در سوره تکویر، درتوصیف صحنه قیامت دریاها را این گونه توصیف کرده است: (وَ إِذَا الْبِحارُ سُجِّرَتْ)[تکویر/6]
(در کتاب قاموس اللغه نیز درباره "سجر" می نویسد: سجر= افروختن آتش. پر کردن. راغب آنرا تشدید آتش گفته. صحاح و قاموس آنرا سرخ کردن تنور و پر از آب کردن نهر و غیر آنها گفته‌اند. زمخشری آنرا پر کردن گفته سجر التّنور یعنی آن را با آتشگیره و هیزم پر کرد.خلاصه اینها، افروختن و پر کردن است و اصل آن بنا بقول مجمع انداختن در آتش است)[1]
بنابراین معنای برافروخته شدن، ترجمه صحیحی خواهد بود. که بعضی از ترجمه ها نیز، محور را برافروخته شدن گرفته اند:
فیض الاسلام: و آن گاه که دریاها افروخته (آتش) گردند (یا طغیان نموده و از حدّ و اندازه بگذرند.)
مشکینی: و آن گاه که دریاها پر شوند و جوشان گردند.
مکارم: و در آن هنگام که دریاها برافروخته شوند.
شعرانی: و آن گاه که دریاها پر کرده شوند.
حال اگر روزی برافروخته شدن، بیشتر در آتش دیده می شد و با بیان برافروخته شدن، ذهنها به سمت آتش می رفت، امروزه با دیدن تصاویر سونامی، ما به وضوح می فهمیم که برافروخته شدن دریاها به چه شکل خواهد بود. و این معنا با توصیفاتی که قرآن از زلزله روز قیامت دارد، کاملا متناسب است:
(یا أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَیْ‌ءٌ عَظیمٌ؛[حج/1] ای مردم! از (عذاب) پروردگارتان بترسید، که زلزله رستاخیز امر عظیمی است!)
(إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها؛[زلزال/1] هنگامی که زمین شدیداً به لرزه درآید.)
این زلزله چنان شدید توصیف شده است که تمام کوه ها را متلاشی می کند:
(وَ تَکُونُ الْجِبالُ کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ؛[قارعه/5] و کوه‌ها مانند پشم رنگین حلاجی شده می گردد!)
البته اگر تسجیر دریا به معنای آتش گرفتن آن نیز باشد، می توان درباره آن مطالبی بیان کرد:
1. اگر این تعبیر قرآن در گذشته برای مفسران عجیب بود امروز برای ما جای تعجب نیست، زیرا میدانیم آب از دو ماده" اکسیژن" و" هیدروژن" ترکیب یافته که هر دو سخت قابل اشتعال است، بعید نیست که در آستانه قیامت آب دریاها چنان تحت فشار قرار گیرد که تجزیه شوند و تبدیل به یکپارچه آتش گردند.[2]
2. بگمان بیشتر مراد از بحر مسجور دریای مرکز زمین است و مفرد بودن آن مؤیّد این معنی است، چنانکه میدانیم مرکز زمین دریای مذاب سهمگینی است .و چون آیات راجع بقیامت است و از آیات "(وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقالَها) (زلزله 2) و زمین بارهای سنگینش را خارج سازد. (وَ إِذَا الْأَرْضُ مُدَّتْ. وَ أَلْقَتْ ما فِیها وَ تَخَلَّتْ؛[انشقاق/3 و 4] و در آن هنگام که زمین گسترده شود، و آنچه در درون دارد بیرون افکنده و خالی شود.)
3. هر چیزی در توان خدای متعال است و در آستانه قیامت، نظام حاکم بر عالم عوض می شود:
(یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ؛[ابراهیم/48] در آن روز که این زمین به زمین دیگر، و آسمانها (به آسمانهای دیگری) مبدل می شود.)
[1]. قاموس قرآن، ج3، ص: 232.
[2]. تفسیر نمونه، ج26، ص: 175.
