آیا صحت دارد که شافعی و حنبلی و مالکی از شاگردان امام جعفر صادق بوده اند؟

از میان رهبران مذهبی اهل سنت، ابوحنیفه (نعمان بن ثابت) (80 150 ه ق) و مالک بن انس (93 197 ه ق) در دوران امام صادق (ع)(83 148ه ق) می زیسته و محضر ایشان را درک کرده اند، اما محمد بن ادریس شافعی (150204ه ق) و احمد بن حنبل (164 241) که تولدشان بعد از شهادت امام صادق(ع) بوده نمی توانند، محضر ایشان را درک کرده باشند، لذا جزء شاگردان بدون واسطه آن حضرت محسوب نمی گردند.
درباره ابوحنیفه نقل شده که وی از شاگردان امام صادق(ع) بوده است.(1) و در عظمت علمی امام گفته است: "من دانشمندتر از جعفر بن محمد ندیده ام."(2) و در عین حال ایشان در برابر امام صادق علیه السّلام قرار داشته است.
مالک بن انس پیشوای فرقه مالکی می گفت: "مدتی نزد جعفر بن محمد رفت و آمد می کردم و او را همواره در یکی از سه حالت دیدم، یا نماز می خواند یا روزه بود و یا قرآن تلاوت می کرد. و هرگز او را ندیدم که بدون وضو حدیث نقل کند. در علم و عبادت و پرهیزکاری، برتر از جعفر بن محمد هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به قلب هیچ بشری خطور نکرده است."(3)
از این بیان استفاده می شود که مالک نیز از محضر امام صادق(ع) استفاده نموده و حدیث شنیده است، و جزء شاگردان رسمی و یا غیر رسمی ایشان محسوب می گردد. و در عین حال ایشان نیز در مدینه فتوا می داد و خود را صاحب رأی و بی نیاز از امام (ع) می دانست.
بنابراین برخی از رهبران مذاهب اهل سنت، مانند ابوحنیفه و مالک بن انس، در زمان امام صادق(ع) بوده و برخی دیگر مانند شافعی و احمد بن حنبل بعد از شهادت امام صادق(ع) به دنیا آمده اند. و لکن از آنجایی که احمد شاگرد شافعی بوده است و شافعی شاگرد مالک بن انس، و مالک ان سخنان را در باره امام صادق ذکر کرده است .پس می توان گفت همه انان از ان حضرت مستقیم یا غیر مستقیم، استفاده علمی کرده اند.

پی نوشت ها:
1. شرح نهج البلاغه، ج 15، ص 274، کتابخانه نجفی مر عشی ، قم، 1404ه .
2 . ذهبی، شمس الدین محمد، تذکرة الحفاظ، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی تا، 1/ 166.
3 . ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، چاپ اول بیروت دار الفکر ،1404ه.ق، ج1، ص88 حیدر، اسد، الامام الصادق و المذاهب الاربعه، 1/ 54.