اقامة عزای حسین در اربعین سالار شهیدان در جهان تشیع به خاطر چند چیز است: 1 برپایی مراسم سوگواری برای امام حسین(ع) در مناسبتهای مختلف دستور امامان (ع) است. گریستن بر ابا عبداله الحسین(ع) ثواب بسیار دارد. فرشتگان، پیامبران، زمین، آسمان، حیوانات صحرا و دریا هم بر عزای حسین (ع) گریستهاند. عزاداری بر حسین (ع) نشانة پیوند قلبی با اهل بیت و سید الشهدا است. دستور امامان بر گریستن بر امام حسین (ع) بسیار است. حضرت رضا (ع) به ریّان بن شبیب فرمود: (اگر بر چیزی گریه کنی، بر حسین بن علی گریه کن، که او را همچون گوسفند سر بریدند)[1] یکی از رموز این همه تأکید بر سوگواری امام حسین (ع) این است که این کار یک نوع مبارزه با ستمگران بنی امیه و بنی عباس و طاغوتیان برای ابد است. در حقیقت برقراری عزای حسینی یک جهاد مقدس و احیای خط ائمه(ع) و تبیین مظلومیت آنان و اعتراض به ظالمان و حمایت از مظلومان، و انتقال فرهنگ شهادت به نسلهای آینده است. به همین خاطر امام بزرگوار فرمودند: "این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است." 2 در نخستین اربعین شهادت امام حسین(ع) جابر بن عبداله انصاری و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر سید الشهداء(ع) شدند، نیز بنا، به برخی نقلها در اربعین، کاروان اسرای اهل بیت(ع) در بازگشت از شام وارد کربلا شدند و برای شهدای کربلا گریه و عزا داری نمودند بنابر این اولین عزا داری برای سید الشهدا در اربعین شهادت حضرت صورت گرفت. شیعیان نیز برای شرکت در عزاداری حضرت زینب و اسرای کربلا و احیای خاطرة غمبار عاشورا و تداوم شور حسینی همه ساله در اربعین عزاداری میکنند. 3 زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین مستحب است و از نشانههای مؤمن شمرده شده است. امام عسکری (ع) فرمود: (نشانههای مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز، زیارت اربیعن، انگشتر به دست راست کردن، پیشانی به خاک گذاشتن (در حال سجده)، و بسم الله را (در نماز) بلند گفتن).[2] به طور کلی، تاکید و توصیهای که از طرف ائمه (ع) برای عزاداری امام حسین صورت گرفته، در مورد هیچ امامی صورت نگرفته و با آن که شهادت امام حسین در یک روز است، اما همان طور که می دانید عزاداری برای او از مدتها قبل و پس از آن ادامه مییاید. این همه برای رسیدن به هدف و درس هایی است که در عاشورا بوده که هدف تمام امامان (ع) در آن خلاصه شده است که در قیام امام حسین (ع) روشنتر، آشکارتر، جامعتر و عمیقتر وجود یافته است. [1]. أمالی الصدوق، ص: 131. [2]. درر الأخبار با ترجمه ، ص 697.
اقامة عزای حسین در اربعین سالار شهیدان در جهان تشیع به خاطر چند چیز است:
1 برپایی مراسم سوگواری برای امام حسین(ع) در مناسبتهای مختلف دستور امامان (ع) است. گریستن بر ابا عبداله الحسین(ع) ثواب بسیار دارد. فرشتگان، پیامبران، زمین، آسمان، حیوانات صحرا و دریا هم بر عزای حسین (ع) گریستهاند.
عزاداری بر حسین (ع) نشانة پیوند قلبی با اهل بیت و سید الشهدا است. دستور امامان بر گریستن بر امام حسین (ع) بسیار است. حضرت رضا (ع) به ریّان بن شبیب فرمود: (اگر بر چیزی گریه کنی، بر حسین بن علی گریه کن، که او را همچون گوسفند سر بریدند)[1]
یکی از رموز این همه تأکید بر سوگواری امام حسین (ع) این است که این کار یک نوع مبارزه با ستمگران بنی امیه و بنی عباس و طاغوتیان برای ابد است. در حقیقت برقراری عزای حسینی یک جهاد مقدس و احیای خط ائمه(ع) و تبیین مظلومیت آنان و اعتراض به ظالمان و حمایت از مظلومان، و انتقال فرهنگ شهادت به نسلهای آینده است. به همین خاطر امام بزرگوار فرمودند: "این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است."
