عقود
عقود اموری دو طرفه هستند که بین دو طرف ایجاد می شوند.
بهره‌هایی که بانکها برای پولهای پس‌انداز شده میدهند، چه حکمی دارد؟
در صورتی که به شکل یکی از قراردادهای عقود اسلامی باشد، اشکال ندارد.
در صورتی که به شکل یکی از قراردادهای عقود اسلامی باشد، اشکال ندارد.
عنوان سوال:
بهره‌هایی که بانکها برای پولهای پس‌انداز شده میدهند، چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- سودی که بانکها به پس انداز میدهند، چون موجب جبران کمی از کاهش ارزش پول است که بوسیله دولت ایجاد می‌شود، آیا ربا است؟
- بانکها و صندوقهای قرض الحسنه در قبال وامی که میدهند مبلغی پول به عنوان کارمزد میگیرند آیا این ربا نیست در صورت جواز میزان کارمزد چه مقدار باید باشد؟
- سپردههای ثابت در بانکها چه حکمی دارد؟
- نظر اسلام را پیرامون مسئله ذیل که در بانکها یا شرکتها (اشخاص حقوقی و یا بعضاحقیقی) صورت می‌گیرد، بیان فرمائید: ملکی که با مشارکت مدنی خریده می‌شود و آن را به دیگری به شرط تملیک اجاره میدهند که پس از پرداخت مبلغ مورد قرارداد که طبعابیش از پولی است که ملک با آن خریده شده تملک آن به مستأجر داده می‌شود؟
- اگر کسی متولیّ ساخت مسجد و حسینیه و امامزاده بود بعد از فوت، ورثه نمی‌دانند که پولهای باقیمانده مال کدامیک است وظیفه چیست؟
- پولهای اسکناس که آرم الّله دارد و بنحوی است که اگر مقابل نور قرار بگیرد معلوم می‌گردد آیا مسّ آن بدون وضو جایز است؟
- آیا به جوایزی که از سوی بانکها داده می‌شود، مثل خانه و ماشین، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- خرید سهام بانکها و مؤسسات اعتباری پولی که در بعضی موارد مرتکب ربا می‌شوند چگونه است؟
- گرفتن جوایز بانکها در دو صورت (افتتاح حساب، مشروط به شرکت در قرعه‌کشی و بدون شرط) چه حکمی دارد؟
- پولی که به عنوان پس‌انداز در بانک گذاشته می‌شود و بدون اینکه شرط سودی شود بانک از جانب خود بهره‌ای به حساب می‌افزاید آیا اصل پول و بهره آن خمس دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] سودی که بانکهای دولتی بابت پس‌انداز می‌پردازند، آیا جایز است بابت مالیات یا بهره‌ای که خود شخص یا بستگانش مجبوراً به دولت یا بانکها پرداخته تقاصّاً اخذ کند یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] پس‌انداز برای مخارج ضروری
- [امام خمینی] وجوهی که در بانکها به قصد محفوظ ماندن نه سود بردن گذاشتهمی‌شود ولی هنگام دریافت متصدیان بانک مبلغ کمی که خودشان حساب نموده‌اند اضافه بر اصل پول به صاحب وجوه میدهند آیا این مبلغ حلال است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] معمولاً بعضی اولیای اطفال پولهای خرده و جزئی متدرجاً به اولاد خود برای ذخیره به آنها میدهند که بعد از مدتی وجه معینی نزد آنها جمع می‌شود آیا به این وجوه خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟ و بر فرض تعلق گرفتن، آیا ولی باید از خودش بپردازد یا از روی همان پول پرداخت کند؟
- [سایر] وضعیت استخدامی کارکنان بانکها چگونه است؟
- [آیت الله خوئی] اجاره دکان به بانکها چه صورت دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] 1- آیا سود ودیعة حج عمره در صورتی که پس‌انداز شود، خمس به آن تعلق می گیرد؟ 2- در حسابی که سود ودیعه واریز می شود، مبلغی را هم در آن پس‌انداز می‌نمایم و ماهانه بر آن مبلغ اضافه می نمایم تا در زمان مقرر جهت مابه‌التفاوت ودیعة حج پرداخت نمایم. آیا به این پول خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جوایز بانکها مشمول چه عنوان فقهی می باشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] نظر حضرتعالی درباره ی سودی که بانکها میدهند، چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر منزلی غیر از منزل مسکونی جهت پس‌انداز در زمان بحرانی همچون بیماری و ازدواج فرزندان با وام خریده شود، آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- زن می‌تواند برای آن که از شیرش استفاده کنند اجیر شود ولازم نیست از شوهرش اجازه بگیرد، ولی اگر به واسطه شیر دادن، حقّ شوهر از بین برود، بدون اجازه او نمی‌تواند اجیر شود. شرائط استفاده‌ای که مال را برای آن اجاره میدهند شرائط استفاده‌ای که مال را برای آن اجاره میدهند
- پولهای کاغذی مانند اسکناسها چون از نوع کالاهایی نیست که با پیمانه و یا وزن وکشیمنی خرید وفروش شوند، پس جائز است کسی که پولی از کسی طلب دارد آن را به کمتر از آن نقداً بفروشد مثلاً ده تومان طلب خود را در ذمّه کسی به نه تومان یا صد تومان را به نود تومان بفروشد.
