ثابت
ثابِت، اصطلاحی است در کلام معتزله که بحث‌های مختلفی را در فلسفه و کلام به همراه داشته، و در شکل‌گیری نظریات عرفانی مؤثر بوده است.
سپرده‌های ثابت در بانکها چه حکمی دارد؟
اگر به صورت مضاربه باشد و شرایط آن رعایت شود، گذاشتن پول و گرفتن سود اشکال ندارد ولی اگر به صورت وام با سود معیّن (مشروطابر این که تا مدّتی برداشت نکند) بگذارد، ربای قرضی و حرام است.
اگر به صورت مضاربه باشد و شرایط آن رعایت شود، گذاشتن پول و گرفتن سود اشکال ندارد ولی اگر به صورت وام با سود معیّن (مشروطابر این که تا مدّتی برداشت نکند) بگذارد، ربای قرضی و حرام است.
پاسخ:
اگر به صورت مضاربه باشد و شرایط آن رعایت شود، گذاشتن پول و گرفتن سود اشکال ندارد ولی اگر به صورت وام با سود معیّن (مشروطابر این که تا مدّتی برداشت نکند) بگذارد، ربای قرضی و حرام است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بهرههایی که بانکها برای پولهای پسانداز شده میدهند، چه حکمی دارد؟
- آیا به جوایزی که از سوی بانکها داده می‌شود، مثل خانه و ماشین، خمس تعلّق میگیرد؟
- خرید سهام بانکها و مؤسسات اعتباری پولی که در بعضی موارد مرتکب ربا می‌شوند چگونه است؟
- گرفتن جوایز بانکها در دو صورت (افتتاح حساب، مشروط به شرکت در قرعهکشی و بدون شرط) چه حکمی دارد؟
- سودی که بانکها به پس انداز میدهند، چون موجب جبران کمی از کاهش ارزش پول است که بوسیله دولت ایجاد می‌شود، آیا ربا است؟
- عدول از مجتهدی که اعلم بودنش ثابت شده نیست به مجتهدی دیگر که او هم اعلمیّتش ثابت نشده چه حکمی دارد؟
- برخی از مؤسسات قرض الحسنه و یا بانکها در ازای تأخیر در پرداخت اقساط وام مشتریان خود اقدام به اخذ جریمه دیرکرد میکند آیا اخذ جریمه دیرکرد جایز است و در صورت حرام بودن راه شرعی آن چیست؟
- پولی که در بانکها میگذارند، گاهی اوقات به قصد سود و گاهی اوقات به قصد امنیّت است، در هر دو حال بعد از مدّتی به آن سود تعلّق میگیرد، این سود چه حکمی دارد؟
- بانکها و صندوقهای قرض الحسنه در قبال وامی که میدهند مبلغی پول به عنوان کارمزد میگیرند آیا این ربا نیست در صورت جواز میزان کارمزد چه مقدار باید باشد؟
- آیا طلاق به مجرّد ادّعای زوج که بگوید من او را مطلّقه نمودهام ثابت می‌شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] حکم خمس سپرده‌های حج و عمره
- [آیت الله جوادی آملی] پرداخت سود توسط بانک بابت سپرده‌های بلندمدت و کوتاه مدت چه حُکمی دارد؟ ضمناً تشخیص صوری بودن قراردادهای موجود در بانکها چگونه است با توجه به اینکه بین اهل فن اختلاف است که آیا قراردادها جنبه کاغذبازی دارد یا قرارداد واقعی میباشد.
- [آیت الله جوادی آملی] پرداخت سود توسط بانک بابت سپرده‌های بلندمدت و کوتاهمدت چه حُکمی دارد؟ ضمناً تشخیص صوری بودن قراردادهای موجود در بانکها چگونه است با توجه به اینکه بین اهل فن اختلاف است که آیا قراردادها جنبه کاغذبازی دارد یا قرارداد واقعی میباشد.
