رسول گرامی اسلام اقدامات اساسی و فراوانی در این زمینه از ابتدای رسالت خویش تا به لحظه رحلت از دنیای فانی انجام دادند، حتی همان لحظهای که سر مطهر رسول خدا(ص) در دامان حضرت علی(ع) بود و تقاضای کاغذ و دوات فرمودند تا مطلبی که بارها بیان کرده بودند، مکتوب کنند.[1] اما زمانی که پذیرش حق وجود نداشته باشد، رسول اکرم (ص) نیز نمی تواند کاری انجام دهد: (وَ ما أَنْتَ بِهادِی الْعُمْیِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ یُؤْمِنُ بِآیاتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ[نمل/81] و نیز نمی توانی کوران را از گمراهیشان برهانی تو فقط میتوانی سخن خود را به گوش کسانی برسانی که آماده پذیرش ایمان به آیات ما هستند و در برابر حق تسلیمند.) ذکر تمام مواردی که پیامبر (ص) جانشین خویش را معرفی کرده اند، در این مقال نمی گنجد مواردی نظیر حدیث غدیر، حدیث یوم الدار و حدیث منزلت و... . در صدر اعلانهای حضرت واقعه غدیر خم قرار دارد؛ واقعهای که خداوند به رسولش خطاب میفرماید: (یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ[مائده/67] ای پیامبر، آن چه را از پروردگارت بر تو فرود آمده است، به مردم برسان و اگر نرسانی، رسالت خدای را به جا نیاورده ای و خداوند تو را از گزند مردم حفظ میکند.) سرزمین غدیر در نیمروز هجدهم ماه ذی الحجه در زیر آفتاب گرم تابستان شاهد صحنه ای عجیب بود. پیامبر دستور داد کسانی که پیش رفته اند بر گردند و عقب ماندگان به آنان ملحق شوند و در جمعیت انبوهی که در خامه تاریخ نمی گنجید و گروهی انبوه که از هفتاد تا صد و بیست هزار نفر نقل شده است، در آن محل جمع شدند و از مردم اقرار به سرپرستی گرفته و بعد ولایت امیرمؤمنان را ابلاغ نمودند. علامه امینی از راویان بسیاری از اهل سنت، این رخداد را نقل نموده اند که خود در غدیر حضور داشته اند. آیا به راستی سندی از این بالاتر و اقدامی اساسی تر از این میتوان انجام داد. ولی وقتی نوبت به هوی و هوس و نفس اماره میرسد، انسان چنان جسور میشود که مسلم ترین مسلمات را انکار می کند.[2] اینان سخنان صریح و محکمات الهی در مورد امیرالمؤمنین و ائمه اطهار(ع) را تفسیر به رأی نمودند و بر وجهی غیر اصلی حمل نمودند. پس از جانب رسول خدا هیچ سستی و کوتاهی صورت نگرفته و هر چه سستی است، از جانب دنیا دوستان و جاه طلبان است که دین را بازیچه خود قرار دادند. [1]. عمر در این زمان می گوید: "إنّ الرجل لیهجر؛(1) پیامبر هذیان میگوید". بحارالانوار، ج 30، ص 466. [2]. جعفر سبحانی، فروغ ولایت، ص 142. برای آگاهی بیشتر ر . ک: 1) رهبری امام علی (ع) در قرآن (ترجمه المراجعات) علامه سید شرف الدین 2) معالم المدرستین علامه عسکری 3) آن گاه هدایت شدم (ثم اهتدیت) تیجانی سماوی 4) فروغ ابدیت جعفر سبحانی 5) بررسی مسایل کلی امامت ابراهیم امینی
رسول گرامی اسلام اقدامات اساسی و فراوانی در این زمینه از ابتدای رسالت خویش تا به لحظه رحلت از دنیای فانی انجام دادند، حتی همان لحظهای که سر مطهر رسول خدا(ص) در دامان حضرت علی(ع) بود و تقاضای کاغذ و دوات فرمودند تا مطلبی که بارها بیان کرده بودند، مکتوب کنند.[1] اما زمانی که پذیرش حق وجود نداشته باشد، رسول اکرم (ص) نیز نمی تواند کاری انجام دهد:
(وَ ما أَنْتَ بِهادِی الْعُمْیِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ یُؤْمِنُ بِآیاتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ[نمل/81] و نیز نمی توانی کوران را از گمراهیشان برهانی تو فقط میتوانی سخن خود را به گوش کسانی برسانی که آماده پذیرش ایمان به آیات ما هستند و در برابر حق تسلیمند.)
