احکام
احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.
نوزادی که به واسطه تلقیح بوجود می‌آید از لحاظ نسبت چه حکمی خواهد داشت؟ و آیا احکام ارث بر آنها جاری خواهد شد؟
از جواب سؤال بالا روشن شد.
از جواب سؤال بالا روشن شد.
عنوان سوال:
نوزادی که به واسطه تلقیح بوجود می‌آید از لحاظ نسبت چه حکمی خواهد داشت؟ و آیا احکام ارث بر آنها جاری خواهد شد؟
پاسخ:
از جواب سؤال بالا روشن شد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا اعتکاف در غیر مساجد جامع، مثل نماز خانه و مساجد دانشگاهها رجاء اشکال دارد یانه؟ در صورت صحت، آیا احکام اعتکاف از قبیل ترک محرمات جاری می‌شود یا خیر؟
- در صورتی که مجتهدی که از دنیا رفته از مجتهد زنده اعلم باشد و یا احتمال اعلمیّت او نسبت به مجتهد زنده وجود داشته باشد،آیا مقلّدین او میتوانند تمام یا برخی احکام را از مجتهد زنده تقلید نمایند؟
- در جایی که این عمل بطور شبهه صورت گرفته باشد مثل جایی که زن گمان کرده نطفه از شوهر خودش بوده و مرد گمان میکرد که زنی که نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعی او میباشد در حالیکه اینطور نبوده در این فرض آیا احکام اولادی بر فرزندی که به دنیا خواهد آمد، جاری می‌شود؟
- کتابهایی که در فرودگاه طی ده سال گذشته توسط ماموران سعودی از زائران خانه خدا اخذ و ضبط گردیده اکنون به سازمان حج و زیارت عودت داده شده است . در حالیکه اکثر کتابها تکراری و مشابه و صاحبان آنها در بین هفتاد هزار زائر سال گذشته نا مشخص است دشوار و گاهی غیر ممکن و مراجعه صاحبان آنها به سازمان برای دریافت کتب موجب عسر و حرج می باشد ، لطفا حکم شرعی را نسبت به این کتابها بیان فرمائید .
- اگر مدیر کاروان با توجه به این که میداند توقف زائران در مدینه یا مکه کمتر از ده روز است به آنها اعلام میکند که ده روز میمانیم و آنان به اعتماد گفته او نمازشان را تمام میخوانند و روزه میگیرند ولی قبل از ده روز از آنجا میروند، حکم شرعی نسبت به مدیر که این مطلب را اعلام میکند و نماز و روزه زائران چیست؟
- مستدعی است پاسخ چند سوال فقهی زیر که در پزشکی مبتلا به می باشد مرقوم فرمایید . امواجی که بر روی نوار ثبت می شود دال بر فعالیت مغز یا قلب می باشد با توجه به اینکه می تواند امواج مغزی وجود نداشته باشند و قلب انسان به کمک دستگاههای مصنوعی فعالیت داشته باشد .1 آیا نداشتن امواج مغزی دال بر مرگ است یا نداشتن امواج قلبی ؟2 در حالت اغمای بدون برگشت که مغز به طور کلی مرده است و حرکات قلبی ، عروقی و تنفسی به کمک دستگاهها و داروها نگهداری می شود بنابر اینکه پیوند اعضاء بدن مباح باشد آیا جدا کردن عضوی مثل قلب از بدن شخص در این حالت برای پیوند به شخص دیگر جایز است ؟ 3 آیا جدا کردن عضو در این حالت ، جدا کردن عضو از انسان زنده محسوب می شود یا از بدن مرده ؟ 4 چه زمانی احکام میت مانند ارث ، وصیت ، عده وفات در مورد زوجه و ... بر او جاری می شود ؟ از زمان مرگ مغزی یا زمان جدا کردن دستگاههای مذکور و توقف قلب ؟ 5 در صورتی که افرادی که با مرگ مغزی مواجه شده اند کاملا فاقد حس و حرکت می باشند و خون در رگهای بدن آنها از جریان افتاده و ضربان نبض آنها نیز قطع شده است و مرده محسوب می شوند ، حکم قطع عضو آنها چیست ؟
