شرط بندی
شرط بندى به شرط کردن مالی برای کسی که در مسابقه یا قمار برنده شود گفته می شود
در مسابقاتی مثل فوتبال اگر جوایزی تهیه شود و یا شرط بندی شود و برد و باخت در کار باشد، حکم مسأله را توضیح دهید؟
اگر جوایز از اموال بازنده تهیه شود و به برنده داده شود، حرام است.
اگر جوایز از اموال بازنده تهیه شود و به برنده داده شود، حرام است.
عنوان سوال:
در مسابقاتی مثل فوتبال اگر جوایزی تهیه شود و یا شرط بندی شود و برد و باخت در کار باشد، حکم مسأله را توضیح دهید؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شرط برد و باخت در چه مسابقاتی جایز و در چه مسابقه ای حرام می باشد؟ و حکم مالی که برنده از بازنده می گیرد چیست؟
- آیا در مسأله شطرنج و ورق و پاسور، رجوع به غیر (کسانی که این بازی ها را بدون برد و باخت جایز می دانند) در این مسأله، برای کسانی که از شما تقلید می کنند، جایز است؟
- اگر برد و باخت بین بعضی از بازیکنان و مربیان و غیره باشد، بازی برای بازیکنانی که برد و باخت شامل حال آن ها نمی شود، چگونه است، نیز برای تماشاگران چه حکمی دارد؟
- استفاده از لباس های آستین کوتاه و شلوارک در مسابقاتی مانند فوتبال، والیبال، کشتی، وزنه برداری و... که یا حجم بدن وعورتین کاملاً مشخص است و یا قسمت های زیادی از بدن آشکار است چه حکمی دارد؟
- آیا بازی بیلیارد جایز است؟ اگر بدون برد و باخت باشد چه طور؟
- بازی شطرنج و پاسور هر چند بدون برد و باخت چه صورتی دارد؟
- بازی کردن با شطرنج بدون برد و باخت چه حکمی دارد؟ خرید و فروش آن و نگاه کردن به افرادی که بازی می کنند چه طور؟
- کسب درآمد از راه قرار دادن وسایل بازی در اختیار دیگران مانند میزهای فوتبال دستی، آتاری یا بازی های کامپیوتری در صورت عدم شرط بندی، برای صاحب باشگاه، چه صورتی دارد؟
- اگر کسی عمدا یا سهوا ذکر رکوع و سجده را به جای یکدیگر به کار برد، اشکال دارد؟
- اگر کسی به دلیل کشیدن چک بی محل در زندان باشد، آیا می توان زکات را جهت رهایی او به کار برد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا هر بازی که در آن برد و باخت و شرط بندی انجام گیرد، حرام است؟
- [آیت الله نوری همدانی] بازی با پاسور بدون شرط برد و باخت چه حکمی دارد ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جوایزی که به برندگان مسابقات فوتبال و هندبال و غیر آن داده می شود چه حکمی دارد؟
- [سایر] آیا مسابقه موتور سواری و مانند آن - که در این عصر جنبه نظامی دارد - آیا شرط برد و باخت در آن جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا بازی با پاسور بدون برد و باخت جایز است؟
- [امام خمینی] بازی کردن با آلات قمار در صورتی که قصد برد و باخت در کار نباشد و فقط صرف بازی کردن است چه صورت دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] . بازی با ابزار قمار از جمله پاسور، حتی بدون برد و باخت هم حرام است.
- [آیت الله سیستانی] بازی کردن با شطرنج و نرد بدون برد و باخت چه حکمی دارد و کلا اگر عرف جامعه وسیله ای را آلت قمار نداند کافی است یا در تشخیص آلت قمار نظر مرجع تقلید شرط است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] ما هرهفته چند بار برای مسابقه فوتسال به سالن ورزشی می رویم و اول بازی شرط می کنیم که هر تیمی باخت باید پول سالن را حساب کند. آیا این کار ما شرط بندیِ حرام است؟
- [سایر] بازی با شطرنج، بدون برد و باخت و به منظور تقویت فکر و حافظه، چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در عقد شرکت شرط کنند کسی که کار می‌کند، یا بیشتر از شریک دیگر کار می‌کند، بیشتر منفعت ببرد، باید به شرطی که کرده‌اند عمل نمایند، و همچنین است بنابر اظهر، اگر شرط کنند کسی که کار نمی‌کند، یا کمتر کار می‌کند بیشتر منفعت ببرد، در صورتی که چنین شرطی عقلایی باشد.
- اگر حفر چاه مشقّت ندارد، باید برای تهیه آب، چاه حفر کند، مگر اینکه ضرر غیر مالی مهمی در این کار باشد که به‌خاطر آن، دیگر این کار واجب نباشد.
