بر اساس آن چه که در منابع شیعی آمده است برای پیروان مذهب امامیه در عصر غیبت آن حضرت وظایفی نقل شده، که برای نمونه، برخی از این وظایف یادآوری میشود: 1- کسب رضایت امام عصر (عج) رسالت اصلی شیعیان در عصر غیبت آن است که تلاش کنند عملی را بر خلاف رضای امام عصر(عج) انجام ندهند و پیوسته رفتار و سلوکی مورد تأیید و رضایت آن حضرت داشته باشند، زیرا خشنودی آن امام همام چیزی جز رضای ذات اقدس الهی نیست و رضای خداوند در عمل به فرمانها و احکام نورانی اسلام است. امام مهدی(عج) در این رابطه میفرماید: (فَلیَعمَل لِکلِّ امرئٍ مِنْکُم ما یُقرَّبُ بهِ مِن مَحَبَّتِنا و لْیَجتَنِبْ عمَّا یُدنیه مِنْ کِراهَتِنا و سَخَطِنا؛[1] هر یک از شما باید به آن چه که به وسیله آن به دوستی ما نزدیک میشود عمل کند و از آن چه که موجب ناخشنودی و غضب ما میشود پرهیز نماید.) 2- شناخت امام زمان و معرفت به آن حضرت وظیفه دیگر منتظران در عصر غیبت شناخت مقام والای آن امام بزرگوار است. امام صادق(ع) در اینباره میفرماید: (به درستی بهترین و واجبترین فرایض برای انسان، شناخت خداوند سبحان و اقرار به عبودیت اوست و پس از آن معرفت به نبوت پیامبر اسلام(ص) و بعد از آن شناختن صفت و نام امامی است که در حال سختی و راحتی به او اقتدا مینماید).[2] 3- انتظار فرج در روایتی از امام علی(ع) پرسیده شد که برترین اعمال چیست؟ آن حضرت فرمود: (انتظارُ الفرج). آن حضرت در جای دیگر میفرماید: (و لا تَیْأسُوُا مِنْ رَوْح الله فاِنَّ أحبَّ الأَعْمالِ اِلَی الله عزّوجل اًّنتظارُ الفَرَجِ؛[3] در انتظار فرج باشید و از رحمت الهی مأیوس نشوید زیرا بهترین اعمال نزد خداوند انتظار فرج است.) امام صادق(ع) در این زمینه میفرماید: (مَن ماتَ مِنکُم علی هذا الأمرِ مُنتظراً له کانَ کمَن کانَ فی فِسْطاطِ القائِمِ؛[4] فردی که منتظر ظهور امام دوازدهم باشد و در آن حال بمیرد همانند کسی است که در خیمه آن بزرگوار به سرمیبرد.) که البته انتظار مستلزم اعمالی برای آمادگی ظهور نیز می باشد که علاوه بر تهذیب نفس، تلاش برای صالح سازی افراد دیگر، جهت کادر سازی برای حکومت حضرت (عج) را نیز در بر می گیرد. 4- دعا برای سلامتی امام عصر(عج) و تعجیل در ظهور آن حضرت از دیگر وظایف منتظران آن حضرت دعا برای سلامتی ایشان است و از جمله ادعیه شریف در این رابطه همان دعای معروف (اللهم کن لولیک الحجْ بن الحسن...) است. دعاهای دیگری نیز در مفاتیح الجنان و سایر کتب ادعیه در مورد آن حضرت وجود دارد که میتوان از آن استفاده نمود. 5- صدقه برای حفظ وجود مقدس امام زمان(عج) گر چه حفظ وجود مبارک آن بزرگوار به اراده و مشیت الهی بستگی دارد ولی اسباب یاد شده نیز به اذن و مشیت خداوند حکیم در این امر مؤثر است و دعا کردن برای سلامتی آن حضرت، علاوه بر تاثیر در عافیت حضرت می تواند ضامن برقراری و استحکام پیوند معنوی انسان با حجت خدا باشد. و مایه سلامتی خود فرد و دفع ناگواریها و شداید خواهد بود. 6- استمداد و استغاثه در فتنه ها به آن حضرت ائمه نسبت به شیعیان عنایت خاصی دارند. امام علی(ع) در این زمینه میفرماید: (هر گاه مرد یا زن مؤمنی بیمار و اندوهگین باشد ما نیز محزون میشویم و هر گاه برای رفع حوایج خود دعا کند ما آمین میگوییم و هر زمانی او ساکت باشد ما برای او دعا میکنیم).[5] [1]. بحارالانوار، مجلسی، ج 53، ص 174. [2]. مکیال المکارم، موسوی اصفهانی، ج 2، ص 171. [3]. بحارالانوار، مجلسی، ج 52، 123. [4]. منتهی الاَّمال، عباس قمی، ج 2، ص 491 و منتخب الاثر، صافی گلپایگانی، ص 475. [5]. بحار الانوار، مجلسی، ج 13، ص 136.
