انکار
نفی چیزی و همچنین اظهار ناخوشایندی نسبت به منکر را انکار می‌گویند و از انکار به مفهوم نخست در بابهای طهارت، قضاء و حدود سخن رفته است.
در صورتی که شخصی درباره خود اعترافاتی انجام دهد و پس از مدتی اعترافات خود را انکار کرده و اعلام نماید که اعترافاتش تحت فشار و شکنجه بوده است، آیا آن اعترافات می‌تواند مبنای قضاوت باشد؟
برای ترتیب اثر بر اقرار، باید احراز شود که اقرار با شرائط از جمله عدم اکراه صورت گرفته است هر چند لازم نیست اقرار عندالحاکم باشد و اگر اقرار با شرائط احراز شود، انکار بعدی اثری ندارد.
برای ترتیب اثر بر اقرار، باید احراز شود که اقرار با شرائط از جمله عدم اکراه صورت گرفته است هر چند لازم نیست اقرار عندالحاکم باشد و اگر اقرار با شرائط احراز شود، انکار بعدی اثری ندارد.
عنوان سوال:
در صورتی که شخصی درباره خود اعترافاتی انجام دهد و پس از مدتی اعترافات خود را انکار کرده و اعلام نماید که اعترافاتش تحت فشار و شکنجه بوده است، آیا آن اعترافات می‌تواند مبنای قضاوت باشد؟
پاسخ:
برای ترتیب اثر بر اقرار، باید احراز شود که اقرار با شرائط از جمله عدم اکراه صورت گرفته است هر چند لازم نیست اقرار عندالحاکم باشد و اگر اقرار با شرائط احراز شود، انکار بعدی اثری ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که در محل کار وسایلی وجود داشته باشد که به درد سازمان نمیخورد (شیشه شکسته- صندلی خراب - چوب- آهن و...) آیا میتوان استفادة شخصی نمود.
- در صورتی که در محل کار وسایلی وجود داشته باشد که به درد سازمان نمیخورد (شیشه شکسته- صندلی خراب - چوب- آهن و...) آیا میتوان استفادة شخصی نمود.
- اگر شخصی چکی بابت ضمانت در قبال ضامن شدن در بانک بدهد و آن شخص چک را برگشت زده و مبلغ آن را مطالبه کند و شخصی دیگر بخواهد در دادگاه شهادت بدهد که این چک ضمانت بوده و یقین بداند که چک ضمانت بوده ولی موقع دادن چک حضور نداشته است، آیا می‌تواند شهادت بدهد یا نه؟
- میدانیم که در بحث زنا، اگر شخص قبل از اثبات زنا توبه کرده باشد، توبه او پذیرفته میشود. آیا توبه قبل از اثبات زنای به عنف هم پذیرفته میشود؟ یعنی اگر مردی به زور و عنف با زنی زنا کرد ولی پس از چند روز بعد، قبل از این که موضوع در دادگاه اثبات گردد واقعاً توبه کرد، در اینجا آیا قاضی می‌تواند توبه او را قبول نماید یا نه؟
- شخصی نفر دیگری را برای انجام دادن حج، نایب گرفته و پس از آن، خود نایب مستطیع شده است. در صورتی که نایب، منوبٌ عنه را نشناسد، وظیفهاش چیست؟
- شخصی وسیله نقلیهای را از درآمد بین سال یا به صورت اقساط میخرد و پس از چند سال آن را میفروشد. اگر وسیله نقلیه دیگری تهیه نکند، خمس باید بدهد یا خیر؟ در صورتی که وسیله نقلیه جدید بخرد، چه طور؟
- شخصی مقلّد امام خمینی رحمهالله بوده و پس از ارتحال ایشان با تقلید از آیت اللّه اراکی رحمهالله در مسأله بقا بر تقلید میّت، بر تقلید از امام رحمهالله باقی مانده است. در صورتی که این فرد در زمان حیات آیت اللّه اراکی رحمهالله به جز مسأله بقا بر تقلید مجتهد میّت، در مسأله دیگری از ایشان تقلید ننموده باشد، آیا می‌تواند در حال حاضر در مسائل دیگر، نظیر تمام بودن نماز شخص کثیر السفر از آیت اللّه اراکی رحمهالله تقلید نماید، در صورتی که بر اصل تقلید خود از امام رحمهالله نیز باقی باشد؟
