تصرف
به هر کار ارادی در یک مال که داراى اثر شرعى است تصرف در آن مال گفته میشود.
تصرّف در زمینهای وقفی که با غیر وقفی مخلوط شده است و تحت ید پنج روستا است، چه صورت دارد؟
وقف به صورت مشاع است و باید هر روستا از پنج روستا سهم وقف را از درآمد خود، جهت وقف اداء نماید.
وقف به صورت مشاع است و باید هر روستا از پنج روستا سهم وقف را از درآمد خود، جهت وقف اداء نماید.
عنوان سوال:
تصرّف در زمینهای وقفی که با غیر وقفی مخلوط شده است و تحت ید پنج روستا است، چه صورت دارد؟
پاسخ:
وقف به صورت مشاع است و باید هر روستا از پنج روستا سهم وقف را از درآمد خود، جهت وقف اداء نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورت یقین به این که در زمینهای وقفی، خانه یا مسجد و حمّام واقع شده و هشتاد سال هم گذشته، بفرمائید نماز، وضو و غسل چه صورت دارد؟ در صورت بطلان نمازهای گذشته، آیا قضا لازم است؟ آیا بر پسر بزرگتر تکلیفی نسبت به اعمال پدر و مادر هست یا خیر و آیا باید اماکن ساخته شده را خراب کرد؟
- آیا غلاّتی که از ملک وقفی بدست میآید، زکات دارد؟
- آیا در زمین وقفی میتوان جائی را به نام مسجد احداث نمود؟
- آیا متولّی موقوفه مجاز است در مال الاجارْ وقفی تخفیف قائل شود؟
- در فرض سئوال پیشین ساختن مسجد و حسینیه و مدرسه و خانه بهداشت و حمّام و منزل مسکونی در زمینهای مذکور چه صورت دارد؟
- حدود 40 سال قبل اهالی یک روستا حدود 40 هکتار زمین که کنار روستا بود مشترکاآباد کردند بعد از چند سال دولت ظالم زمین را به زور گرفت و مثلاداده به زید و بعد از انقلاب زید فوت کرد و اهالی زمین را پس گرفتند و بین آنهایی که زمین نداشتند تقسیم کردند بعد از 20 سال یکی از همین افرادی که به او زمین داده شد، زمین خود را فروخت به بکر آیا این معامله صحیح است یا خیر و آیا بکر میتواند در این زمین تصرّف کند یا نه؟
- بنا به گفته بزرگان محلّی زمینهای کشاورزی و مسکونی آنجا وقف اولاد ذکور میباشد قابل ذکر است که نه دارای سند (وقف نامه) است و نه در اداره اوقاف ثبت شده آیا حرف و گفتار معتمدین کفایت میکند، در صورت صدق وقف از شهادت بزرگان، ساختن مسجد چه حکمی دارد و در صورت عدم امکان تصرّف آیا فروش و تبدیل آن به احسن جایز است؟
- شخصی ملک موقوفهای را اجاره میکند سپس بخشی از زمینهای موات حریم آن را احیاء میکند، آیا مستأجر میتواند مالک آنها شود؟
- از داخل زمین وقفی رودخانهای میگذرد و مردم از درون آن برای استفاده شخصی شن و ماسه میبرند این عمل چه حکمی دارد؟
- شخصی جو و گندم وقفی دارد که در ایّام محرّم الحرام برای نذر امام حسین 7 مصرف کند در وقت محرّم آرد گندم موجود نیست به جهت نبود آسیاب و یا مشکلات دیگری نتوانسته گندم را آرد کند آیا این شخص میتواند آرد خود را به جای آرد وقفی مصرف کند و گندم آرد نشده را برای خود نگه دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] زمینهای زراعتی روستاها تا حدود چهل سال قبل به علت قلّت نیروی انسانی و مشکلات کِشت با وسایل سنّتی و اولیه کشت و زرع به این صورت انجام میشد که نصف زمین زراعتی یک روستا در یک سال و نصف دیگر زمین مزروعی همان روستا در سال دیگر کشت میشد با توجه به مورد فوق کشاورز میبایست در جایی ساکن باشد تا موفق به کشت گردد و از طرف دیگر بیش از نصف زمینهای زراعتی روستایی با دست توانای مردم آباد شده است. سؤال 2: اهالی روستای … هر ساله در روز عاشورا مهماندار مهمانان حضرت امام حسین عَلَیْهِ السَّلَام هستند یعنی در روز عاشورا چندین روستای مجاوز جهت عزاداری سرور شهیدان از قدیم الایام به این روستا میآیند ناهار را مهمان اهالی این روستا میباشند. با توجه به موارد فوق آیا اجاره زمین مسکونی و زراعی شامل حال مردم این روستا میشود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ید تعمیرگاه (مدیر تعمیرگاه خودرو) ید امانی است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا ید تعمیرگاه ( مدیر تعمیرگاه ) ید امانی است؟