2 در نخستین اربعین شهادت امام حسین(ع) جابر بن عبداله انصاری و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر سید الشهداء(ع) شدند، نیز بنا، به برخی نقلها در اربعین، کاروان اسرای اهل بیت(ع) در بازگشت از شام وارد کربلا شدند و برای شهدای کربلا گریه و عزا داری نمودند بنابر این اولین عزا داری برای سید الشهدا در اربعین شهادت حضرت صورت گرفت. شیعیان نیز برای شرکت در عزاداری حضرت زینب و اسرای کربلا و احیای خاطرة غمبار عاشورا و تداوم شور حسینی همه ساله در اربعین عزاداری میکنند.
3 زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین مستحب است و از نشانههای مؤمن شمرده شده است. امام عسکری (ع) فرمود: (نشانههای مؤمن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز، زیارت اربیعن، انگشتر به دست راست کردن، پیشانی به خاک گذاشتن (در حال سجده)، و بسم الله را (در نماز) بلند گفتن).[2]
به طور کلی، تاکید و توصیهای که از طرف ائمه (ع) برای عزاداری امام حسین صورت گرفته، در مورد هیچ امامی صورت نگرفته و با آن که شهادت امام حسین در یک روز است، اما همان طور که می دانید عزاداری برای او از مدتها قبل و پس از آن ادامه مییاید. این همه برای رسیدن به هدف و درس هایی است که در عاشورا بوده که هدف تمام امامان (ع) در آن خلاصه شده است که در قیام امام حسین (ع) روشنتر، آشکارتر، جامعتر و عمیقتر وجود یافته است.
[1]. أمالی الصدوق، ص: 131.
[2]. درر الأخبار با ترجمه ، ص 697.
- [سایر] لطفا در باره اربعین امام حسین (ع) توضیح دهید.
- [سایر] اربعین گرفتن برای امام علی(ع) مشکلی دارد؟ یا بدعت حساب میشود؟ آیا حدیثی با این مضمون وجود دارد که اربعین گرفتن جز برای امام حسین(ع) جایز نیست؟
- [سایر] آیا اهل بیت امام حسین علیه السلام در اولین اربعین به کربلا آمده اند، یا دومین اربعین؟ نظر علمای بزرگ را نیز بیان کنید؟
- [سایر] آیا اربعین امام حسین علیه السلام بعد از 40 روز در کربلا بوده است یا نه؟ اگر نبوده است پس فلسفه زیارت اربعین در بیستم صفر چیست؟
- [سایر] آیا اربعین امام حسین ( علیه السلام ) بعد از 40 روز در کربلا بوده است یا نه؟ اگر نبوده است پس فلسفه زیارت اربعین در بیستم صفر چیست؟
- [سایر] در زیارت اربعین به چه ویژگیهای امام حسین علیه السلام اشاره شده است؟
- [سایر] چگونه به سبب زیارت اربعین، پیوند نهضت حسینی با نهضت مهدوی محقق میگردد؟ شرح چگونه به سبب زیارت اربعین، پیوند نهضت امام حسین علیه السلام با نهضت امام زمان علیه السلام محقق میگردد؟ منتظران حقیقی در این مورد چه وظیفهای دارند؟
- [سایر] می خواستم بپرسم که آیا کاروان اسرا ء در روز اربعین همان سال اول شهادت امام حسین به کربلا رسیدند یا سال بعد
- [آیت الله شبیری زنجانی] با توجه به ازدحام جمعیت جهت زیارت اربعین؛ آیا زیارت اربعین اختصاص به خود روز اربعین دارد یا ایام قبل و بعد از اربعین را نیز شامل میشود؟
- [سایر] چرا اسم امام حسین(ع) را حسین گذاشتند؟ چرا اسم امام علی(ع) را علی گذاشتند؟
- [آیت الله خوئی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلًا به زیارت حضرت اباعبدالله (علیهالسلام) مشرف شود چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست، و اگر بواسطة عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام) مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر بواسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله سبحانی] خوردن خاک و گِل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیّدالشهداء امام حسین(علیه السلام) که از قبر شریف اخذ شود (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله سبحانی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله(علیه السلام)مشرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت اباعبدالله عَلَیْهِ السَّلَام مشّرف شود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست و اگر به واسطهی عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن خاک و گل حرام است، ولی خوردن کمی از تربت پاک حضرت سیدالشهداء امام حسین(علیه السلام) (کمتر از یک نخود) به قصد شفاء اشکال ندارد و همچنین گل داغستان و گل ارمنی که برای معالجه می خورند در صورتی که علاج منحصر به آن باشد جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه نذر کند به زیارت یکی از امامان مثلاً به زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام) مشرف شود، اگر به زیارت امام دیگری برود کافی نیست و هرگاه به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند چیزی بر او نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] ) .