- در صورتی که نماز جماعت آغاز شده باشد و امام به رکوع برود و در این حالت مأموم از درب مسجد وارد شود و مطمئن باشد که اگر بخواهد خود را به صف جماعت برساند، رکوع امام پایان میپذیرد، آیا می‌تواند در همان مکان به امام اقتدا کند و لو این که با آخرین صف جماعت فاصله زیاد باشد؟ اگر امکانپذیر است تا چه فاصلهای صحیح است؟
- من پزشک متخصص جراحی مشغول به خدمت در یکی از شهرستانها هستم. متأسفانه حق و حقوق و مزایایی که برای این منطقه مقرر شده است را به طور کامل دریافت نمیکنم و این در حالی است که این حقوق که حداقل نیز می‌باشد و توسط وزارت بهداشت مقرر شده توسط دانشگاه این منطقه پرداخت نمیشود. حال سؤال من این است که آیا میتوان از بیماران بابت هزینة عمل مبلغی اضافی دریافت کرد آن هم با میل و رضایت خودشان و آن هم در حالی که بیماران تحت فشار مالی نباشند؟ سؤال بعدی این است که در صورتی که بیمار بعد از عمل مبلغ خود را بر خلاف توافقی که صورت گرفته بود طلب کند حکم چیست؟ لازم به ذکر است که تمام عملها غیر اورژانسی می‌باشد و بیمار با میل خودش جراح را انتخاب کرده است.
- 1. آیا امر به معروف و نهی از منکر بر همه واجب است؟ در صورتی که چندین بار به صورت لفظی شخصی را امر به معروف و نهی از منکر نمودیم، اما ایشان قبول ننمود و این امر سبب کدورت و تیره شدن روابط، کاهش و یا حتی قطع صله رحم گردد، آیا جایز به ادامه آن هستیم؟ 2. در صورتی که خانمی رعایت حجاب ننماید (و ایشان به طرق مختلف امر به معروف و نهی از منکر شده باشند) اما تنها به احترام مادر همسر و همسر در مکانهایی که مادر همسر حضور دارند رعایت حجاب نمایند، در صورتی که بدانیم اگر مجدداً این فرد را امر به معروف نماییم باعث از بین رفتن احترام، قطع صله رحم و حتی نتیجه عکس و دید منفی فرد نسبت به افراد با حجاب میگردد، آیا ادامه امر به معروف لازم است؟ 3. در صورتی که امر به معروف تنها از طریق مادر همسر (غیر از همسر) انجام شده باشد، آیا لازم است پدر همسر به عروس خود و یا برادر شوهر ایشان را امر به معروف نمایند؟ با توجه به اینکه می دانند امر به معروفشان تأثیر نمیگذارد و تنها باعث تیره شدن روابط میگردد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا برای اعتراف گرفتن از متهم، می توان او را شکنجه کرد و یا تحت فشار قرار داد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه قاضی به استناد علم خود حکم کند، آیا این حکم که بر مبنای علم قاضی صادر شده قابل تجدید نظر است؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی سه مرتبه در مرحله بازپرسی اقرار به زنا به عنف یا محصن نموده و جزئیات را نیز بیان کرد ولکن در مرحله رسیدگی در دادگاه اظهارات خود را نزد قاضی انکار کرده آیا قاضی می تواند به علم خود عمل کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زانی پس از اقرار انکار کند و قاضی علم داشته باشد که وی در انکارش کاذب است، آیا قاضی می تواند بر اساس علم خود، برای اجرای حد اقدام نماید؟
- [سایر] سلام. آیا تنها شناخت مبنای عمل است یا چیزهای دیگری هم می‌تواند مبنای عمل باشد. نظر قرآن در این مورد چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] الف: آیا قاضی می‌تواند در مقام قضاوت به علم خود عمل کند؟
- [سایر] آیا اعتراف گیری تحت فشار و شکنجه روحی و روانی و جسمی اعتبار اسلامی دارد؟ اعتراف گیری با استفاده از مواد مخدر و افیون و داروهای کدوئینه جایز است؟....
