا به" بسم الله الرحمن الرحیم" بچسباند، باید (راء) اکبر را پیش بدهد، ولی احتیاط واجب آنست که در نماز واجب نچسباند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در رکعت سوم و چهارم حمد بخواند، بنا بر احتیاط باید (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم) را آهسته بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان بخواهد الله اکبر را به چیزی که بعد از آن می خواند مثلاً به بِسْمِ "اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ" بچسباند باید "راء" اکبر را با پیش بخواند.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان بخواهد (الله اکبر) را به چیزی که بعد از آن می خواند مثلا به (بسم الله الرحمن الرحیم) بچسباند، باید (ر) اکبر را پیش بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان بخواهد (اللهُ اکبر) را به چیزی که بعد از آن می خواند مثلاً به بسم الله الرحمن الرحیم ) بچسباند باید (ر) اکبر را با پیش بخواند .
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان بخواهد (اَللهُ اَکبَرُ) را به چیزی که بعد از آن میخواند مثلاً به بسم الله الرحمن الرّحیم بچسباند، باید (ر) اکبر را پیش [ضمه] بدهد.
- [امام خمینی] اگر انسان بخواهد "الله اکبر" را به چیزی که بعد از آن می خواند مثلا به"بسم الله الرحمن الرحیم" بچسباند، باید ر اکبر را پیش بدهد.
- [آیت الله مظاهری] اگر در رکعت سوّم و چهارم حمد بخواند باید بسم اللَّه آن را هم آهسته بگوید.