- حضرت امام راحل قدس سره در مسئله سوم از احکام وضو جبیره در تحریر الوسیله میفرمایند: (لو کانت (الجبیره) مستوعبة لمعظم الاعضاء لایترک الاحتیاط بالجمع بین عمل الجبیره و التیمم ان امکن ذلک بلا حائل و ان لا تبعد کفایة التیمم) و نیز در فصل مسوغات تیمّم میفرمایند: (و منها الحرج و المشقة الشدیدة التی لا تتحمل عادة فی تحصیل الماء او استعماله) حال آیا در مواردی که به دلیل استیعاب جبیره نسبت به اعضاء متعدد وضو و نجس بودن بعضی از زخمها و شرایط خارجی از قبیل وصل بودن سرم و امثال آن انجام وضوی جبیره دارای حرج نوعی یا شخصی و یا احتمال ضرر برای زخم باشد تیمّم کافی است یا خیر؟
- زائرانی که در ماه مبارک رمضان به عمره مشرف میشوند، گاهی شب به مدینه و یا مکه میرسند که در نتیجه قصد کرده روزه میگیرند. خواهشمند است بفرمایید: 1- اگر در بین روز رسیدند، آیا از همان ساعتی که میرسند باید ده روز را به حساب آورند؟ ج: در بین روزهم میتواند قصد ده روز نماید و اگر چند ساعت کم باشد باید از روز یازدهم جبران شود. 2- و یا آن که ده روز کامل است و شبها به حساب نمیآید؟ ج: اگر او صبح به مقصد رسیده و قصد ده روز نماید تا پایان روز دهم کافی است و شب آخر لازم نیست که به حساب بیاید. 3- اگر مدیر کاروان با توجه به این که میداند توقف زائران در مدینه یا مکه کمتر از ده روز است به آنها اعلام میکند که ده روز میمانیم و آنان به اعتماد گفته او نمازشان را تمام میخوانند و روزه میگیرند ولی قبل از ده روز از آنجا میروند، حکم شرعی نسبت به مدیر که این مطلب را اعلام میکند و نماز و روزه زائران چیست؟
- از قرار معلوم کنوانسیون ( محو کلّیه اشکال تبعیض علیه زنان ) بزودی جهت بررسی در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار خواهد گرفت . از آنجا که این معاهده بین المللی متضمن مواردی است که از نظر فقهی قابل تأمل است ، مستدعی است نظر مبارک خود را نیبت به موارد زیر بیان فرمایید : 1 بر اساس ماده 1 این معاهده باید هر گونه تمایز ، استثناء و یا محدودیت بر اساس جنسیت در زمینه های ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، و یا هر زمینه دیگر لغو گردد . با توجه به این ماده تفاوت زن و مرد در مواردی چون ، میزان پوشش واجب بدن ، نظر و لمس بدن جنس مخالف ، قصاص ، شهادت ، ارث ، طلاق ، تعداد همسران ، امامت جماعت ، لزوم تمکین جنسی ، ولایت بر فرزندان ، سرپرستی خانواده ، حق حضانت ، عیوب موجب فسخ نکاح ، نشوز ، لزوم سپری شدن عده برای ازدواج بعدی ، مرجعیت و قضاوت تبعیض تلقی می گردد و باید از میان برداشته شود . آیا تساوی زن و مرد در موارد ذکر شده با احکام شرع مطابقت دارد ؟ 2 با توجه به اینکه ماده 15 بند 4 در مورد کسب ، تردد ، تغییر و یا حفظ تابعیت خود و فرزندان ، زن و مرد را مساوی میداند ، الف آیا زن بدون موافقت همسر می تواند برای فعالیتهای اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی از منزل خارج شود ؟ ب آیا زن بدون رضایت همسر می تواند برای فعالیتهای اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی از منزل خارج شود ؟ 