- لباس نمازگزار باید از اجزای حیوان مرده‌ای که خون جهنده دارد نباشد، ولی اگر از اجزای حیوان حلال‌گوشت مرده‌ای که مانند ماهی، خون جهنده ندارد، لباس تهیه کند، نماز در آن مانعی ندارد. (???) اگر چیزی از مردار حلال‌گوشت مانند مو و پشم که روح ندارد، همراه نمازگزار باشد، یا با لباسی که از آنها تهیه کرده‌اند نماز بخواند، نمازش صحیح است. شرط چهارم:
- اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای او کار کند، نمی‌شود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند، چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرار داده اجاره دهد، باید زیادتر نگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، می‌تواند زیادتر بگیرد، و اگر خودش اجیر کسی شود و هنگام قرارداد شرط نکرده باشند که خود او شخصاً کار را انجام دهد، بنابر اظهر نمی‌تواند شخص دیگری را به مزد کمتر اجیر نماید، ولی اگر مقداری از آن کار را انجام داده باشد، می‌تواند در باقیمانده کار، دیگری را به مزد کمتری اجیر نماید.
- اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به‌هم نمی‌خورد و ورّاث به جای آنان می‌باشند، و اگر مالک در عقد مزارعه شرط کند که زارع خودش کار مزارعه را انجام دهد، ولی زارع قبل از عمل بمیرد، عقد باطل نمی‌شود، ولی مالک اختیار فسخ پیدا می‌کند. و اگر بعد از آنکه مقداری از عمل را انجام داد بمیرد، باز هم مزارعه باطل نمی‌شود، پس اگر مقصود از شرط این بوده که خودش از اول تا آخر کار کند به‌طوری‌که اگر قبل از اتمام کار عاجز شد شرط آنها محقق نشده، مالک می‌تواند مزارعه را نسبت به گذشته و آینده فسخ کند، و اگر مقصود از شرط این بوده که تا وقتی هست و می‌تواند، خودش انجام دهد، در این صورت تنها نسبت به آینده حق فسخ دارد و ارزش کار زارع تا وقت مردن، برای ورّاث او محفوظ است.
- اگر چیزی را که می‌شود استفاده حلال از آن ببرند، به این شرط بفروشد که آن را در حرام مصرف کنند، مثلاً انگور را به این شرط بفروشد که از آن شراب تهیه نمایند، معامله آن حرام و باطل است، اما اگر معلوم باشد که خریدار در حرام مصرف می‌کند، ولی فروشنده شرط نمی‌کند و همچنین قصد او، مصرف در حرام و کمک به خریدار در این امر نیست، بنابر اظهر معامله جایز است، اگرچه در صورت عدم عُسر و حرج اَولی و احوَط ترک آن است، و همین حکم برای فروختن غذا به کسی که در ماه رمضان از روی معصیت افطار می‌کند جاری است.
- اگر در عقد مساقات شرط کنند که مالک تمام کار مساقات را انجام دهد، عقد باطل است؛ زیرا با مقتضای عقد مساقات مخالفت دارد، چون در این عقد، عامل در مقابل کاری که انجام می‌دهد استحقاق سهمی از محصول را پیدا می‌کند و بدون کار حقی ندارد.
- اگر شوهر در حال مرض عیالش را طلاق دهد، اگرچه طلاق بائن باشد، و قبل از گذشتن دوازده ماه هلالی بمیرد، زن با دو شرط از او ارث می برد: اول آن که در این مدت شوهر دیگر نکرده باشد. دوم آن که شوهر در ادامه همان مرضی که در آن مرض زن را طلاق داده، به واسطه آن مرض یا به جهت دیگری بمیرد، پس اگر از آن مرض خوب شود و به جهت دیگری از دنیا برود، زن از او ارث نمی برد.
- اگر قسمتی از سفر برای کار حرام و قسمتی دیگر برای کار غیر حرام باشد آن قسمت سفر که برای غیر حرام است ملاک شروع مسافت شرعی برای شکسته بودن نماز است. شرط ششم: از صحرانشین‌هایی نباشد که در بیابان‌ها گردش می‌کنند و هر جا آب و خوراک برای خود و حیواناتشان پیدا کنند می‌مانند و بعد از چندی به جای دیگر می‌روند. و صحرانشین‌ها در این مسافرت‌ها باید نماز را تمام بخوانند. شرط هفتم: شغل او مسافرت نباشد، بنابر این شتردار و راننده و چوبدار و کشتیبان و مانند اینها، اگرچه برای بردن اثاثیه منزل خود مسافرت کنند، نمازشان تمام است.