االله اکبر) یعنی خدای سبحان بزرگتر از آن است که وصف شود. (أشهد أن لا إله الاّ االله ), یعنی شهادت می دهم که غیر خدای یکتا و یگانه خدای دیگری نیست . (أشهد أنّ محمداً رسول االله ); یعنی شهادت میدهم که حضرت محمدبن عبداالله(ص) پیامبر و فرستاده خداست . (أشهد أنّ علیاً امیرالمؤمنین و ولیّ االله)؛ یعنی شهادت میدهم که حضرت علی(ع)امیر مؤمنان و ولیّ خدا بر همه خلق است . (حیّ علی الصلاة )؛ یعنی بشتاب برای اقامه نماز، (حیّ علی الفلاح)؛ یعنی بشتاب برای رستگاری، (حیّ علی خیر العمل )؛ یعنی بشتاب برای بهترین کار که نماز است، (قد قامت الصلاة)؛ یعنی به تحقیق نماز برپا شد، (لا إله الاّ االله )؛ یعنی خدایی؛ جز خدای یکتا و یگانه, سزاوار پرستش نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در آشامیدن آب، چند چیز مستحب است: اول آب را به طور مکیدن بیاشامد. دوم در روز، ایستاده آب بخورد. سوم پیش از آشامیدن آب (بِسْمِ الله) و بعد از آن (اَلْحَمْدُ لله) بگوید. چهارم به سه نفس آب بیاشامد. پنجم از روی میل آب بیاشامد. ششم بعد از آشامیدن آب، حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و اهل بیت بزرگوارش را یاد کند، و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید.
- [آیت الله مظاهری] مکروه است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند کنند. ______ 1) آیا تو بر پیمانی - که با آن ما را ترک کردی - وفاداری؟ پیمان بر شهادت به اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست و به اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده و رسول اوست و سید پیامبران و خاتم آنان است و به اینکه علی علیه السلام امیر مومنان و سید امامان و امامی است که خداوند متعال، فرمانبرداری از او را بر همه عالمیان واجب فرموده است و به اینکه حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و قائم آل محمد - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان مومنان و حجّتهای خداوند بر همه خلائق و امامان تو هستند، که پیشروان هدایت و نیکوکاری هستند. 2) هنگامی که دو فرشته نزدیک به خداوند (نکیر و منکر) که فرستادگان از جانب خدای متعالند، به سوی تو آمدند و از تو در مورد خدایت و پیامبرت و دینت و کتابت و قبلهات و امامانت سوال کردند،پس نترس و اندوهگین نشو و در جواب آنان بگو: خداوند، پروردگار من و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، پیامبر من و اسلام، دین من و قرآن، کتاب من و کعبه، قبله من و امیر مومنان علی بن ابی طالب، امام من و حسن بن علی، امام من و حسین بن علی، امام من و زین العابدین، امام من و محمد باقر، امام من و جعفر صادق، امام من، و موسی کاظم، امام من و علی رضا، امام من و محمد جواد امام من و علی هادی، امام من و حسن عسکری، امام من و حجّت منتظَر، امام من میباشند، اینان - که درودهای خداوند بر آنان باد - امامان و سروران و رهبران و شفیعان من میباشند، در دنیا و آخرت به آنان دوستی میورزم و از دشمنان آنان دوری میجویم، سپس بدان ای فلان فرزند فلان. 3) بدرستی که خداوند متعال، بهترین پروردگار و محمد صلی الله علیه وآله وسلم، بهترین پیامبر و امیر مومنان علی بن ابی طالب و فرزندان معصوم او یعنی دوازده امام، بهترین امامان هستند و آنچه را محمد صلی الله علیه وآله وسلم آورده است حقّ است و مرگ حقّ است و سوال منکر و نکیر در قبر حقّ است و برانگیخته شدن (برای روز قیامت)، حقّ است و رستاخیز، حقّ است و صراط، حقّ است و میزان (اعمال)، حقّ است و تطایر کتب، حقّ است و بهشت، حقّ است و جهنم، حقّ است و آن ساعت معهود (روز قیامت)، خواهد آمد و هیچ تردیدی در آن نیست و به تحقیق خداوند متعال کسانی را، که در قبرها هستند، بر خواهد انگیخت. 4) خداوند تو را بر قول ثابت، پایدار فرماید و به راه مستقیم هدایت فرماید و بین تو و امامان تو در جایگاهی از رحمتش، شناخت ایجاد فرماید. 5) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را با برهانی از خودت روبرو گردان، خداوندا (درخواست میکنیم)عفو تو را، عفو تو را. 6) خداوندا زمین را از دو پهلوی او گشاده گردان و روح او را بسوی خودت بالا بر و او را از جانب خودت با رضوان روبرو کن و قبر او را از بخشایش خودت آرام فرما، رحمتی که بوسیله آن از مهربانی هر کس دیگری بی نیاز گردد.