ذکر تمام مواردی که پیامبر (ص) جانشین خویش را معرفی کرده اند، در این مقال نمی گنجد مواردی نظیر حدیث غدیر، حدیث یوم الدار و حدیث منزلت و... .
در صدر اعلانهای حضرت واقعه غدیر خم قرار دارد؛ واقعهای که خداوند به رسولش خطاب میفرماید: (یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرینَ[مائده/67] ای پیامبر، آن چه را از پروردگارت بر تو فرود آمده است، به مردم برسان و اگر نرسانی، رسالت خدای را به جا نیاورده ای و خداوند تو را از گزند مردم حفظ میکند.)
سرزمین غدیر در نیمروز هجدهم ماه ذی الحجه در زیر آفتاب گرم تابستان شاهد صحنه ای عجیب بود. پیامبر دستور داد کسانی که پیش رفته اند بر گردند و عقب ماندگان به آنان ملحق شوند و در جمعیت انبوهی که در خامه تاریخ نمی گنجید و گروهی انبوه که از هفتاد تا صد و بیست هزار نفر نقل شده است، در آن محل جمع شدند و از مردم اقرار به سرپرستی گرفته و بعد ولایت امیرمؤمنان را ابلاغ نمودند.
علامه امینی از راویان بسیاری از اهل سنت، این رخداد را نقل نموده اند که خود در غدیر حضور داشته اند. آیا به راستی سندی از این بالاتر و اقدامی اساسی تر از این میتوان انجام داد. ولی وقتی نوبت به هوی و هوس و نفس اماره میرسد، انسان چنان جسور میشود که مسلم ترین مسلمات را انکار می کند.[2]
اینان سخنان صریح و محکمات الهی در مورد امیرالمؤمنین و ائمه اطهار(ع) را تفسیر به رأی نمودند و بر وجهی غیر اصلی حمل نمودند.
پس از جانب رسول خدا هیچ سستی و کوتاهی صورت نگرفته و هر چه سستی است، از جانب دنیا دوستان و جاه طلبان است که دین را بازیچه خود قرار دادند.
[1]. عمر در این زمان می گوید: "إنّ الرجل لیهجر؛(1) پیامبر هذیان میگوید". بحارالانوار، ج 30، ص 466.
[2]. جعفر سبحانی، فروغ ولایت، ص 142.
برای آگاهی بیشتر ر . ک:
1) رهبری امام علی (ع) در قرآن (ترجمه المراجعات) علامه سید شرف الدین
2) معالم المدرستین علامه عسکری
3) آن گاه هدایت شدم (ثم اهتدیت) تیجانی سماوی
4) فروغ ابدیت جعفر سبحانی
5) بررسی مسایل کلی امامت ابراهیم امینی
- [سایر] دلایل محمد باقر سجودی بر عدم تعیین جانشین توسط پیامبر ص چگونه رد می شود؟
- [سایر] اگر حضرت علی ع جانشین پیامبر ص میشد، وضعیت امت اسلام پس از پیامبر (ص) چگونه رقم می خورد؟
- [سایر] جانشین پیامبر (ص) در شهر هنگام غزوات ایشان چه کسانی بوده اند؟
- [سایر] آیا عقل و منطق می گوید پیامبر(صلی الله علیه وآله) برای خود جانشین تعیین کرد یا نه؟
- [سایر] چه ضرورتی داشت که پیامبر صلی الله علیه و آله کسی را به عنوان جانشین خود تعیین و معرفی نماید؟
- [سایر] چرا سال قمری ازماه محرم شروع میشود مگر پیامبر(ص) در ماه ربیع الاول هجرت نکردند؟
- [سایر] چرا مسلمین بعد از رحلت پیامبر (ص) با حضرت علی (ع) بیعت نکردند؟
- [سایر] اگر بعد از پیامبر (ص) در حق حضرت علی (ع) ظلم شده، چرا خود ایشان کاری نکردند؟
- [سایر] آیا این حقیقت دارد که در زمان تدفین پیغمبر (ص) به غیر از خانواده ایشان یعنی حضرت فاطمه (ص) و حضرت علی (ص) کس دیگری وجود نداشته و اشخاصی مثل ابوبکر، عثمان و عمر مشغول تعیین جانشین بودهاند؟