- [آیت الله جوادی آملی] حکم سپرده‌های بلندمدت یا کوتاه مدت در بانک و سود آن چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا سودی که بانکها و مؤسسات مالی اعتباری به سپرده‌های مردم؛ بلندمدت یا کوتاه مدت میدهند حلال است؟
- [سایر] وضعیت استخدامی کارکنان بانکها چگونه است؟
- [آیت الله خوئی] اجاره دکان به بانکها چه صورت دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] نظر حضرتعالی دربارهی سودی که بانکها میدهند، چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جوایز بانکها مشمول چه عنوان فقهی می باشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] نظر حضرتعالی درباره ی سودی که بانکها میدهند، چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اوّل ماه به پنج چیز ثابت می‌شود: اوّل - آن که خود انسان ماه را ببیند; دوم - عدهای که از گفته آنان یقین پیدا می‌شود بگویند ماه را دیدهایم وهم چنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین پیدا شود; سوم - دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیدهایم، ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند، اوّل ماه ثابت نمیشود; چهارم سی روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت می‌شود، وسی روز از اوّل رمضان بگذرد که به واسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت می‌شود; پنجم حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
- اگر اوّل ماه رمضان برای کسی ثابت نشود وروزه نگیرد، چنانچه دو مرد عادل بگویند که شب پیش ماه را دیدهایم، باید روزه آن روز را قضا نماید.
- اوّل ماه با پیشگویی منجّمین ثابت نمیشود، ولی اگر انسان از گفته آنان یقین پیدا کند، باید به آن عمل نماید.
- در مسأله قبل گفته شد که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، چنانچه در قرارداد وام شرط فائده وسود شده باشد ربا وحرام است وفرق نمیکند پولی که به بانک داده می‌شود به نحو سپرده ثابت باشد یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدّت معیّنی نمیتواند از پول خود استفاده کند یا به نحو حساب در گردش که هر موقع بخواهد میتواند از پول خود استفاده کند، ولی چنانچه شرط سود نشده باشد وصاحب پول به این قصد پول خود را به بانک نمیدهد که فائدهای ازآن عاید او گردد و اگر سودی هم به او ندهند خود را طلبکار نمیداند و مطالبه نخواهد کرد، در این صورت گذاشتن پول نزد آن بانک جائز است واشکال ندارد. بانکی که بوسیله دولت سرمایهگذاری شده و به سرمایه دولت میباشد این بانکها را دولتی مینامند.
- اگر یک عادل خبر دهد که سفر انسان هشت فرسخ است به قول او مسافت ثابت می‌شود در صورتی که اطمینانآور باشد، پس باید نماز را شکسته بخواند وروزه را هم نگیرد.
- اوّل ماه به تلگراف ثابت نمیشود، مگر دو شهری که از یکی به دیگری تلگراف کردهاند، نزدیک یا هم افق باشند وانسان بداند که تلگراف از روی حکم حاکم شرع یا شهادت دو مرد عادل بوده است.
- اگر بعد از آن که انسان با زنی ازدواج کرد کسی بگوید آن زن شوهر داشته و زن بگوید نداشتم، چنانچه شرعاً ثابت نشود که زن شوهر داشته، باید حرف آن زن را قبول کرد.
- سپردن پول به بانک دولتی به قصد زیاد شدن آن جایز نیست وگرفتن سود و فائده بر آن پول، ربا و حرام است ولی برای جلوگیری از ابتلأ بربا و حرام میتواند در نیّت خود شرط گرفتن سود و فائده قرار ندهد و بنابر این گذارد که اگر بانک سود و فائده ندهد، خود را طلبکار نمیداند ومطالبه نخواهد کرد، در این صورت اگر بانک فائدهای داد میتواند آن فائده را بگیرد و در آن تصرّف کند. این بود حکم بانکهای دولتی و از اینجا حکم بانکهایی که به شرکت با دولت سرمایهگذاری شده است معلوم میگردد. چون پول موجود در این بانکها، حکم بانکهای دولتی را دارد. امّا حکم بانکهای غیر اسلامی مانند بانکهای بلاد کفر، چه دولتی باشد چه شخصی، گرفتن پول از این بانکها جائز است، و تصرّف در آن احتیاج به اجازه حاکم شرع یا وکیل او ندارد و امّا سپردن پول به این بانکها حکم آن، حکم سپردن پول به بانکهای اسلامی نیست که قبلاً گفته شد چنانچه شرط سود و فائده شده باشد، تصرّف در آن فائده و سود با اجازه حاکم شرع جائز است چون از باب استنقاذ حقّ مسلمان از کافر حربی است.
