در ابتدا باید اشاره شود که ممکن است در این باره بین مردم و عوام الناس قصهها و افسانههای بسیاری مطرح باشد از جمله همین که در پرسش اشاره شده . به چند نکته باید توجه شود : جن تحت تسخیر آدمی در میآید و انسان میتواند از او کار بکشد حتی افراد سرکش آن ها را به زنجیر و بند بکشد. از این رو در قرآن آمده که جنیان تحت تسخیر حضرت سلیمان بوده و او از آن ها کار میکشید. (1) برخی شیطانهای جنی برای جناب سلیمان غواصی و کارهای سنگین انجام میدادند که در توان آدمی نبوده است. (2) از این گونه آموزههای قرآن به دست میآید که جن تحت تسخیر آدمی در می آید. به اذن الهی، جنیان مؤمن برای پیامبران و امامان مسخر میشدند و برای آن ها خدمت میکردند. نیز ممکن است برخی صالحان صاحب ولایت و معنویت نیز جنیان را تحت تسخیر در آورند. (3) غیر از این نوع ارتباط رویکرد منفی رابطه جن با انسان است که برای وسوسه و فریب آدمی عمل میکند. از این رو در سوره (الناس) آمده برخی از جنیان و انسانها مردم را وسوسه میکنند. بنا بر این دو نوع ارتباط بین جنیان و آدمیان وجود دارد. ولی ارتباط با جنیان و یاری گرفتن از آنها در امور منفی و مانند آن درست نیست؛ اما به جهت روابط ناسالمی که بعضی انسان ها با جنیان برقرار می کنند و آن ها را برای کارهای نادرست به خدمت می گیرند، از نظر فقهی بین فقها اختلاف است که آیا جایز است جنیان را تسخیر کرد و آنها را به خدمت گرفت؟ در مجموع می توان گفت: اگر این کار نسبت به جنیان مومن باشد و مایه آزارشان گردد، جایز نیست، ولی اگر مایه آزارشان نشود، روا میباشد. البته به کارگرفتن آنها برای کارهای نامشروع حرام است. آیا اصل ارتباط برقرار کردن با این موجودات از نظر شرعی جایز است ؟ ثانیا کیفیت برقراری این عمل چگونه بوده و به علاوه احضار و ارتباط به چه منظوری صورت می پذیرد؛ در باب احضار و تسخیر جن از منظر فقهی دو نظریه وجود دارد: بعضی مثل امام خمینی می فرماید: تسخیر اجنه حرام است. (4) بعضی مانند آیت الله بهجت می فرماید: اگر موجب ضرر بر مسلمانی نباشد،اشکال ندارد. (5) پی نوشت: 1. نمل (27) آیه 17 و انبیا (21) آیه 82. 2. ص (38) آیه 37. 3. محمد تقی مصباح معارف قرآن، نشر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1380ش، ص 312. 4. امام خمینی ،تحریرالوسیله، نشر موسسه آثار امام خمینی ،ج 1،ص 473 . 5. آیت الله بهجت، استفتا آت، ج4 ،سوال 6424 و 6425. -------------- مطالعه بیشتر: آیا جن را میتوان دید یا با آنها ازدواج یا رفت و آمد کرد؟ آیا ارتباط و ازدواج با جن ممکن است؟ آیا جن می تواند به ما آسیب و ضرر بزند؟
در ابتدا باید اشاره شود که ممکن است در این باره بین مردم و عوام الناس قصهها و افسانههای بسیاری مطرح باشد از جمله همین که در پرسش اشاره شده .
به چند نکته باید توجه شود :
جن تحت تسخیر آدمی در میآید و انسان میتواند از او کار بکشد حتی افراد سرکش آن ها را به زنجیر و بند بکشد. از این رو در قرآن آمده که جنیان تحت تسخیر حضرت سلیمان بوده و او از آن ها کار میکشید. (1) برخی شیطانهای جنی برای جناب سلیمان غواصی و کارهای سنگین انجام میدادند که در توان آدمی نبوده است. (2)
از این گونه آموزههای قرآن به دست میآید که جن تحت تسخیر آدمی در می آید. به اذن الهی، جنیان مؤمن برای پیامبران و امامان مسخر میشدند و برای آن ها خدمت میکردند. نیز ممکن است برخی صالحان صاحب ولایت و معنویت نیز جنیان را تحت تسخیر در آورند. (3)
غیر از این نوع ارتباط رویکرد منفی رابطه جن با انسان است که برای وسوسه و فریب آدمی عمل میکند. از این رو در سوره (الناس) آمده برخی از جنیان و انسانها مردم را وسوسه میکنند. بنا بر این دو نوع ارتباط بین جنیان و آدمیان وجود دارد. ولی ارتباط با جنیان و یاری گرفتن از آنها در امور منفی و مانند آن درست نیست؛ اما به جهت روابط ناسالمی که بعضی انسان ها با جنیان برقرار می کنند و آن ها را برای کارهای نادرست به خدمت می گیرند، از نظر فقهی بین فقها اختلاف است که آیا جایز است جنیان را تسخیر کرد و آنها را به خدمت گرفت؟
در مجموع می توان گفت: اگر این کار نسبت به جنیان مومن باشد و مایه آزارشان گردد، جایز نیست، ولی اگر مایه آزارشان نشود، روا میباشد.