بر اساس آن چه که در منابع شیعی آمده است برای پیروان مذهب امامیه در عصر غیبت آن حضرت وظایفی نقل شده، که برای نمونه، برخی از این وظایف یادآوری میشود:
1- کسب رضایت امام عصر (عج)
رسالت اصلی شیعیان در عصر غیبت آن است که تلاش کنند عملی را بر خلاف رضای امام عصر(عج) انجام ندهند و پیوسته رفتار و سلوکی مورد تأیید و رضایت آن حضرت داشته باشند، زیرا خشنودی آن امام همام چیزی جز رضای ذات اقدس الهی نیست و رضای خداوند در عمل به فرمانها و احکام نورانی اسلام است.
امام مهدی(عج) در این رابطه میفرماید: (فَلیَعمَل لِکلِّ امرئٍ مِنْکُم ما یُقرَّبُ بهِ مِن مَحَبَّتِنا و لْیَجتَنِبْ عمَّا یُدنیه مِنْ کِراهَتِنا و سَخَطِنا؛[1] هر یک از شما باید به آن چه که به وسیله آن به دوستی ما نزدیک میشود عمل کند و از آن چه که موجب ناخشنودی و غضب ما میشود پرهیز نماید.)
2- شناخت امام زمان و معرفت به آن حضرت
وظیفه دیگر منتظران در عصر غیبت شناخت مقام والای آن امام بزرگوار است. امام صادق(ع) در اینباره میفرماید: (به درستی بهترین و واجبترین فرایض برای انسان، شناخت خداوند سبحان و اقرار به عبودیت اوست و پس از آن معرفت به نبوت پیامبر اسلام(ص) و بعد از آن شناختن صفت و نام امامی است که در حال سختی و راحتی به او اقتدا مینماید).[2]
3- انتظار فرج
در روایتی از امام علی(ع) پرسیده شد که برترین اعمال چیست؟ آن حضرت فرمود: (انتظارُ الفرج). آن حضرت در جای دیگر میفرماید: (و لا تَیْأسُوُا مِنْ رَوْح الله فاِنَّ أحبَّ الأَعْمالِ اِلَی الله عزّوجل اًّنتظارُ الفَرَجِ؛[3] در انتظار فرج باشید و از رحمت الهی مأیوس نشوید زیرا بهترین اعمال نزد خداوند انتظار فرج است.)
امام صادق(ع) در این زمینه میفرماید: (مَن ماتَ مِنکُم علی هذا الأمرِ مُنتظراً له کانَ کمَن کانَ فی فِسْطاطِ القائِمِ؛[4] فردی که منتظر ظهور امام دوازدهم باشد و در آن حال بمیرد همانند کسی است که در خیمه آن بزرگوار به سرمیبرد.)
که البته انتظار مستلزم اعمالی برای آمادگی ظهور نیز می باشد که علاوه بر تهذیب نفس، تلاش برای صالح سازی افراد دیگر، جهت کادر سازی برای حکومت حضرت (عج) را نیز در بر می گیرد.
4- دعا برای سلامتی امام عصر(عج) و تعجیل در ظهور آن حضرت
از دیگر وظایف منتظران آن حضرت دعا برای سلامتی ایشان است و از جمله ادعیه شریف در این رابطه همان دعای معروف (اللهم کن لولیک الحجْ بن الحسن...) است. دعاهای دیگری نیز در مفاتیح الجنان و سایر کتب ادعیه در مورد آن حضرت وجود دارد که میتوان از آن استفاده نمود.
5- صدقه برای حفظ وجود مقدس امام زمان(عج)
گر چه حفظ وجود مبارک آن بزرگوار به اراده و مشیت الهی بستگی دارد ولی اسباب یاد شده نیز به اذن و مشیت خداوند حکیم در این امر مؤثر است و دعا کردن برای سلامتی آن حضرت، علاوه بر تاثیر در عافیت حضرت می تواند ضامن برقراری و استحکام پیوند معنوی انسان با حجت خدا باشد. و مایه سلامتی خود فرد و دفع ناگواریها و شداید خواهد بود.
6- استمداد و استغاثه در فتنه ها به آن حضرت
ائمه نسبت به شیعیان عنایت خاصی دارند. امام علی(ع) در این زمینه میفرماید: (هر گاه مرد یا زن مؤمنی بیمار و اندوهگین باشد ما نیز محزون میشویم و هر گاه برای رفع حوایج خود دعا کند ما آمین میگوییم و هر زمانی او ساکت باشد ما برای او دعا میکنیم).[5]
[1]. بحارالانوار، مجلسی، ج 53، ص 174.
[2]. مکیال المکارم، موسوی اصفهانی، ج 2، ص 171.
[3]. بحارالانوار، مجلسی، ج 52، 123.
[4]. منتهی الاَّمال، عباس قمی، ج 2، ص 491 و منتخب الاثر، صافی گلپایگانی، ص 475.
[5]. بحار الانوار، مجلسی، ج 13، ص 136.
- [سایر] حوادث دوران غیبت و وظیفه شیعه در این عصر را بیان کنید.