3 با توجه به ماده 14 بند 2 ب و ماده 16 بند ه که حق تصمیم گیری در مورد تعداد فرزندان ، فواصل بارداری و تنظیم خانواده را برای زنان مطرح می کند ، آیا زن بدون رضایت همسر می تواند اقدام به بستن لوله رحم ، استفاده از داروها و روشهای ضد بارداری و تنظیم فواصل بارداری کند ؟ 4 با توجه به ماده 16 بند الف و ج که ازدواج را فقط موکول به رضایت طرفین دانسته است : الف: آیا ازدواج با مردان غیر مسلمان جایز است ؟ ب : آیا ازدواج طرفین برای بار چهارم بدون وجود محلل جایز است ؟ ج : آیا پدر در امر ازدواج بر فرزند صغیر ولایت دارد؟ د : آیا زن در صورت یقین به عدم انعقاد نطفه می تواند قبل از سپری شدن ایام عادت اقدام به ازدواج کند ؟ 5 با توجه به اینکه بر طبق ماده 16 بند 2 ازدواج کودک غیر قانونی اعلام شده است و کودک در عرف بین الملل به افراد کمتر از 18 سال اطلاق می شود ، آیا ازدواج افراد بالغ کمتر از 18 سال نافذ است ؟ 6 با توجه به اینکه طبق ماده 15 بند 3 کلیه قراردادها و اسناد خصوصی که در جهت محدود کردن خیارات و اهلیت قانونی زنان است ملغی اعلام می شود ، آیا زن و مرد هنگام ازدواج می توانند شروطی را در ضمن عقد بگنجانند که مفاد آن محدود کردن اختیارات همسر باشد ؟ 7 با توجه به مفاد کنوانسیون ، آیا موارد تعارض این معاهده بین المللی با احکام اسلامی را به کونه ای ارزیابی می نمایید که با حذف برخی موارد جزیی آن به گونه ای که با روح کنوانسیون یعنی رفع هر گونه تمایز منافات نداشته باشد ، بتوان موارد تعارض آن را با احکام اسلامی از میان بر داشت و به این معاهده پیوست ؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] 4) در صورت تولد فرزند، نسبت صاحب رحم به او و نیز صاحب اسپرم و هم چنین همسر صاحب رحم به لحاظ ارث و محرمیت و دیگر احکام شرعی چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی خودکشی کرده است، آیا احکام مربوطه به میت نسبت به او جاری است؟
- [سایر] احکام و آداب یهودیت در رابطه با احکام زنان، قضاوت، اموات، ارث، احکام ذبح و قربانی را ذکر کنید؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا احکام خیار غبن در بیع مرابحه نیز جاری است؟
- [آیت الله سیستانی] حکم شرعی تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی در محیط آزمایشگاهی وقتی که شوهر فاقد اسپرم باشد چگونه است ومحرمیت به بستگان زن وشوهر چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] از چه زمانی احکام میّت هم چون (ارث، وصیت، عدّه وفات، برداشتن عضو و....) بر میّت مترتب می گردد؟ آیا زمان مرگ مغزی که به لحاظ پزشکی میّت تلقی می شود یا زمان توقف ضربان قلب ملاک است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا پیوند زدن سر انسان به انسانی دیگر جایز است؟ در صورت جواز آیا احکام صاحب سر بر آن جاری است یا احکام صاحب بدن؟
- [آیت الله خامنه ای] بالکن مسجد چه حکمی دارد و آیا احکام مسجد باید در آن مکان جاری شود؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا باید برای کودکی که در دوران جنینی مرده است، احکام میّت را جاری کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا احکام شک، فقط مربوط به نمازهای یومیه است یا در نمازهای دیگر هم جاری می‌شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- استحاضه سه قسم است : قلیله ، متوسطه و کثیره ، استحاضه قلیله آن است که خون در پنبه ای که زن داخل فرج می نماید ، نفوذ نکند و از طرف دیگر ظاهر نشود ، استحاضه متوسطه آن است که خون در پنبه فرو رود و از طرف دیگر ظاهر شود ولی به دستمالی که معمولا زنها برای جلوگیری از خون می بندند جاری نشود ، استحاضه کثیره آن است که خون از پنبه به دستمال ، جاری شود . احکام استحاضه
