نفقه زوجه
در این مقاله نگاهی فقهی به ماده‌های قانونی نفقه زوجه می‌کنیم.
آیا نفقه زوجه مشروط به تمکین است یا مشروط به عدم تحقق نشوز؟
در هرچیزی که اطاعت زوج لازم است، در صورت مخالفت نشوز محقق و نفقه ساقط می شود، مگر در زوجه صغیره غیر قابل استمتاع که نفقه او واجب نیست. اگرچه نشوز درباره او مفهوم ندارد.
در هرچیزی که اطاعت زوج لازم است، در صورت مخالفت نشوز محقق و نفقه ساقط می شود، مگر در زوجه صغیره غیر قابل استمتاع که نفقه او واجب نیست. اگرچه نشوز درباره او مفهوم ندارد.
پاسخ:
در هرچیزی که اطاعت زوج لازم است، در صورت مخالفت نشوز محقق و نفقه ساقط می شود، مگر در زوجه صغیره غیر قابل استمتاع که نفقه او واجب نیست. اگرچه نشوز درباره او مفهوم ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا حکم نشوز در مورد مرد نیز تحقق دارد؟
- زوجه ای با مراجعه به دادگاه تقاضای نفقه و مهریه کرده است. دادگاه زوج را برای ادای توضیحات احضار کرده است. زوج در دادگاه اعلام کرده که نفقه در قبال تمکین است و نامبرده فعلا منکوحه غیر مدخوله است. آیا با توجه به عرف متعارف ایران که چند ماهی زوجین بصورت نامزد می مانند زوجه حق مطالبه نفقه در مدت زمان نامزدی دارد یا خیر؟
- در صورتی که مردی بخواهد علی رغم کراهت، با زوجه خود از دبر نزدیکی کند، آیا زوجه می تواند امتناع کند و تمکین نکند؟
- آیا زوجه غیر مدخوله، همانطور که می تواند تمکین نکند تا مهریّه خود را بگیرد، آیا می تواند تمکین نکند تا اجازه ادامه تحصیل، یا غیره را بگیرد؟ ولی سخنی از گرفتن مهر نگوید؟
- اگر در مدت یک سال مهلت به فرد عنین زوجه از تمکین خودداری کند، آیا بعد از اتمام مدت زوجه حق فسخ دارد یا باید مدت بیشتری تمدید شود؟
- عدم تمکین زوجه غیر مدخوله، برای اخذ مهریه منحصر به دخول است؟ یا شامل سایر استمتاعات و خروج از منزل هم می شود؟
- یکی از شروط مذکوره که به موجب آن زن وکیل است خود را طلاق دهد در موردی است که زوج، همسر دیگری اختیار کند، حال اگر زوج در اثر عدم تمکین زوجه و با رأی دادگاه اقدام به ازدواج مجدد کند، آیا زوجه می تواند با توجه به وکالت خود، خود را مطلقه کند؟
- آیا مشروط کردن عقد نکاح به اینکه در صورتی که زوج در آینده صاحب خانه گردید، نصف آن را به تملک زوجه درآورد و به نام او ثبت کند صحیح است؟
- آیا عسر و حرج باعث جواز طلاق، برای حاکم می شود؟ مخصوصاً اگر غیبت به وسیله رفتن و فرار کردن خود زوج می باشد; یا موردی که منفقی نیست که نفقه زوجه را بدهد.