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا اگر اقرار سابق مدّعی علیه با علم قاضی ثابت شود چنین اقراری برای قاضی حجّت است و می‌تواند بر طبق آن حکم صادر کند یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که میان فقهاء در یک مورد اختلاف فتوی باشد، آیا این مورد برای قاضی در مقام قضاوت می تواند از مصادیق شبهه دارئه مجازات باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که بین چند قاضی رسیدگی کننده به یک پرونده اختلاف حاصل شود، آیا رأی قاضی که اعلم است در اولویّت می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر فروشنده بفهمد در عوضی که به عنوان بهای کالا گرفته عیبی هست، در صورتی که عوض در معامله، معیّن و شخصی باشد، چنانچه آن عیب پیش از معامله در عوض بوده و او نمیدانسته، می‌تواند معامله را به هم بزند یا تفاوت قیمت سالم و معیوب را به دستوری که در مسأله پیش گفته شد پس بگیرد.
- اگر آب قلیل روی چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد، نجس میشود، ولی اگر از بالا با فشار روی چیز نجس بریزد، مقداری که به آن چیز میرسد نجس و هر چه بالاتر از آن است پاک می‌باشد، و نیز اگر مثل فوّاره با فشار از پایین به بالا رود، در صورتی که نجاست به بالا برسد پایین نجس نمیشود، ولی اگر نجاست به پایین برسد بالا نجس میشود.
- اگر کسی امانتداری خود را انکار نماید یا آن را قبول کند، ولی مدّعی تلف شدن یا ردّ آن به صاحبش شود، چنانچه طرف بیّنهای نداشته باشد، ادّعای او با قسم قبول میشود؛ همچنین است در صورتی که دو طرف تلف شدن امانت را نزد امانتدار قبول داشته باشند، ولی امانتگذار مدّعی کوتاهی و یا تعدّی امانتدار در مال امانت شود.
- در صورتی که قرارداد مضاربه مطلق و بدون شرط باشد، عامل به نحو معمول و متعارف، هر طور که مصلحت بداند می‌تواند تجارت نماید.
- آب فوّاره اگر متصل به کُر باشد، بنابر احتیاط آب نجس را در صورتی پاک میکند که با آن مخلوط شود، ولی اگر قطره قطره روی آب نجس بریزد، آن را پاک نمیکند، مگر این که فواصل قطرات کم باشد و آب با فشار به گونهای بریزد که متصل به حساب آید و با آب نجس مخلوط شود که در این صورت کفایت میکند.
- اقرار به نسب، مانند اقرار به فرزند بودن برای کسی، با چند شرط پذیرفته میشود: اوّل: احتمال داده شود که اقرار کننده راست میگوید و تحقّق نسب، عادتا ممکن باشد.دوم: تحقّق نسب شرعا صحیح باشد.سوم: شخص دیگری مدّعی آن نباشد. چهارم:نسبت به کودکی باشد که در اختیار اوست و در صورت تحقّق این شرایط، نیازی به تصدیق کودک نیست و انکار او نیز پس از بلوغ مسموع نخواهد بود، ولی ادّعای فرزندی شخص بالغ در صورتی پذیرفته میشود که او هم تصدیق نماید.
- اگر حواله دهنده خودش طلبِ طلبکار را بدهد، چنانچه حواله بر عهده شخصی بوده که به او مقروض بوده، می‌تواند چیزی را که داده از او بگیرد و اگر بر عهده شخصی بوده که به او مقروض نبوده، نمیتواند از او بگیرد، اگرچه به درخواست او حواله داده باشد.