- فقیری که به او فطره میدهند، لازم نیست عادل باشد، ولی‌احتیاط واجب آن است که به شرابخوار و کسی که آشکار معصیت می‌کند، فطره ندهند.
- سیّد یتیمی که به او خمس میدهند، باید فقیر باشد ولی به سیّدی‌که در سفر درمانده شده، اگر در وطنش فقیر هم نباشد می‌شود خمس داد.
- اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله، یک عمو یا یک عمّه مادری‌وعمو وعمّه پدر ومادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله میدهند ودو قسمت باقیمانده را شش قسمت می‌کنند، یک قسمت را به عمو یا عمّه مادری وبقیّه را به عمو وعمّه پدر ومادری یا پدری میدهند وعمو دو برابر عمّه می‌برد، بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله ویک قسمت را به عمو وعمّه مادری وپنج قسمت دیگر را به عمو وعمّه پدر ومادری یا پدری میدهند.
- خرید وفروش پولهای خارجی به زیادتر از آنچه خریداری شده، جائز است چه به بیشتر از آنچه خریده است بفروشد یا به مساوی وفرق‌ندارد که معامله با مدت باشد یا بدون مدّت، چون بانک همانطوری که‌معاملات بغیر مدّت انجام می‌دهد، معاملات مدت‌دار نیز انجام می‌دهد.
- اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله وعمو وعمّه باشد، چنانچه عمو وعمّه، پدر ومادری یا پدری باشند، مال را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را دایی یاخاله می‌برد و از بقیّه دو قسمت به عمو ویک قسمت به عمّه میدهند، بنابراین اگر مال را نه قسمت کنند سه قسمت را به دایی یا خاله وچهار قسمت را به عمو ودو قسمت را به عمّه میدهند.
- تخته یا سنگی که روی آن میّت را غسل میدهند و پارچه‌ای که با آن عورت میّت را می‌پوشانند و دست کسی که او را غسل می‌دهد، بعد از تمام شدن غسل، پاک می‌شود.
- اگر وارث میّت عمو و عمّه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری وبعضی پدر ومادری باشند، عمو وعمّه پدری ارث نمی‌برند، پس اگر میّت یک عمو یا یک عمّه مادری دارد، مال را شش قسمت می‌کنند، یک قسمت را به عمو یا عمّه مادری وبقیّه را به عمو وعمّه پدری ومادری میدهند وعموی پدر ومادری دو برابر عمّه پدر ومادری می‌برد و اگر هم عمو وهم عمّه مادری دارد، مال را سه قسمت می‌کنند، دو قسمت را به عمو وعمّه پدر ومادری میدهند وعمو دو برابر عمّه می‌برد ویک قسمت را به عمو وعمّه مادری میدهند که بطور مساوی بین خودشان قسمت می‌کنند و احتیاط واجب آن است که در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.