- اگر زن دارای ضعف شدید بدنی باشد و توان تمکین نداشته باشد; می تواند تمکین نکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] آیا زوجه می تواند تمکین را مشروط به داشتن منزل مستقل کند؟
- [آیت الله سیستانی] در صورت جواز عدم تمکین زوجه آیا در غیر تمکین حق دارد از شوهر اطاعت نکند و هر جا خواست برود و درخواست نفقه کند ؟
- [آیت الله سیستانی] آیا پرداخت نفقه زوجه ای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمی کند بر زوج لازم است ؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا نشوز اضطراری به این معنا که زوج این قدر زوجه خود را اذیت کند که زوجه نتواند متحمل آن شود و بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود مسقط نفقه هست یا نه؟
- [آیت الله بهجت] آیا حکم نشوز در مورد مرد نیز تحقّق دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] معقوده غیر مدخولهای از حقّ حبس خود استفاده نموده و اظهار داشته تا تمام مهریهام را استیفاء نکنم حاضر به تمکین نیستم حال سئوال این است که زوجه مزبور چنانچه از زوج تمکین عامّ نداشته باشد مثلابدون اجازه اذن زوج از منزل خارج شود مستحقّ نفقه خواهد بود یا به دلیل آنکه در خصوص تمکین عامّ ناشزه محسوب بوده مستحقّ نفقه نمیباشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در چه مواردی نفقه ساقط می‌شود، منظور از تمکین، تمکین خاصّ است یا انجام وظایف زوجیّت از قبیل حسن معاشرت، معاضدت بایکدیگر در تشیید مبانی خانواده، احترام نظر شوهر و ... را نیز شامل می‌شود و آیا در مواردی که با وجود رابطه زوجیّت نزدیکی با زوجه حرام است نیز نفقه واجب می‌شود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مورد نفقه لطفا حکم موارد ذیل را بیان فرمایید. الف) نفقه زوجه حق است یا حکم؟ ب) آیا نفقه زوجه در ابتدای هر روز نسبت به همان روز قابل اسقاط است؟ ج) آیا نفقه زوجه نسبت به تمام زن مستقبل قابل اسقاط است؟ د) آیا شرط سقوط نفقه زوجه در ضمن عقد نکاح جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] زوج بر حسب توافق طرفین مشروط بر اینکه زوجه مهریه خود را در عوض طلاق به زوجه بذل کند زوجه را طلاق دهد ولی پس از طلاق زوجه به دفتر طلاق مراجعه و از بذل خود رجوع نماید و زوج نیز پس از اطلاع از اقدام زوجه به دفترخانه طلاق مراجعه و رجوع به زوجیت کرده است اکنون زوجه تمکین نمی کند و رجوع زوج را قبول ندارد و تنها قصدش مطالبه مهر است وظیفه شرعی چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مرسوم است که بین ازدواج و زفاف، مادامی که زن به خانه شوهر نرفته است از زوج نفقه نمی گیرند، بنابراین اگر زوجه پس از مدّتی در مقام مطالبه نفقه آن زمان برآید، آیا حقّ نفقه دارد در صورتی که تمکین تام ننموده است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- بنابر احتیاط واجب قبض و اقباض در تحقق رهن شرط است لذا تا وقتی که رهن گیرنده مال مرهونه را تحویل نگرفته باشد رهن محقق نشده است.
- زنی که از شوهر اطاعت می کند اگر مطالبه خرجی کند و شوهر ندهد می تواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه، به مجتهد جامع الشرائط و اگر ممکن نباشد به عدول مؤمنین و اگر آنهم ممکن نباشد به فُسّاق مؤمنین مراجعه نماید. و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممکن نباشد می تواند، در هر روز به اندازه خرجی آن روز بدون اجازه از مال او بردارد، و اگر ممکن نیست چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهیه کند، در موقعی که مشغول تهیه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نیست.
- هنگامی انسان می تواند مشغول نماز شود که یقین کند وقت داخل شده است یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند، مشروط بر آنکه خبر و شهادت آن‌ها حسّی باشد مثل اینکه شهادت بدهند که سایه شاخص بعد از کم شدن شروع به زیاد شدن نموده است. اذان شخص وقت شناس و مورد اطمینان نیز کافی است.
- هرگاه لباس مرد نمازگزار مخلوط از ابریشم و غیر آن باشد نماز خواندن در آن صحیح است مشروط بر آنکه غیر ابریشم از جنسی باشد که نماز در آن صحیح است، امّا اگر غیر ابریشم به قدری کم باشد که به حساب نیاید، نماز خواندن با آن لباس برای مرد جایز نیست.
- اگر شخص بالغی با پسر نابالغی لواط کند، با احراز تحقق دخول مادر، خواهر و دختر پسر بر او حرام می شود ولی اگر فاعل نابالغ باشد یا شک کند که بالغ بوده بر او حرام نمی شود، و چنانچه هر دو بالغ باشند، یا هر دو نابالغ باشند یا فاعل نابالغ و مفعول بالغ باشند، بنابر احتیاط مستحب با هم ازدواج نکنند.
- انسان نمی تواند خمس مال خود را به افرادی بدهد که واجب النفقه او می باشند و اگر مخارج سید دیگری بر انسان واجب باشد مثل پدر یا فرزند بنابر احتیاط واجب نمی توان از خمس مال خود برای نفقه او داد.
- چنانچه شخصی ماشین خود را در اختیار کسی قرار دهد و به او اجازه دهد که مسافر یا بار حمل و نقل کند و شرط کند که نصف یا ثلث کرایه ها را که به دست می آید برای او بگیرد، اشکال شرعی ندارد و چنین قراردادی اجازه و اباحه تصرف و استفاده مشروط به عوض است و در درآمد با هم شریک می شوند، لکن این گونه قرارداد مضاربه نیست و احکام آن را ندارد.