- [آیت الله سبحانی] برخی از زمینهای موقوفه داخل محدوده روستا قرار گرفته و در سابق به روستائیان برای کشاورزی اجاره داده می شد و درآمد آن برای مجالس امام حسین (علیه السلام) مصرف می شد اکنون این قابلیت را ندارد آیا متولی می تواند به روستائیان برای ساخت منزل اجاره دهد؟
- [آیت الله جوادی آملی] سؤال 1: روستایی فاقد مسجد است. چند سال قبل فرد خیّری زمینی به مساحت 600 متر وقف مسجد کرد و بعد از وقف فوت نمود، زمین وقفی دقیقاً کنار یک خانهای به فاصله 5 / 2 متری قرار دارد و اگر مسجد ساخته شود مزاحم همسایه میگردد، از طرف دیگر روبروی حسینیهی روستا، چند متری باغ و زمین به مساحت 3500 متر میباشد. بعلت فاصله داشتن زمین مسجد و حسینیه اهالی روستا قصد کردند که زمین وقفی را فروخته و در روبروی حسینیه باغی را به اندازه 600 متر خریداری نمایند و وقف مسجد کنند آیا چنین عملی یعنی عوض کردن زمین وقفی با زمین مکان دیگر البته به به اسم واقف انجام شود امکان پذیر است؟ و در ضمن در باغ میتوانیم، مسجد، قبرستان، مخابرات، خانهی بهداشت و اماکن عمومی ساخته شود.
- [آیت الله بهجت] زمین های زیادی در کنار روستایی یا قلّه کوه یا کف رودخانه که از روستا دور است، قرار دارد که ده کیلومتر مربّع وسعت دارد. کشاورزان روستا ادّعای مالکیّت آن ها را دارند. آنان مدرک دست نویس دارند که جدّ آن ها، آن زمین ها را خریده است، تصرّف دیگران در چنین زمین هایی چه صورتی دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اینجانب بدون بخشش یا خرید و فروش، وعده بخشش زمینی را به فرزندم دادم و او قسمتی از آن زمین را تحت تصرف خود قرار داده، و مابقی آن زمین را وقف نمودم. آیا چنین وقفی صحیح است؟
- [سایر] با سلام و خسته نباشید سوالی داشتم از خدمتون واین که من قصد زمینی در منطقه آبعلی را دارم به نام سادات محله و پرس و جو کردم گفتن این زمینهای وقفی مدرسه مروی است میخواستم ببینم خرید و فروش این زمینها هم از لحاظ قانونی و هم شرعی بلامانع است یا مشکل داره؟ ممنون
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در زمین موات نهری ایجاد کرده است. بعد صاحبان زمینهای اطراف، زمینهای تا کنار نهر را احیا کرده و درخت کاشته اند، اکنون ادعای حریم برای زمینهای خود می کنند. حکم آن را مشروحاً بیان فرمایید.
- [آیت الله بهجت] گاه عبارت دعا یا آیه ای در کتب وقفی مسجد یا کتابخانه، اشتباه تایپ شده است، آیا تصحیح چنین عبارت هایی تصرّف غیر جایز در وقف محسوب نمی شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- واجب است میّت را سه غسل بدهند: اوّل به آبی که با سدر مخلوط باشد، دوم به آبی که با کافور مخلوط باشد، سوم با آب خالص.
- گندم یا چیز دیگری را که برای فطره میدهد، باید با جنس دیگر یا خاک مخلوط نباشد و چنانچه مخلوط باشد، اگر خالص آن به یک صاع که تقریباً سه کیلو است برسد، یا آنچه مخلوط شده به قدری کم باشد که قابل اعتنأ نباشد اشکال ندارد.
- اگر چیزی را که غصب کرده با چیز دیگری مخلوط کند مثلاً گندمیرا که غصب کرده با جو مخلوط نماید، چنانچه جدا کردن آنها ممکن است، اگرچه زحمت داشته باشد، باید جدا کند و به صاحبش برگرداند.
- مستحبّ است قدری تربت حضرت سیّد الشهدأ7 با کافور مخلوط کنند ولی باید از آن کافور به جاهایی که بیاحترامی میشود نرسانند و نیز باید تربت به قدری زیاد نباشد، که وقتی با کافور مخلوط شد، آن را کافور نگویند.
- اگر تمام شریکها از اجازهای که به تصرّف در مال یکدیگر دادهاند برگردند، هیچکدام نمیتوانند در مال شرکت تصرّف کنند، و اگر یکی از آنان از اجازه خود برگردد، شریکهای دیگر حقّ تصرّف ندارند ولی کسی که از اجازه خود برگشته، میتواند در مال شرکت تصرّف کند مگر قرینه حال عدم رضایت دیگران را برساند.