- [سایر] علت انتخاب ولی فقیه توسط خبرگان رهبری چیست؟چرا همانند پیامبر(ص) و امامان(ع) ما، خود رهبری برای جانشین بعد از خود تصمیم نمی گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] امضاء اسناد معامله خواه در دفاتر رسمی باشد یا غیر آن بطوری که در زمان ما متعارف است جانشین صیغه لفظی می شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازجمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر می شود و در زمان حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امام معصوم(علیه السلام) و نایب خاص او واجب عینی است، اما در زمان غیبت کبری واجب تخییری است، یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیر است، ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد احتیاط آن است که ترک نشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] الف: نمازجمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر می شود و در زمان حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امام معصوم(علیه السلام) و نایب خاصّ او واجب عینی است، امّا در زمان غیبت کبری واجب تخییری است، یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیّر است، ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد احتیاط آن است که ترک نشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز جمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر می شود و در زمان حضور پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امام معصوم (علیه السلام) و نائب خاصّ او واجب عینی است امّا در زمان غیبت کبری واجب تخییری است یعنی میان نماز جمعه و نماز ظهر مخیّر است ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد و نماز جمعه اقامه شود بهتر آن است که نماز جمعه خوانده شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .صلوات بر پیغمبر( ص) از مستحبات مؤکّد است, چنانکه مستحب است هر وقت نام مبارک آن حضرت مانند محمد( ص)و احمد( ص)،نیز لقب و کنیه( ص) آن حضرت مانند مصطفی( ص) و ابوالقاسم( ص)گفته یا شنیده شود، بر آن حضرت و آل او صلوات فرستاده شود.
- [آیت الله اردبیلی] در بیمه علاوه بر شرایطی از قبیل بلوغ و عقل و اختیار و غیر آنها که در سایر عقود لازم است، چند شرط معتبر است: اوّل: تعیین موضوع بیمه که شخص، مغازه، کشتی، اتومبیل یا هواپیما است. دوم: تعیین دو طرف عقد که اشخاص یا مؤسسات یا شرکتها یا دولت هستند. سوم: تعیین مبلغی که باید بپردازند.چهارم: تعیین اقساطی که باید آن را بپردازند و تعیین زمان اقساط.پنجم: تعیین زمان شروع و پایان بیمه که مثلاً از اوّل فلان ماه یا سال تا چند ماه یا چند سال است.ششم: تعیین خطرهایی که موجب خسارت میشوند مثل حریق، غرق، سرقت، وفات یا بیماری و میتوان کلّیّه آفاتی را که موجب خسارت میشوند، قرارداد کرد.
- [آیت الله خوئی] لازم است در قرارداد بیمه تعیین آنچه که بیمه میشود و تعیین خطرهای احتمالی که آن چیز به خاطر آن خطرات بیمه میشود و همین طور لازم است اقساط بیمه و ابتداء و انتها و مدت بیمه تعیین گردد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 45 نوشتن و امضاء کردن اسناد در تمام معاملات می تواند جانشین خواندن صیغه لفظی گردد، جز در ازدواج و طلاق که احتیاط واجب آن است که صیغه لفظی خوانده شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نوشتن و امضاء اسناد در تمام معاملات خواه در دفاتر رسمی باشد یا غیر آن، می تواند جانشین خواندن صیغه لفظی گردد، جز در ازدواج و طلاق که احتیاط واجب آن است که صیغه لفظی نیز خوانده شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی را وصی خود کند و بگوید اگر او بمیرد فلان شخص دیگر وصی من باشد این وصیت صحیح است و اگر وصی اول بمیرد وصی دوم جانشین او می شود.