- اگر با سرمایه شرکت معامله‌ای کنند و بعد بفهمند شرکت باطل بوده، چنانچه طوری باشد که اگر می‌دانستند شرکت درست نیست، باز هم به تصرف در مال یکدیگر راضی بودند، معامله صحیح است و هر چه از آن معامله به‌دست آید، مال همه آنان است، و اگر این‌طور نباشد، در صورتی معامله صحیح است که آنانی که ابتدا به تصرف دیگران راضی نبوده‌اند، به آن معامله راضی شوند، وگرنه معامله باطل است؛ و در هر صورت هر کدام از آنان که برای شرکت کاری کرده است، اگر شرط شده باشد که هر کس کار کرد استفاده بیشتر ببرد، باید مزد کاری که کرده است به او داده شود؛ در غیر این صورت اگر اصلاً شرط نشده بود کسی کار کند، ولی شخص به اختیار خود کار کرده و مدعی است که قصد کار مجانی و تبرع نداشته، استحقاق مزد خالی از وجه نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهانی که قرآن شریف آن را پلید و نظیر شراب‌خواری می‌داند، قمار است: (انَّما الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوه)[1] (همانا شراب و قمار، پلیدی و از عمل شیطان است پس از آن بپرهیزید.) لذا علاوه بر حرمت، موجب تباهی روح و ضعف اعصاب و افسردگی دل نیز می‌شود، و بدتر از همه اینها موجب تباهی دین و دنیای انسان است، و چنان‌که در احکام قمار نیز گفته شد، قمار بر پنج قسم است: اوّل: بازی کردن با آلات مُعِدِّه، یعنی آلاتی که برای قمار کردن ساخته شده است، همراه با قصد برد و باخت. دوّم: بازی کردن با آلات معدّه، بدون قصد برد و باخت. سوّم: بازی کردن با آلات غیر معدّه، یعنی چیزی که از آلات قمار نیست، همراه با قصد برد و باخت. چهارم: بازی کردن با آلات غیر معدّه، بدون قصد برد و باخت. پنجم: مسابقاتی که در این زمان متداول است نظیر تیراندازی، قایقرانی، طریقه حمله به دشمن یا فرار از او، گرچه با قصد برد و باخت باشد. قسم اوّل و دوّم و سوّم حرام است و قسم چهارم گرچه حرام نیست، ولی بسیاری از مفاسد آن اقسام سه‌گانه را دارد و یک مسلمان واقعی عمر خود را صرف این‌گونه کارها نمی‌کند و قسم پنجم، اشکالی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] قمار بر پنج قسم است: اوّل: بازی کردن با آلات قمار از قبیل شطرنج و نرد و پاسور و مانند اینها با قصد برد و باخت. دوّم: بازی کردن با آن آلات بدون قصد برد و باخت. سوّم: بازی کردن با چیزی که از آلات قمار نیست نظیر منچ و گردو و توپ و مانند اینها با قصد برد و باخت. چهارم: بازی کردن با آنها بدون قصد برد و باخت. پنجم: رزمایش‌ها و مسابقات که در این زمان متداول است که به آن آمادگی رزمی می‌گویند نظیر تیر اندازی، مین گذاری، قایقرانی، طرز حمله به دشمن یا فرار از او و مانند اینها، گرچه با برد و باخت باشد. قسم اوّل و دوّم و سوّم حرام است ولی قسم چهارم و پنجم مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] کُشتیهایی که در این زمان متداول است، چون برای آمادگی رزمی نیست اگر بدون برد و باخت باشد و ضرری هم بر یکدیگر نزنند اشکال ندارد، ولی اگر با برد و باخت باشد یا ضرر داشته باشد جایز نیست علاوه بر اینکه برنده آن مبلغ را مالک نمی‌شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 5 اگر پاسور در عرف عام از صورت قمار خازج شده باشد و به عنوان سرگرمی محسوب شود بازی بدون برد و باخت با آن اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] زنی که خرج او بر عهده شوهر است و شوهر خرج او را نمی‌دهد ، می‌تواند خرجی خود را بدون اجازه از مال او بردارد ، و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد و نتواند به حاکم شرع شکایت برد ، و با کار کردن بخواهد مخارج خود را تهیه کند در موقعی که مشغول تهیه مخارج است ، اطاعت شوهر بر او واجب نیست .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر جنسی را که سلف فروخته در موقعی که باید آن را تحویل دهد نایاب شود و نتواند آن را تهیّه کند، مشتری می‌تواند صبر کند تا تهیّه نماید، یا معامله را به هم بزند و چیزی را که داده پس بگیرد، چنانچه در مسأله 2120، شرط چهارم گفته شد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] زنی که صیغه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی برد و شوهر هم از او ارث نمی برد؛ مگر در صورتی که ارث بردن را شرط کرده باشند که در این صورت هر که شرط کرده ارث می برد.
- [آیت الله وحید خراسانی] زنی که متعه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی برد و شوهر هم از او ارث نمی برد مگر در صورتی که ارث بردن را شرط کرده باشند که در این صورت هر که شرط کرده ارث می برد
- [آیت الله سیستانی] اگر در عقد شرکت شرط کنند کسی که کار می‌کند ، یا بیشتر از شریک دیگر کار می‌کند ، یا کار او با اهمیت تر از کار دیگری است بیشتر منفعت ببرد ، باید آنچه را شرط کرده‌اند به او بدهند . و همچنین اگر شرط کنند کسی که کار نمی‌کند ، یا بیشتر کار نمی‌کند ، یا کار او با اهمیت‌تر از کار دیگری نیست ، بیشتر منفعت ببرد ، باز هم شرط صحیح است ، و باید آنچه شرط کرده‌اند به او بدهند .
- [آیت الله اردبیلی] اگر در عقد شرکت شرط کنند کسی که کار می‌کند یا بیشتر از شریک دیگر کار می‌کند، بیشتر منفعت ببرد یا شرط کنند کسی که کار نمی‌کند یا کمتر کار می‌کند بیشتر منفعت ببرد، عقد و شرط صحیح است.