تقاص
تصاحب مال دیگری بدون اذن وی در ازای مال خود را تَقاصّ گویند و از آن در باب قضاء سخن رفته است.
اگر از کسی حقی ضایع شود، آیا شخصا می تواند تقاص کند؟
تا ممکن است با مطالبه یا شکایت حقش را بگیرد، با معرضیّت مفسده، تقاص جایز نیست.
تا ممکن است با مطالبه یا شکایت حقش را بگیرد، با معرضیّت مفسده، تقاص جایز نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- تقاص چیست؟ و آیا اگر تقاص مستلزم ضرر باشد، ضمان دارد؟
- وکیلی که به پرونده های قضایی رسیدگی می کند، گاهی پرونده هایی به او ارجاع می شود که صاحب پرونده ادّعای باطلی داشته و در آن حقی از طرف مقابل ضایع می شود، آیا در صورت موفقیت چنین پرونده هایی در دادگاه (بر اساس پی گیری های وکیل)، آیا وکیل ضامن حقوق تضییع شده فرد محکوم است؟
- اگر در جایی قسمتی از اموال یک شخص به ناحق مصادره شد، آیا او می تواند تقاص نماید؟
- آیا بدهکاری که به بانک بهره داده است، می تواند به عنوان تقاص، پولی در بانک بسپارد و به اندازه ی بهره ای که داده دریافت کند؟
- شخصی کتابی را در رایانه تایپ و آماده چاپ کرده است، صاحب کتاب، پول وی را نمی دهد، آیا می تواند کتاب را از باب تقاصّ بردارد تا به حقّ خود برسد؟
- اگر میّت وصیت نکرده باشد، آیا از اصل مال حقّی دارد؟
- آیا زوجه از پولی که عوض دیه ی خون شوهر گرفته، حقّی دارد چه مقدار؟
- اگر احتمال بدهیم که حقی از بیت المال یا حق النّاس را تصرف کرده ایم، چه باید بکنیم؟
- در بعضی ادارات و مؤسسات تا انسان رشوه پرداخت نکند، به حق خود نخواهد رسید و یا حقش حتما ضایع خواهد شد و یا احتمال از بین رفتن حقش وجود دارد، در این صورت حکم شرع را بیان فرمایید؟
- با فوت پدر با وجود فرزند صغیر، آیا پدر بزرگ مادری از ترکه، ارث می برد و اگر حقّی را بر متوفّی ادّعا کند، حکم آن چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] سلام بله یادداشت رو خوندم ممنونم یه جایی توی مراحل توبه فرمودین اگه حقی از کسی ضایع شده باید جبران بشه من فکر میکنم حق پدر و مادرمو ضایع کردم و از اعتمادشون سو استفاده کردم ولی چه جوری میتونم جبران کنم؟
- [سایر] ضایع کردن حقوق حیوانات چه عواقبی دارد؟
- [آیت الله خوئی] در تقاص و پرداخت رد مظالم اجازه فقیه لازم است یا خیر؟
- [سایر] اگر بدهکار در پرداخت بدهی خود کوتاهی نماید آیا جایز است طلبکار از مال او تقاص نماید؟
- [سایر] می‌خواستم بپرسم تصور ما از گناه چیست؟ آیا گناه چیزی به جز این است که عملی باعث رساندن آسیبی یا ضایع شدن حقی از خود یا دیگران بشود؟ تصور شما از گناه چیست و راه نجات از آن چگونه ممکن است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا طلبکار می تواند بنابر اصل تقاصّ معادل طلب خود، از ملک بدهکار تملک و تصاحب کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که قرض ربوی گرفته و اصل و سود آن را پرداخته است، آیا می تواند سودی که پرداخته به عنوان تقاص از اموال رباگیرنده بردارد؟
- [سایر] سلام آقای مرادی خسته نباشین . خدا قوت ،از وقتی با سایتتون آشنا شدم خیلی از مشکلاتم برطرف شدن اما یه مشکل بزرگ دارم که خلاصه و مفید مینویسم تاشما منو راهنمایی کنین. من حدود سه سال پیش برای کار رفتم به یه شرکت ،... خصوصی... ...میپرسم که 1-با این همه گناه خدا منو میبخشه؟ 2-آیا این خیانتی که به همسر این خانم کردم سر خودمم میاد؟ 3- تو شرایط توبه نوشته بودین که اگر حقی از خدا یا مردم در گناه ضایع شده باید جبران شود . به نظر شما من حقی از همسر این خانم ضایع کردم؟ و اگر کردم چجوری باید جبران کنم؟ 4- و مهم تر از همه یه راه کار برای ترک این گناه کبیره. تورو خدا کمکم کنید خیلی بهم ریخته ام . انشالله همیشه موفق و موید باشید . التماس دعا
- [آیت الله نوری همدانی] ت - چه کسی باید حق ضایع شده را مطالبه و طبق وصیتنامه به مصرف برساند؟
- [سایر] مشورت کننده چه حقی بر مشاور دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر با وجود تسلیم زمین، زارع اختیاراً زراعت نکرد، و یا با حاضر بودن زارع، مالک زمین را تسلیم ننمود، هر کدام به مقداری که حق دیگری را ضایع کرده ضامن است. همچنین اگر عامل کوتاهی کند و به‌سبب زراعت نکردن نقصی در زمین حاصل شود، بی‌وجه نیست که مالک حق گرفتن خسارت را داشته باشد.