- در هفت چیز خمس واجب می شود : اوّل : منفعت کسب . دوّم : معدن . سوّم : گنج . چهارم : مال حلال مخلوط به حرام . پنجم : جواهری که به واسطة غواّصی یعنی فرو رفتن در دریا بدست می آید . ششم : غنیمت جنگ . هفتم : زمینی که کافرِ ذِمّی از مسلمان بخرد . و احکام اینها مفصّلاً گفته خواهد شد . 1 منفعت کسب :
- یادگرفتن احکام معاملات به قدری که مورد احتیاج است که اگر یاد نگیرد ممکن است به حرام بیفتد و معالة اطلی انجام بدهد لازم است و مستحبّ است فروشنده بین مشتریها در قیمت جنس فرق نگذارد . مگر به لحاظ علم و تقوا و در قیمت جنس سختگیری نکند و کسی که با او معامله کرده ، اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را بهم بزند بپذیرد .
- هفت چیز وضو را باطل می کند : اول : بول دوم :غائط سوم : باد معده و روده که از مخرج غائط خارج می شود . چهارم : خوابی که به واسطة آن چشم نبیند و گوش نشنود ولی اگر چشم نبیند و چشم گوش بشنود وضو باطل نمی شود . پنجم : چیزهائی که عقل را از بین می برد مانند دیوانگی و مستی و بیهوشی . ششم : اسستحاضه زنان که بعداً گفته می شود . هفتم : کاری که برای آن باید غسل کرد ، مانند جنابت . احکام وضوی جبیره چیزی که با آن زخم و شکسته را می بندند و دوائی که روی زخم و مانند آن می گذارند ، جبیره نامیده می شود .
- جنسی که می فروشد و چیزی که عوض آن می گیرند پنج شرط دارد : اوّل : آنکه مقدار آن وزن یا پیمانه یا شماره و مانند اینها معلوم باشد . دوّم : آنکه بتوانند آن را تحویل دهند ، بنابراین فروختن اسبی که فرار کرده صحیح نیست . سوّم : خصوصیّاتی را که در جنس و عوض هست و به واسطة آنها میل مردم به معامله فرق می کند معیّن نماید . چهارم : کسی درجنس ، یا در عوض آن حقّی نداشته باشد ؛ پس مالی را که انسان پیش کسی گرو گذاشته ، بدون اجازة او نمی تواند بفروشد . پنجم : آنکه خود جنس را بفروشد به منفعت آن را ، پس اگر مثلاً منفعت یک سالة خانه را بفروشد صحیح نیست ولی چنانچه خریدار بجای پول منفعت ملک خود را بدهد ، مثلاً فرشی را از کسی بخرد و عوض آن یک سالة خانة خود را به او واگذار کند اشکال ندارد و احکام اینها د رمسائل آینده گفته خواهد شد .
- در سه صورت که تفصیل آنها بعداً گفته می شود ، اگر بدن یا لباس نماز گزار نجس باشد ، نماز او صحیح است . اول: آنکه به واسطة زخم یا جراحت یا دملی که در بدن او است لباس یا بدنش به خون آلوده شده باشد . دوم:آنکه بدن یا لباس او به مقدار کمتر از درهم (که تقریباً به اندازه یک اشرافی می شود ) به خون آلوده باشد . سوم : آنکه ناچار باشد یا بدن یا لباس نجس نماز بخواند و در دو صورت اگر فقط لباس نماز گزار نجس باشد ، نماز او صحیح است : اول : آنکه لباسهای کوچک او مانند جوراب و عرقچین نجس باشد . دوم : آنکه لباس زنی که پرستار بچه است نجس شده باشد و احکام این پنج صورت مفصلاً در مسائل بعد گفته می شود .
