آیا اگر یاد خدا باشیم اما نماز نخوانیم، بی دینیم؟

انسان به دلیل ضعف وجودی، همیشه احساس تعلق و نوعی بندگی در وجود خود دارد. فرق بین مومنان، با کافران و مشرکان در اینجاست که عده ای مصداق خدا را درست یافته اند و عده ای خدای غیر واقعی را به بندگی اخذ کرده اند.

آنکه خدای حقیقی را یافته، می داند که باید بنده او باشد و تسلیم فرامینش گردد. چون خدای تعالی او را برای همین آفریده و همین مسیر را از او خواسته است:
(وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ[ذاریات/56] جن و انس را جز برای پرستش خود نیافریده‌‌ام.)
(وَ أَنِ اعْبُدُونی‌ هذا صِراطٌ مُسْتَقیمٌ [یس/61] مرا بپرستید، که راه راست این است.)

و خدای تعالی نیز، صرف ادعای بندگی را قبول ندارد. بلکه بندگی واقعی می خواهد و مدعیان را محک می زند:
أَ حَسِبَ النَّاسُ أَن یُترْکُواْ أَن یَقُولُواْ ءَامَنَّا وَ هُمْ لَا یُفْتَنُونَ[عنکبوت/2] آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: (ایمان آوردیم)، به حال خود رها می‌‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟!
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی‌ نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَریبٌ [بقره/214] می‌‌پندارید که به بهشت خواهید رفت؟ و هنوز آنچه بر سر پیشینیان شما آمده، بر سر شما نیامده؟ به ایشان سختی و رنج رسید و متزلزل شدند، تا آنجا که پیامبر و مؤمنانی که با او بودند، گفتند: پس یاری خدا کی خواهد رسید؟ بدان که یاری خدا نزدیک است.

حال که خدا مدعیان را محک می زند، روشن می شود که در اینجا ادعای تو خالی، فایده ای ندارد. و کسی که یاد خداست اما فرامینش را اطاعت نمی کند، مثل کسی است که متوجه امتحان کنکور در پیش روی، هست. اما هرگز برای آن مطالعه نمی کند و درس نمی خواند.
کسی که یاد خدا هست اما نماز نمی خواند یا سایر دستوراتش را عمل نمی کند، توجهش فایده ای به حال او ندارد.  این توجه در واقع یعنی دانستن و بی اعتنایی نمودن، یعنی عذر بدتر از گناه که اگر اصلاح نشود، هیچ ثمره ای به حال فرد ندارد.
و نکته ای که باید به آن توجه نمود اینکه: ذکر خدا که یکی از عبادات شمرده شده است، به معنای توجه ذهنی صرف به خدای تعالی نیست. بلکه به معنای پشتوانه قوی برای انجام فرامین و دستورات است:
امام صادق علیه السّلام فرمود: از مهمترین واجبات خداوند بر بندگان یاد خدا می‌‌باشد، بعد از آن فرمود: مقصود من از ذکر خداوند گفتن سبحان اللَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر نیست اگر چه اینها هم از ذکر بشمار می‌‌روند، مقصود از ذکر خدا آن است که هر گاه به حلال و یا حرامی رسید خدا را فراموش نکند، اگر طاعت است به آن عمل کند و اگر معصیت است از آن دست بر دارد.[1]
و نماز نیز از مهمترین عبادات است که مرز میان کفر و ایمان شمرده شده است:
پیامبر (ص) فرموده اند: بین العبد و بین الکفر ترک الصّلوة. میان بنده و کفر ترک نماز فاصله است.[2]

[1]. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‌68، ص: 204.
[2]. نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول ص374.