البته به کارگرفتن آنها برای کارهای نامشروع حرام است. آیا اصل ارتباط برقرار کردن با این موجودات از نظر شرعی جایز است ؟ ثانیا کیفیت برقراری این عمل چگونه بوده و به علاوه احضار و ارتباط به چه منظوری صورت می پذیرد؛ در باب احضار و تسخیر جن از منظر فقهی دو نظریه وجود دارد:
بعضی مثل امام خمینی می فرماید: تسخیر اجنه حرام است. (4)
بعضی مانند آیت الله بهجت می فرماید: اگر موجب ضرر بر مسلمانی نباشد،اشکال ندارد. (5)
پی نوشت:
1. نمل (27) آیه 17 و انبیا (21) آیه 82.
2. ص (38) آیه 37.
3. محمد تقی مصباح معارف قرآن، نشر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1380ش، ص 312.
4. امام خمینی ،تحریرالوسیله، نشر موسسه آثار امام خمینی ،ج 1،ص 473 .
5. آیت الله بهجت، استفتا آت، ج4 ،سوال 6424 و 6425.
--------------
مطالعه بیشتر:
آیا جن را میتوان دید یا با آنها ازدواج یا رفت و آمد کرد؟
آیا ارتباط و ازدواج با جن ممکن است؟
آیا جن می تواند به ما آسیب و ضرر بزند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با عرض احترام سئوال بنده این است که آیا ممکن است انسان با جن ارتباط برقرارکند؟ با توجه به اینکه این دو از یک عالم وجودی نیستند آیا این ارتباط میسر است؟ آیا رجوع به افرادی که ادعای ارتباط با جن را دارند به هر نیت و غرض مثلا برای مداوا از لحاظ شرعی اشکالی ندارد؟
- [سایر] آیا ارتباط و ازدواج با جن ممکن است؟
- [سایر] آیا جنیان مختارند، تفاوت اختیار انسان و جن در چیست؟
- [سایر] آیا ارتباط علی علیه السّلام با خضر نبی و شاهان جن واقعیت دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه قتل غیر عمدی اتفاق بیفتد، دیه چگونه بایستی پرداخت شود؟ و قتل عمد اگر در ماه محرّم اتّفاق بیفتد و ولیّ مقتول رضایت بدهد که قصاص انجام نگیرد و به جایش دیه بدهند، چگونه بایستی باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه قتل غیر عمدی اتفاق بیفتد، دیه چگونه بایستی پرداخت شود؟ و قتل عمد اگر در ماه محرّم اتّفاق بیفتد و ولیّ مقتول رضایت بدهد که قصاص انجام نگیرد و به جایش دیه بدهند، چگونه بایستی باشد؟
- [سایر] آیا ارتباط و استفاده از جن و ارواح و حتی شیاطین در امور زندگی قابل توجیه است یا خیر ؟ چرا؟
- [سایر] دلیل برتری انسان نسبت به جن چیست؟
- [سایر] آیا روح و جن می توانند انسان را اذیت کنند؟
- [سایر] آیا جنیان نسبت به انسان ها پیشرفته تر هستند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزهائی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یک بار اتّفاق بیفتد انسان باید برای هریک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر دو بار زلزله بشود باید دو نماز آیات بخواند اما اگر یک زلزله اتفاق افتد و به دنبال آن پس لرزه بیاید، پس لرزه ها نماز مستقل ندارد. و همینطور اگر دو تا از آنها اتفاق بیفتد یعنی هم خورشید بگیرد و هم زلزله شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر از چیزهائی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد ، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند ، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود ، بایددو نمناز آیات بخواند .
- [آیت الله سبحانی] اگر از چیزهائی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلًا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
- [امام خمینی] اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود باید دو نماز آیات بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بیشتر از یک مورد از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است اتّفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها، یک نماز آیات بخواند؛ مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر از چیزهائی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد؛ انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند؛ مثلا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود؛ باید دو نماز آیات بخواند.
- [آیت الله سیستانی] اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد، و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.