- معاملة سلف شش شرط دارد : اوّل : خصوصیاتی را که قیمت جنس به واسطة آنها فرق می کند معیّن نمایند . ولی دقّت زیاد هم لازم نیست ، همین قدر که مردم بگویند خصوصیات آن معلوم شده کافی است ، پس معاملة سلف در نان و گوشت و پوست حیوان و مانند اینها در صورتی که نشود خصوصّیاتشان را بطوری معّین کنند که برای مشتری مجهول نباشد و معامله غَرَری باشد ، باطل است . دوّم : پیش از انکه خریدار وفروشنده از هم جدا شوند ، خریدارتمام قیمت را به فروشنده بدهد ،یا به مقدار پول ان از فروشنده طلبکار باشد که در این صورت بهتر آن است که فروشنده پول جنس را به ذمّه مشتری قرار دهد پس از آن مشتری طلبی را که فروشنده دارد بابت پول جنسی که به ذمّه او است حساب کند وچنانچه مقداری از قیمت ان را بدهد اگر چه معامله به آن مقدار صحیح است ، ولی فروشنده میتواند معاملة همان مقدار را به هم بزند . سوّم :مدّت را کاملاً معین کنند ،ولی اگر مثلاً بگوید تا اوّل خرمن جنس را تحویل می دهم چون مدّت کاملاً معلوم نشده معامله باطل است .چهارم : وقتی را برای تحویل جنس معیّن کنند که در آن وقت ،به قدری از آن جنس وجود داشته باشد که اطمینان داشته باشند که نایاب نخواهد بود . پنجم : بنابر احتیاط واجب جای تحویل جنس را معیّن نماید ، ولی اگر از حرفهای آنان جای آن معلوم باشد ؛ لازم نیست اسم آنجا را ببرند . ششم : وزن یا پیمانة آن را معّین کنند وجنسی را هم که معمولاً با دیدن معامله می کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد ، ولی باید مثل بعضی از اقسام گردو وتخم مرغ تفاوت افراد ان به قدری کم باشد که مردم به آن اهمیّت ندهند. احکام معاملة سلف
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] جایز نیست نطفه و منی مرد اجنبی را به زنی تلقیح و تزریق نمایند و فرق نمیکند که عمل تلقیح به وسیلة شخص اجنبی انجام بگیرد یا به وسیلة خود شوهر زن، و اگر عمل تلقیح انجام شود و زن تلقیح شده حامله و بچهدار گردد، آن بچه مال صاحب نطفه است و تمام احکام اولاد بر او جاری است و از یکدیگر هم ارث هم میبرند و فقط آنچه در مورد ارث استثناء شده است، بچهای است که از زنا تولید شده باشد و در عمل تلقیح گرچه خود عمل حرام میباشد، ولی زنا تحقق پیدا نکرده است و همچنین زنی که به وسیلة تلقیح بچهدار شده باشد، مادر آن بچه است و احکام اولاد بر او جاری است و از این قبیل است اگر زنی به طور مساحقه نطف شوهر خود را به فرج زن دیگر بریزد و آن زن از این نطفه حامله و بچهدار شود، آن بچه مال صاحب نطفه است و آن زن هم مادر بچه است و احکام اولاد بر او جاری است.