- اگر در شهری اوّل ماه ثابت شود، برای مردم شهر دیگر فائده ندارد، مگر آن که دو شهر با هم نزدیک باشند، یا انسان بداند که افق آنها یکی است.
- کر بودن آب; به سه راه ثابت می‌شود: اوّل آن که خود انسان یقین کند، دوم آن که دو مرد عادل خبر دهند، سوم کسی که آب در اختیار اوست به کر بودن آن خبر دهد. مثلاً حمامی بگوید آب حوض حمّام کر است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] دریافت سود سپرده‌های کوتاه یا بلند مدّت که افراد واقعا به عنوان مضاربه به بانکها یا مؤسّسات خصوصی میسپارند، اگر بانکها واقعا با پول افراد تجارت نمایند و افراد به صورت ماهانه مبلغی را نه بعنوان سود ثابت، بلکه علیالحساب دریافت کنند، اشکال ندارد؛ ولی چنانچه بر اساس سود ثابت دریافت کنند، مضاربه باطل است، مگر این که سود ثابت را در ضمن عقد مضاربه شرط کرده باشند.
- [آیت الله اردبیلی] تصرف بانک در سپرده‌های موجود در آن که به عنوان ودیعه و امانت است، اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] گاهی شرکت های سهامی برای فروش سهام و اسناد بهادار خود بانکها را واسطه قرار می دهند و بانکها با دریافت مبلغی بر حسب قرار داد به عنوان واسطه به فروش و صرف ان سهام و اسناد اقدام می کنند
- [آیت الله مظاهری] آنچه اشخاص از بانکها میگیرند اگر به عنوان قرض الحسنه باشد مانعی ندارد و اضافهای که به بانکها میپردازند اگر مطابق موازین شرعی باشد، از قبیل کارمزد، شرکت و یا مضاربه، حلال است و اگر یقین دارد که این امور جنبه ظاهری و صوری دارد گرفتن پول از بانک حرام است و سودی که میدهد نیز حرام است.
- [امام خمینی] سپرده‌های در بانک اگر به عنوان قرض باشد و نفعی در آن قرار نشود، اشکال ندارد، و جایز است از برای بانکها که در آن تصرّف کنند، و اگر نفع، قرارداد شود، قرارداد نفع حرام و باطل است ولی اصل قرض صحیح است و بانکها میتوانند در آنچه میگیرند تصرف کنند.
- [امام خمینی] اگر برای تأخیر بدهکاری، طلبکار چه بانکها یا غیر آنها چیزی از بدهکار بگیرد حرام است، اگر چه بدهکار راضی به آن شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 25 وام گرفتن از بانکها مانعی ندارد و در صورتی که طبق عقود شرعیه باشد مبلغ اضافی را که می پردازد ربا نیست.
- [آیت الله خوئی] اگر اول ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد، چنانچه بعد ثابت شود که شب پیش اول ماه بوده، باید روزه آن روز را قضا نماید.
- [آیت الله بهجت] اگر اول ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد. بعد ثابت شود که شب پیش ماه را دیدهاند، باید روزه آن روز را قضا نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر در شهری اوّل ماه ثابت شود در هر جایی هم که افقش با آنجا نزدیک باشد نظیر همه شهرهای ایران، اوّل ماه برای همه ثابت می‌شود.