وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر کسی بعد از تحقّق کثرت سفر، بدون قصد ده روز در سربازخانه یا محلّ کار و تحصیل مانده، در سفر اوّل وظیفه ی او چیست؟
در فرض سؤال، نماز او تمام است.
در فرض سؤال، نماز او تمام است.
عنوان سوال:
اگر کسی بعد از تحقّق کثرت سفر، بدون قصد ده روز در سربازخانه یا محلّ کار و تحصیل مانده، در سفر اوّل وظیفه ی او چیست؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از برگشت از محلّ کار و یا تحصیل تا سفر بعدی به آن جا ده روز گذشته، ولی در این بین مسافرت های دیگری به مکان های دیگر داشته است. آیا در سفر به محلّ کار نماز او شکسته است، یعنی سفر اوّل او محسوب می شود؟
- شخص مسافر هرگاه در مراجعت از سفر به محل کارش وارد شود و بخواهد بعد از پایان کار به وطن برود، آیا رسیدن به محل کار قاطع سفر است یا خیر؟
- اگر پس از سفر اوّل نداند که کمتر از ده روز درمحل تحصیل می ماند یا نه، اگر این تردید در هر مراجعت از وطن به محلّ تحصیل وجود داشته باشد، نمازش چه حکمی دارد؟
- اگر شخصی هر روز از محلّ اقامت خود برای تدریس به بیش از مسافت شرعی مسافرت نماید، حال اگر شغل خود را عوض کند و برای کار دیگری به همان سفر برود، وظیفه اش چیست؟
- اگر کثیر السّفر در تعطیلات نوروز که حدودا 15 روز است یا تابستان که غالبا از دو ماه بیشتر و محل کار یا تحصیل تعطیل است برای حقوق یا کاری غیر از تحصیل و کار به آن جا مسافرت نماید، نماز او چه حکمی دارد؟
- 1) حکم نماز و روزه دانشجویانی که فاصله وطن آن ها تا محل تحصیل بیش از 4 فرسخ شرعی است و 3 روز در هفته، به محل تحصیل می روند و در همان روز برمی گردند و حداقل برای یک ترم چنین برنامه ای دارند در محل تحصیل و بین راه بیان فرمایید.
- آیا اگر بخواهم روزه ام صحیح باشد باید از محل کار حتما به وطن اصلی بروم تا بتوانم به شهرها و روستاهایی که کمتر از مسافت است برای غیر شغل سفر کنم یا از محل کار هم می توانم به جاهایی که کمتر از مسافت است مسافرت کنم؟
- دانشجویانی که فاصله وطن تا محل تحصیل آن ها بیش از چهار فرسخ شرعی است و هر دو هفته یک بار یا بیش از ده روز یک بار به محل درس می روند و بر می گردند و حداقل برای یک ترم چنین برنامه ای دارند، حکم نماز و روزه آن ها را در محل تحصیل و بین راه بیان فرمایید.
- اگر محل مسح کسی زخم باشد، وظیفه اش چیست؟
- اگر محلّ مسح را، مسح کشیدیم ولی تری دست به قدر واجب مسح، محلّ مسح را فرا نگرفت، وظیفه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] دانشجویی که از وطن خود به محل تحصیل که بیش از مسافت شرعی است سه روز در هفته رفت و آمد کند یعنی هر روز از وطن خود به محل تحصیل برود و برگردد: الف) نماز و روزه او در محل تحصیل چه حکمی خواهد داشت؟ ب) اگر موقع اذان در راه باشد نماز و روزه او چه حکمی خواهد داشت؟ ج) در صورتی که دو روز در محل تحصیل بماند نماز و روزهاش در محل تحصیل و بین راه چه حکمی خواهد داشت؟ ه) چنانچه در بعضی از فروع فوق نماز او تمام باشد ملاکش چه خواهد بود؟ آیا کثرت سفر یا این که چون سفر مقدمه شغل است برای او؟ و) آیا دانشجویی را میتوان شغل حساب نمود یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در فرض فوق اگر بدون قصد، ده روز مانده در سفر اول چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله مظاهری] حکم نماز و روزه دانشجویان و سربازان در محل تحصیل و محل سربازی آنان چگونه است؟ آیا برای سفر اول و سفرهای بعدی، تفاوت میکند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که سفر شغل اوست، اگر بعد از انجام شغل، در آن محل یک روز یا چند روز برای کار دیگری بماند، چنانچه انجام سفر از اول به قصد شغل بوده، در آن چند روز وظیفه او چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که شغل او مسافرت است یا دوره گردی و گشت زنی می کند، اگر شک کند که در محلی ده روز مانده یا کمتر از ده روز مانده است، در اولین سفر شغلی وظیفه او چیست؟
- [آیت الله سبحانی] دانشجویی هرماه یک بار به وطن می رود و در تابستان برای انتخاب واحد به محل تحصیل می رود وظیفه او نسبت به نماز و روزه چیست؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی برای انجام کار مباح یا کسب درآمد سفر میکند، ولی محل زندگی او در سفر، غصبی است. آیا نماز و روزه او تمام است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در غیر وطن اصلی خود برای تحصیل آمده است. اگر این شخص در محلّ تحصیل خود قصد اقامت ده روز کند، آیا می تواند در طول اقامت خود به شهرهای هم جوار محل تحصیل خود مسافرت کند؟
- [سایر] آیا محل تحصیل، در حکم وطن محسوب می‌شود؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا محل تحصیل، در حکم وطن محسوب می‌شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در مضاربه قسمتی از مالالتجارة به نسیه فروخته شود و مالک از این کار اطلاع داشته باشد و بخواهد مضاربه را فسخ نماید، مطالبه بدهیها و تحصیل آن به عهده عامل نیست، و اگر عامل مضاربه را فسخ نماید و جمعآوری مطالبات بدون دخالت او در خطر باشد، لزوم تحصیل مطالبات توسط عامل در صورت تقاضای مالک، موافق احتیاط است.