- اگر در عقد مساقات شرط کنند که مالک تمام کار مساقات را انجام دهد، عقد باطل است؛ زیرا با مقتضای عقد مساقات مخالفت دارد، چون در این عقد، عامل در مقابل کاری که انجام می‌دهد استحقاق سهمی از محصول را پیدا می‌کند و بدون کار حقی ندارد.
- اگر پدر، خانه و زمین و امثال آن را به فرزند خود ببخشد و در زمان حیاتش تحویل او داده باشد، آن مال ملک فرزند شده و پدر بعد از آن حق رجوع نداشته و ورثه هم بعد از فوت پدر در آن حقی ندارند.
- اگر کفن میّت به نجاست خود او، یا به نجاست دیگری نجس شود، چنانچه کفن ضایع نمی‌شود، باید مقدار نجس را بشویند اگرچه جواز بُریدن مقداری از کفن که بیشتر از مقدار ساتر عورت است و نجس شده است خالی از وجه نیست، پس اگر در قبر گذاشته باشند جایزاست که ببُرند، بلکه اگر بیرون آوردن میّت توهین به او باشد بریدن واجب می‌شود؛ و اگر شستن یا بریدن آن ممکن نیست، در صورتی که عوض کردن آن ممکن باشد، باید عوض نمایند.
- اگر امانت‌گذار مالی را از امانت‌گیرنده غصب کرده، امانت‌گیرنده می‌تواند از مال امانت به همان مقدار به‌عنوان تَقاصّ بردارد و پس ندهد، و اگر امانت‌گذار مال شخص دیگری را غصب کرده و آن را امانت گذاشته، پس بر امین واجب است آن مال را به غاصب پس ندهد، بلکه در صورت امکان باید از رسیدن آن به دست غاصب جلوگیری نماید، و اگر غاصب بمیرد و ورثه او امانت را مطالبه کنند، واجب است امین منکر وجود امانت شود، ولی در صورت علم به غصبی بودن جایز نیست آن را به‌عنوان امانت قبول کند، مگر آنکه اطمینان داشته باشد که می‌تواند به مالک اصلی برگرداند.
- اگر وصیّت کند چیزی به شخصی بدهند و آن شخص پیش از آنکه قبول یا رد کند بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکرده‌اند، می‌توانند آن را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که وصیّت‌کننده از وصیّت خود برنگردد، وگرنه ورثه آن شخص حقی به آن چیز ندارند. و اگر آن شخص بعد از قبول فوت کرد، مال از آن وارث اوست و نیازی به قبول مجدّد وارث نیست. مگر آنکه وصیّت‌کننده از وصیتش برگردد.
- نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازه او باطل است؛ مثلاً در خانه اجاره‌ای اگر صاحب‌خانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نمازش باطل است، مگر اینکه بداند و یا نشانه‌هایی در کار باشد که گمان کند، مستأجر به نماز خواندن او راضی است، بنابر اظهر، بلکه اگر نداند یا نشانه‌هایی نسبت به عدم رضایت مستأجر در کار نباشد تا موجب گمان به عدم رضایت مستأجر شود، باز می‌تواند بنابر اظهر نماز بخواند؛ و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقّی دارد نماز بخواند؛ مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند، تا وقتی ثلث را جدا نکنند، نمی‌شود در ملک او نماز خواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] تقاص از مالی که بین بدهکار و دیگری مشترک است جایز نمی‌باشد، مگر این که شریک اجازه دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند، ضامن است.
- [آیت الله وحید خراسانی] هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند ضامن است
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی مال مشترکی را غصب کند، هر یک از دو شریک می‌توانند به مقدار سهم خود تقاص نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند ضامن است.
- [آیت الله خوئی] هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند ضامن است.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه صنعتگر چیزی را که برای ساختن یا تعمیر کردن تحویل گرفته، ضایع کند، ضامن است.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند ضامن است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هر گاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند، ضامن است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هر گاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند، ضامن است.