- [آیت الله سیستانی] اگر تخمک زن و اسپرم مرد گرفته و بارور شود و در رحم مصنوعی گذاشته شود و فرزندی از این عمل به دنیا آید، ظاهر آن است که به صاحب تخمک و اسپرم ملحق میگردد و میان او و آن دو همه احکام نَسَب حتّی ارث جاری می‌شود. البته اگر پیش از انجام تلقیح یکی از آن دو از دنیا برود، فرزند از او ارث نمیبرد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز نیست نطفه و منی مرد اجنبی غیر از شوهر را به زنی تلقیح و تزریق نمایند و فرق نمیکند که عمل تلقیح بوسیله شخص اجنبی انجام بگیرد یا بوسیله خود شوهر زن، و اگر عمل تلقیح انجام شود و زن تلقیح شده حامله وبچهدار گردد، آن بچه مال صاحب نطفه است وتمام احکام اولاد بر او جاری است و از یکدیگر ارث هم میبرند و فقط آنچه در مورد ارث استثنأ شده است، بچهای است که از زنا تولید شده باشد و در عمل تلقیح گرچه خود عمل حرام میباشد، ولی زنا تحقق پیدا نکرده است و همچنین زنی که بوسیله تلقیح بچهدار شده باشد، مادر آن بچه است و احکام اولاد بر او جاری است و از این قبیل است اگر زنی بطور مساحقه نطفه شوهر خود را به فرج زن دیگر بریزد و آن زن از این نطفه حامله وبچهدار شود، آن بچه مال صاحب نطفه است و آن زن هم مادر آن بچه است واحکام اولاد بر او جاری است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر جبیره، تمام صورت یا تمام یکی از دستها را فرا گرفته باشد باز احکام جبیره جاری، و وضوی جبیره ای کافی است، ولی اگر بیشتر اعضای وضو را گرفته باشد، احکام جبیره جاری نمی باشد و باید تیمم نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر میت کافر باشد الف: اگر تمام ورثه او هم کافر باشند ورثه طبق احکام ارث از او ارث می برند. ب: اگر بعضی از ورثه او مسلمان باشند و بعضی کافر فقط ورثه مسلمان او ارث میبرند و به ورثه کافر ارث نمیرسد. ج: اگر همه ورثه او مسلمان باشند همه آنها طبق احکام ارث از او ارث میبرند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مرد و زن ندانند که زن در عدّه است، یا ندانند که عقد در حال عدّه باطل است و با یکدیگر ازدواج کنند و بچهای از آنان به دنیا آید، حلالزاده است و تمام احکام اولاد را دارا میباشد، همچنین اگر یکی از مرد و زن نداند که زن در عدّه است یا نداند که عقد در حال عدّه باطل است، بین او و بچهای که بدنیا می‌آید تمام احکام اولاد جاری است، ولی دیگری که میدانسته که زن در عدّه است و عقد در حال عدّه باطل است، از بچه ارث نمیبرد و بچه هم از وی ارث نمیبرد ولی این دو به هم محرمند و احکام محرمیت را دارا میباشند، لذا میتوانند همچون دیگر محرمها به همدیگر نگاه کنند و ازدواج آنها با یکدیگر جایز نیست و همانند دیگر فرزندان حقّ نفقه دارد و در هر دو صورت عقد زن و شوهر باطل است و اگر در حال عدّه نزدیکی شده باشد به یکدیگر حرام ابدی میباشند.
- [آیت الله وحید خراسانی] تلقیح نطفه شوهر به زن او به وسیله خود شوهر جایز است و به وسیله غیر شوهر در صورتی که متوقف بر انجام کار حرامی باشد ارتکاب ان کار حرام است و بچه ای که به تلقیح به وجود می اید احکام اولاد بر او مترتب است
- [آیت الله اردبیلی] بر زنی که طلاق رجعی داده شده، احکام همسر شرعی جاری است، بنابر این نفقه و زکات فطره او بر شوهر واجب است و از یکدیگر ارث میبرند و شوهر حق ندارد در عدّه با خواهر او یا زن پنجم ازدواج نماید، ولی در مدّت عدّه طلاق بائن نفقه زن بر شوهر واجب نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] احکام وطن بر جایی که صرف نظر از آن کرده است جاری نیست چه در آنجا ملک داشته باشد یا نه، وچه در آنجا شش ماه مانده باشدیانه.
- [آیت الله خوئی] شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ابتلاء را یاد بگیرد چنانچه از حضرت صادق (ع) روایت شده است: کسی که میخواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن، خرید و فروش کند، به واسطة معاملههای باطل و شبههناک به هلاکت میافتد.