- اگر در حال سفر بعد از گذشتن از حدّ ترخص مانعی برای مسافرت پیش بیاید، تا وقتی که تصمیم او بر سفر باقی است و مشروط به تحقق امر دیگر نیست، باید نماز را شکسته بخواند، ولی اگر از تصمیم سفر برگردد و یا بخواهد در همان مکان ده روز بماند باید نماز را تمام بخواند. شرط چهارم: قبل از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود نگذرد، یا نخواهد ده روز یا بیشتر در جایی بماند، پس کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، باید نماز را تمام بخواند.
- کسی که سفر او حرام نیست و برای کار حرام هم سفر نمیکند، اگرچه در سفر، معصیتی انجام دهد، مثلاً نعوذباللّه غیبت کند یا شراب بخورد، باید نماز را شکسته بخواند. و اگر مقصود از سفر هم طاعت و هم معصیت باشد اگر هر دو قصد مستقل باشد باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر مقصود اصلی طاعت است و معصیت مقصود فرعی و تبعی است، نماز را شکسته میخواند.
- مسافری که خرجی او تمام شده یا مرکبش از کار افتاده، چنانچه سفر او سفر معصیت نباشد و نتواند با قرض کردن یا فروختن چیزی خود را به مقصد برساند، اگرچه در وطن خود فقیر نباشد، میتواند زکات بگیرد، ولی اگر بتواند در جای دیگر با قرض کردن یا فروختن چیزی مخارج بقیه سفر خود را فراهم کند، فقط به مقداری که به آنجا برسد، میتواند زکات بگیرد.
- صیغه عهد برای کسی که میخواهد انجام کار یا ترک کاری را بر خود واجب کند، چنین است: (عاهَدْتُ اللّه اَنْ اَفْعَلَ کذا اَوْ اَتْرُک کذا) یا (عَلَیَّ عَهْدُ اللّهِ اَنْ اَفْعَلَ کذا اَوْ اَتْرُک کذا)، به جای (اَفْعَلَ کذا) تا آخر، آن کار را به زبان بیاورد، و میتواند هنگام خواندن صیغه عهد، انجام کار یا ترک آن کار را مشروط به تحقق امر دیگری نماید و یا بهطور مطلق بگوید. و شرایط عهدکننده مثل شرایطی است که در نذر و قسم بیان شد.
- نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند؛ وقت مخصوص نماز ظهر: از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر و تحصیل شرایط نماز اگر تحصیل نکرده است بگذرد؛ و اگر کسی اشتباهاً عصر را در این وقت بخواند نمازش باطل است. و وقت مخصوص نماز عصر: هنگامی است که به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و مابین این دو وقتِ مخصوص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است.
- مسافری که قصد کرده ده روز در جایی بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بخواهد به جایی که کمتر از چهار فرسخ است برود و به محل اقامت خود برگردد، تا وقتی که سفر شرعی جدیدی را آغاز نکرده، باید نماز را تمام بخواند. حتی اگر طوری خارج شود که به اقامه او صدمه بزند، مثل اینکه یک روز آنجا بماند، تا وقتی که قصد سفر جدید شرعی نکرده، نماز تمام است.
- کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، و نیز کسی که مردّد است که از وطنش بگذرد یا ده روز در محلی بماند، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند. ولی اگر باقیمانده راهش هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و برگردد، باید نماز را شکسته بخواند. شرط پنجم: برای کار حرام سفر نکند، و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند، و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد، مثل آنکه برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با وجود نهی پدر و مادر سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.
- بعد از شستن هردو دست باید جلو سر را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند . اگر تری در دست نمانده باشد وظیفه اش در مسأله 257 بیان خواهد شد . و احتیاط واجب در مسح سر از بالا به پایین است ؛ و مسح کردن با دست راست بهتر است .