- اگر وارث میّت، دایی یا خاله مادری وچند دایی وخاله پدر ومادری یا پدری وعمو وعمّه باشد، مال سه سهم می‌شود ودو سهم آن را به دستوری که سابقاً گفته شد، عمو وعمّه بین خودشان قسمت می‌کنند، پس اگر میّت یک دایی یا یک خاله مادری دارد، یک سهم دیگر آن را شش قسمت می‌کنند، یک قسمت را به دایی یا خاله مادری میدهند و بقیّه را به دایی وخاله پدر ومادری یا پدری میدهند که بطور مساوی قسمت کنند و اگر چند دایی‌مادری یا چند خاله مادری یا هم دایی مادری وهم خاله مادری دارد آن یک سهم را سه قسمت می‌کنند، یک قسمت را دایی‌ها وخاله‌های مادری بطور مساوی بین خودشان قسمت می‌کنند وبقیّه را به دایی وخاله پدر ومادری یا پدری میدهند که بطور مساوی قسمت کنند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] حقوقی را که به خانواده افراد بازنشسته میدهند اگر از زمان خدمتشان پس‌انداز شده باشد جزو ترکه میّت است و به همه ورثه می‌رسد و آنچه را از طرف خود اداره به عنوان اعانت و کمک میدهند به هرکس بدهند مال اوست.
- [آیت الله مظاهری] جایزه‌هایی که بانکها یا غیر آنها برای تشویق قرض دهنده میدهند یا مؤسسات دیگر برای تشویق خریدار و مشتری با قرعه‌کشی میدهند حلال است و همچنین چیزهایی که فروشنده‌ها برای جلب مشتری و زیاد شدن خریدار در داخل جنسهای خود می‌گذارند حلال است.
- [آیت الله اردبیلی] حقوقی که به خانواده بازنشستگان پرداخت می‌شود، اگر پس‌انداز دوران خدمت باشد، جزء ترکه میّت بوده و پس از ادای دَین و وصیّت به همه وارثان می‌رسد و آنچه که از طرف خود اداره یا اداره بیمه پس از مرگ میدهند، تابع مقرّرات است و به هر کس بدهند مال او می‌شود.
- [امام خمینی] آنچه اشخاص از بانکها میگیرند به عنوان معامله قرض یا غیر قرض، در صورتی که معامله به وجه شرعی انجام بگیرد حلال است و مانع ندارد، اگر چه بداند که در بانکها پولهای حرامی است و احتمال بدهد پولی را که گرفته است از حرام است، ولی اگر بداند پولی را که گرفته است حرام است، یا بعض از آن حرام است، تصرف در آن جایز نیست، و باید با اذن فقیه معامله مجهول المالک با آن بکند اگر مالک آن را نتواند پیدا کند، و در این مسأله فرقی میان بانکهای خارجی و داخلی و دولتی و غیر دولتی نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لازم نیست سرمایه، طلا و نقره سکّه دار باشد بلکه با اسکناس و سایر و پولهای رایج نیز صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] احتیاط مستحب آن است که از سایر پولهای رایج مانند اسکناس اگر شرایط دیگر در آن جمع باشد زکات بدهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] گاهی شرکت های سهامی برای فروش سهام و اسناد بهادار خود بانکها را واسطه قرار می دهند و بانکها با دریافت مبلغی بر حسب قرار داد به عنوان واسطه به فروش و صرف ان سهام و اسناد اقدام می کنند
- [آیت الله بروجردی] جایزه‌ای را که بانک به بعضی از کسانی که در صندوق پس‌انداز حساب دارند می‌دهد، چون برای تشویق مردم از خودش می‌دهد و ضرر آن به کسی نمی‌رسد حلال است.
- [آیت الله مظاهری] آنچه اشخاص از بانکها میگیرند اگر به عنوان قرض الحسنه باشد مانعی ندارد و اضافه‌ای که به بانکها می‌پردازند اگر مطابق موازین شرعی باشد، از قبیل کارمزد، شرکت و یا مضاربه، حلال است و اگر یقین دارد که این امور جنبه ظاهری و صوری دارد گرفتن پول از بانک حرام است و سودی که می‌دهد نیز حرام است.
- [امام خمینی] سپردههای در بانک اگر به عنوان قرض باشد و نفعی در آن قرار نشود، اشکال ندارد، و جایز است از برای بانکها که در آن تصرّف کنند، و اگر نفع، قرارداد شود، قرارداد نفع حرام و باطل است ولی اصل قرض صحیح است و بانکها میتوانند در آنچه میگیرند تصرف کنند.