- اگر بدن و لباس یا وسائل شخصی فرد مسلمانی نجس شود و او از ما جدا شود بعد از اینکه مجدّداً او را دیدیم لباس و بدن و وسائل او با شرایط زیر محکوم به طهارت است: 1 بداند که لباس یا بدن یا وسائل او نجس شده است. 2 استفاده از آن وسائل مشروط به طهارت باشد. 3 احتمال اینکه او بدن و لباس و وسائل را تطهیر کرده، وجود داشته باشد.
- معامله مساقات در درختهائی که مثل بید و چنار میوه نمی دهد ولی از چوب آن استفاده می کنند مانعی ندارد مشروط بر این که مدت آن به مقداری تعیین شود که چوب آن قابل بریدن باشد. ولی در مثل درخت حنا و سدر که از برگ آن استفاده می کنند یا درختی که از گُل آن برای گلاب گیری استفاده می کنند اشکال ندارد.
- بدهکار می تواند با طلبکار خود توافق کند که طلبکار طلب خود را از فرد دیگری بگیرد و این عقد را حواله می گویند و باید طلبکار و بدهکار هر دو به این امر راضی باشند و بعد از تحقق حواله کسی که به او حواله شده بدهکار می شود و طلبکار فقط می تواند طلب خود را از او بگیرد و حق ندارد از بدهکار اوّلی مطالبه کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پسر باید بعد از بالغشدن خرج آن زن را بدهد، و همچنین پیش از بلوغ با قابلیت پسر برای استمتاع از او، و تمکین زوجه، باید از مال پسر، نفقه او داده شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر، یا جد پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پسر باید بعد از بالغ شدن خرج آن زن را بدهد. و هم چنین پیش از بلوغ با قابلیت پسر برای استمتاع از او، و تمکین زوجه، باید از مال پسر نفقه او داده شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر همسر سیده کسی به عللی از واجب النفقه بودن خارج شد، آن شخص می تواند به این همسر خمس (سهم سادات) بپردازد . چنانچه همسرش ناشزه شد، نمی تواند به او خمس بپردازد، چون آن زن می تواند با تمکین، نفقه اش را بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند به عنوان نفقه همسر، به زن سیّده خود خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر زن سیّده به خاطر نداشتن شوهر یا ندادن نفقه از سوی شوهر، یا داشتن هزینههایی که پرداخت آن بر شوهر وی واجب نیست، فقیر باشد، میتواند برای تأمین نفقه خود یا هزینههایی که شوهر وی نمیپردازد، از شوهر خود یا دیگران خمس دریافت کند، البتّه شوهر نمیتواند خمسی را که میپردازد به عنوان حقّ نفقه زن به شمار آورد، بلکه نفقه زن را به وی بدهکار است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی نتواند نفقه کسانی را که نفقه آنان بر وی واجب است بدهد و یا کمتر از حدّ مورد نیاز آنان را بتواند بدهد، چنانچه زکات بر وی واجب شود و آنان نیز از مستحقین زکات باشند، میتواند نفقه آنان یا کسری آن را از زکات مال خود بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] به کسانی که نفقه آنان بر شخص دیگری واجب است، اگر فقیر باشند میتوان زکات داد، هرچند کسی که نفقه آن‌ها بر او واجب است، خرجی آن‌ها را بدهد؛ ولی به زنی که همسرش نفقه او را میپردازد، هرچند فقیر باشد، نمیتوان زکات داد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ابتدای مدت اجاره را معین نکنند ابتدای ان بعد از تحقق عقد اجاره است
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخص متمکّن از دادنِ نفقه واجب النّفقه خودداری نماید، حاکم شرع او را مجبور میکند تا نفقه او را بدهد و اگر ممکن نشد، حاکم شرع از مال او برداشته و هزینه زندگی آنان را تأمین میکند.
- [آیت الله اردبیلی] اقرار به نسب، مانند اقرار به فرزند بودن برای کسی، با چند شرط پذیرفته می‌شود: اوّل: احتمال داده شود که اقرار کننده راست میگوید و تحقّق نسب، عادتا ممکن باشد.دوم: تحقّق نسب شرعا صحیح باشد.سوم: شخص دیگری مدّعی آن نباشد. چهارم:نسبت به کودکی باشد که در اختیار اوست و در صورت تحقّق این شرایط، نیازی به تصدیق کودک نیست و انکار او نیز پس از بلوغ مسموع نخواهد بود، ولی ادّعای فرزندی شخص بالغ در صورتی پذیرفته می‌شود که او هم تصدیق نماید.
- [آیت الله سیستانی] وجوب زکات در طلا و نقره و مال تجارت مشروط به آن است که مالک در تمام سال عاقل و بالغ باشد ، ولی در گندم و جو و خرما و کشمش و همچنین در شتر و گاو و گوسفند مشروط به بلوغ و عقل مالک نمیباشد .