- اگر قسمتی از سفر برای کار حرام و قسمتی دیگر برای کار غیر حرام باشد آن قسمت سفر که برای غیر حرام است ملاک شروع مسافت شرعی برای شکسته بودن نماز است. شرط ششم: از صحرانشینهایی نباشد که در بیابانها گردش میکنند و هر جا آب و خوراک برای خود و حیواناتشان پیدا کنند میمانند و بعد از چندی به جای دیگر میروند. و صحرانشینها در این مسافرتها باید نماز را تمام بخوانند. شرط هفتم: شغل او مسافرت نباشد، بنابر این شتردار و راننده و چوبدار و کشتیبان و مانند اینها، اگرچه برای بردن اثاثیه منزل خود مسافرت کنند، نمازشان تمام است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] الف. کسانی که بهر علتی معمولا در هر کمتر از ده روز حداقل یک سفر بیش از 45 کیلومتر دارند در تمام سفرها و تمام مکانها نمازشان تمام است و روزه آنها صحیح می باشد. ب. این افراد لازم نیست حداقل سه ماه یا چهار ماه مسافرت کنند. بلکه همین که در طول یک ماه حداقل چهار سفر پی در پی بدون فاصله ده روز داشته باشند نمازشان تمام است. ج. بطور کلی کسانی که نمازشان تمام است اگر ده روز در وطن یا در جایی با قصد اقامه بمانند در سفر اول بعد از ده روز نمازشان شکسته و در سفر بعد نمازشان تمام است. د. محل تحصیل و محل کار در حکم وطن نیست. بلکه وطن جایی است که انسان به قصد سکونت همیشگی و مادام العمر در آنجا ساکن شده باشد. پس کسانی که بصورت مأموریت در شهر دیگری برای مدتی معین و لو طولانی سکونت می کنند آنجا وطن آنها محسوب نمی شود. و. این حکم مربوط به افرادی است که حداقل در کمتر از ده روز یک سفر داشته باشند. اما دانشجویان و کارمندان و طلاب و کسانی که در محل تحصیل یا محل کار بیش از ده روز می مانند یا هنگام مرخصی در وطن بیش از ده روز می مانند شامل این حکم نمی شوند. و نماز آنها در سفر شکسته است مگر اینکه قصد اقامت ده روز کنند.
- [آیت الله اردبیلی] دانشجویانی که برای تحصیل در شهری غیر از وطن خود قصد دارند مدت زیادی بمانند و همچنین اساتید دانشگاهها، معلمان، طلاب، کارکنان دولت و مانند آنها که قصد دارند جهت کار خود مدت زیادی در محلّی غیر از وطن خود اقامت کنند، اگر مدتی از اقامت آنها در آن محل بگذرد که دیگر عرفا در آنجا مسافر محسوب نشوند، آن محل برای آنها حکم وطن را پیدا میکند. بنابر این پس از گذشت مدت مذکور، چنانچه از آنجا به سفر بروند، پس از بازگشت لازم نیست برای تمام خواندن نماز و روزه گرفتن، قصد اقامت ده روز کنند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که سفر او سفر معصیت است ، اگر در بین راه از قصد کند معصیت بر می گردد ، چنانچه باقی ماندة راه هشت فرسخ باشد ، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و بر گردد ، باید نماز راشکسته بخواند .
- [آیت الله وحید خراسانی] شرط پنجم ان که برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی یا اعانت ظالم در ظلمش یا ضرر رساندن به مسلمانی سفر کند یا خود سفر حرام باشد مثل ان که قسم شرعی خورده باشد که به سفر نرود یا برای او ضرری داشته باشد که تحمل ان ضرر حرام باشد باید نماز را تمام بخواند
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که سفر او سفر معصیت بوده، یا برای معصیت سفر کرده، اگر در بین راه سفرش حلال شود یا از قصد معصیت بر گردد، چنانچه باقی مانده راه هشت فرسخ باشد، یا میخواهد به جایی رود که به ضمیمه برگشت هشت فرسخ میباشد، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که وظیفه او روزه گرفتن در مسافرت است مانند کسانی که سفر شغل انان می باشد اگر پس از طلوع صبح و نیت روزه با هواپیما به محل دیگری مسافرت کند که در انجا صبح نشده باشد به جا اوردن مفطرات برای او جایز است
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که سفر او حرام نیست و برای کار حرام هم سفر نمی کند، اگر چه در سفر، معصیتی انجام دهد مثلاً غیبت کند یا شراب بخورد باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که سفر او حرام نیست و برای کارِ حرام هم سفر نمی کند اگرچه در سفر معصیتی انجام دهد مثلاً غیبت کند یا شراب بخورد باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که سفر او حرام نیست ، و برای کار حرام هم سفر نمیکند ، اگر چه در سفر معصیتی انجام دهد ، مثلاً غیبت کند یا شراب بخورد ، باید نماز را شکسته بخواند .
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که سفر او حرام نیست و برای کار حرام هم سفر نمی کند ، اگر چه در سفر ، معصیتی انجام دهد ، مثلاً غیبت کند یا شراب بخورد ، باید نماز را شکسته بخواند .