- اگر زکاْ را ازخود مال کنار بگذارد، میتواند در بقیّه آن تصرّف کند، و اگر از مال دیگرش کنار بگذارد، میتواند در تمام مال تصرّف نماید.
- اگر چای اعلا را با چای پست مخلوط کند وباسم چای اعلا بفروشد، مشتری میتواند معامله رابه هم بزند.
- ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و کسی که قرض ربایی گرفته مالک آن نمیشود و نمیتواند در آن تصرّف کند ولی اگر صاحب پول به گیرنده اذن بدهد که تصرّف در پولش بنماید اگرچه معامله او باطل باشد، قرض گیرنده میتواند در آن پول تصرّف بنماید.
- تصرّف در ملک میّتی که خمس یا زکاْ بدهکار است حرام ونماز در آن باطل است ولی اگر بدهی او را بدهند یا ضامن شوند که ادا نمایند تصرّف ونماز در ملک او اشکال ندارد.
- اگر انسان نداند معاملهای که مینماید صحیح است یا باطل، نمیتواند در مالی که گرفته تصرّف نماید، مگر این که بداند طرف راضی به تصرّف بدون صحّت معامله هست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در زمینهای بزرگ زراعتی و غیر زراعتی که دیوار ندارد و زراعتی فعلاً در آن نیست نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و تصرفات جزئی اشکال ندارد، خواه نزدیک شهر و روستا باشد یا دور از آن و خواه مالکین آن صغیر باشند یا کبیر، ولی اگر صاحبش صریحاً بگوید راضی نیستم یا بدانیم قلباً راضی نیست تصرف در آن حرام و نماز نیز اشکال دارد.
- [آیت الله مظاهری] آنچه که در زمینهای موات باشد مانند بوته و درخت و سنگ و معدن و غیره، مانند خود زمین ملک حکومت اسلامی است ولی اگر کسی در آنها تصرّف کند مالک میشود مگر آنکه حکومت اسلامی ممانعت نماید.
- [آیت الله مظاهری] علامت گذاری به وسیله دیوار یا سیم خاردار یا سنگ چین نمودن و مانند اینها در زمینهای موات به قصد تصرّف و احیا، موجب حقّ برای علامتگذار میشود و دیگری حقّ تصرّف و احیای آن را ندارد که به آن در اصطلاح تحجیر میگویند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملک وقفی خراب شود، از وقف بودن بیرون نمیرود.
- [آیت الله مظاهری] زمینهای آبادی که در صدر اسلام با جنگ به دست مسلمین افتاده، قابل خرید و فروش نیست ولی در این زمان که معلوم نیست آیا این زمینها (در ایران و عراق و ...) در صدر اسلام آباد بوده یا نه، ملک کسانی است که زمین در تصرّف آنهاست و خرید و فروش و سایر تصرّفات در آن جایز است.
- [آیت الله مظاهری] در زمینهای بزرگ زراعتی یا غیرزراعتی که دیوار ندارد نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و قضای حاجت نمودن و مانند اینها اشکال ندارد.
- [امام خمینی] در زمین بسیار وسیعی که از ده دور و چراگاه حیوانات است، اگر چه صاحبانش راضی نباشند، نماز خواندن و نشستن و خوابیدن در آن اشکال ندارد. و در زمینهای زراعتی هم که نزدیک ده است و دیوار ندارد، اگر چه در مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد، نماز و عبور و تصرفات جزئی اشکال ندارد.ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند، تصرف در آن حرام و نماز باطل است.
- [آیت الله سیستانی] نماز خواندن در زمینهای بسیار وسیع جایز است هر چند که مالک آنها صغیر و یا مجنون باشد و یا آنکه راضی به نماز خواندن در آنها باشد ، و همچنین در باغها و زمینهایی که در و دیوار ندارند بی اجازه مالک میشود نماز خواند ولی در این صورت اگر بداند مالک راضی نیست نباید تصرف کند . و اگر مالک صغیر و یا مجنون باشد و یا آنکه گمان به راضی نبودن او داشته باشند ، احتیاط لازم آن است که در آنها تصرف نکنند و نماز خوانده نشود .
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی بعضی از اشیاء و گوهرهای دریایی را که روی آب دریا شناور هستند، جمعآوری نماید، به عنوان غوص خمس ندارد. تعاقب ید غوّاصان در گوهر
- [آیت الله مظاهری] گندم یا چیز دیگری را که به عنوان زکات میدهد، باید به جنس دیگری یا خاک مخلوط نباشد، یا اگر مخلوط است چیزی که مخلوط شده به قدری کم باشد که قابل اعتنا نباشد.