- انسان مالی را می‌تواند گرو بگذارد که شرعاً بتواند در آن تصرّف کند و اگر مال کس دیگری را گرو بگذارد، در صورتی صحیح است که صاحب مال بگوید: (به گرو گذاشتن راضی هستم).
- در صورتی که رأی مجتهد تغییر کند، مقلد نمیتواند بر رأی قبلی مجتهد باقی بماند، و اگر شک کند که رأی مجتهد تغییر کرده است یا نه، می‌تواند تا مشخص شدن آن بر رأی قبلی باقی بماند.
- اگر خریدار بفهمد مالی که گرفته عیبی دارد، در صورتی که مورد معامله شخصی و معیّن باشد، مثلاً حیوان معیّنی را بخرد و بفهمد که یک چشم او کور است، چنانچه آن عیب پیش از معامله در مال بوده و او نمیدانسته، می‌تواند معامله را به هم بزند یا فرق قیمت سالم و معیوب آن را معیّن کند و به نسبت تفاوت قیمت سالم و معیوب، از پولی که به فروشنده داده پس بگیرد؛ مثلاً اگر بفهمد مالی که به چهار هزار تومان خریده، معیوب است، در صورتی که قیمت سالم آن هشت هزار تومان و قیمت معیوب آن شش هزار تومان باشد، چون فرق قیمت سالم و معیوب یک چهارم می‌باشد، می‌تواند یک چهارم پولی که داده یعنی هزار تومان را از فروشنده پس بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] مکروه است قاضی در حالت غیرعادی مانند حال غضب یا ترس یا گرسنگی یا تشنگی یا افسردگی یا کسالت یا بیخوابی یا فشار بول و غائط و مانند اینها قضاوت نماید.
- [آیت الله مظاهری] قضاوت قابل تفویض، نیابت و توکیل نیست بنابراین کسی را که دارای شرایط قضاوت نیست نمیتوان برای قضاوت نصب نمود مگر ضرورتی در کار باشد که در این صورت حکومت اسلامی می‌تواند کسانی را که بعضی از شرایط را ندارند منصوب به قضاوت نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] مسلمانی که منکر خدا یا معاد یا پیغمبر شود ، یا حکم ضروری دین ، یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند ، مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند ، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است و انکار آن ، انکار نبوّت پیغمبر ( صلّی الله علیه وآله ) است ، مرتّد است .
- [آیت الله مظاهری] قاضی نمیتواند چیزی به یکی از طرفین دعوی یا شاهد یاد بدهد یا آنها را بترساند یا حرف در حرف آنها بیاورد یا آنها را به اشتباه بیندازد چنانکه نمیتواند با تجسّس غیر متعارف یا تهدید یا شکنجه یا زندان و مانند اینها اقرار بگیرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند، در صورتی که منکر شدن آن حکم، به انکار خدا یا پیغمبر برگردد مرتد می شود، و همچنین است اگر از خوارج و نواصب و غلات گردد.
- [آیت الله سبحانی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر یا معاد شود، یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند، در صورتی که منکر شدن آن حکم; به انکار خدا یا پیغمبر برگردد، مرتد است.
- [امام خمینی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزو دین اسلام می دانند مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند، در صورتی که منکر شدن آن حکم، به انکار خدا یا پیغمبر برگردد مرتد است.
- [آیت الله سبحانی] اگر موی سر و صورت را با آب قلیل آب بکشند، در صورتی که مو زیاد باشد باید فشار دهند که غساله آن جدا شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین، یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند، مثلاً واجببودن نماز و روزه را انکار کند، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتد میشود.
- [آیت الله بروجردی] مسلمانی که منکر خدا یا پیغمبر شود، یا حکم ضروری دین یعنی حکمی را که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند مثل واجب بودن نماز و روزه انکار کند، در صورتی که بداند آن حکم ضروری دین است مرتد میشود.