- [آیت الله خوئی] آیا غیبت مخالفین شیعه جایز است؟ و مراد از مؤمنی که در کتاب منهاج الصالحین فرمودهاید که غیبت آن جایز نیست آیا مسلمان است یا شیعه؟
- [سایر] چرا سلسله امامان شیعه با غیبت امام زمان (عج) به پایان میرسد؟
- [سایر] وظیفه ما در عصر غیبت چیست؟
- [سایر] وظیفه منتظران در عصر غیبت چیست؟
- [سایر] وظیفه شیعیان در دوران غیبت امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] وظیفه ما در زمان غیبت امام زمان (عج) چیست؟
- [سایر] غیبت دوازدهمین امام، نزد شیعه، همه نظریه امامت را زیر سؤال میبرد؟!
- [سایر] برای غیبت امام مهدی علیه السلام چه زمینه سازی از جانب امامان انجام گرفت ؟
- [سایر] وضعیت شیعه و جهان در دوران غیبت و قبل از ظهور چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] در حال غیبت نباید به کسانی که منصب امام را غصب کردهاند زکات داد، ولی دادن زکات به مجتهد جامعالشرایط بنابر اقوی مثل دادن زکات به امام معصوم علیهالسلام است.
- [آیت الله بهجت] مأموم در نماز با مخالفین (غیر شیعه) واجب است به وظیفه منفرد عمل کند؛ و اگر لازم است تقیه کند، حمد و سوره و لااقل حمد را بهصورت آهسته بخواند، ولی در غیر این صورت نماز را اعاده نماید.
- [آیت الله مظاهری] غیبت از یک جمعیّت نظیر غیبت از طایفهای یا ملّتی غیبت و حرام نیست، در صورتی که مراد گوینده و شنونده بعضی از آن جمعیّت باشد، امّا چون موجب قساوت قلب است، بهتر است پرهیز شود، ولی اگر مراد گوینده و شنونده همه جمعیّت باشد، غیبت و گناه آن نیز مضاعف میشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز جمعه در زمان حضور امام معصوم(ع) و منصوب خاص او , واجب تعیینی است؛ به این صورت که غیر آن صحیح نیست؛ ولی در زمان غیبت معصوم (ع) واجب تخییری است؛ یعنی کسی که در نماز جمعه شرکت کرده, لازم نیست نماز ظهرِ چهار رکعتی را هم به جا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .معادن زیر زمینی , جزء موات است و موات , جزء ا نفال و در اختیار امام معصوم (ع) است و در زمان غیبت در اختیار ولیّ مسلمین قرار دارد و او به هرکسی که مصلحت باشد , اجاره می دهد یا با او قرارداد دیگری میبندد.
- [آیت الله وحید خراسانی] نماز جمعه با امام معصوم علیه السلام یا منصوب از قبل ان حضرت واجب تعیینی است و در زمان غیبت مکلف مخیر است که نماز ظهر بخواند یا با اجتماع شرایط نماز جمعه بخواند و احوط نماز ظهر است و افضل نماز جمعه است
- [آیت الله اردبیلی] معادن جزء انفال است و اختیار آنها در دست امام معصوم علیهالسلام است و در زمان غیبت، برای استخراج آنها بنابر احتیاط واجب باید از حاکم شرعی اجازه گرفته شود و استخراج کننده با شرایطی که گفته خواهد شد، باید خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] چنانکه غیبت نمودن حرام و از گناهان بزرگ در اسلام است، شنیدن غیبت نیز حرام و از گناهان بزرگ است، و اگر شنونده میتواند باید دفاع از کسی که غیبت او میشود بنماید، و اگر نمیتواند باید از مجلس غیبت بیرون رود، و اگر نمیتواند باید توجّه به گفتار غیبتکننده نداشته باشد، و اگر گفتار او را به طور ناخواسته شنید، باید ترتیب اثر ندهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] غیبت و ان ذکر عیب مستور و پوشیده مومن در غیاب او است چه ان عیب را به گفتار بیان کند یا به رفتار بفهماند هرچند در اظهار عیب مومن قصد اهانت و هتک حیثیت نداشته باشد و اگر به قصد اهانت عیب مومن را اظهار نماید دو گناه مرتکب شده است و مرتکب غیبت باید توبه کند و بنابر احتیاط واجب از کسی که غیبت او را کرده حلیت بطلبد مگر ان که حلیت طلبیدن موجب مفسده ای شود و در مواردی غیبت جایز است متجاهر به فسق یعنی کسی که اشکارا و علنی گناه می کند که غیبت کردن از او در همان گناه جایز است غیبت کردن مظلوم از ظالمی که بر او ظلم کرده نسبت به ان ظلم در مورد مشورت که اظهار عیب به قصد نصیحت مشورت کننده در حدی که نصیحت محقق شود جایز است غیبت بدعت گذار در دین و کسی که موجب گمراهی مردم می شود غیبت برای اظهار فسق شاهد یعنی اگر کسی که شهادت می دهد فاسق است غیبت او به اظهار فسق او برای ان که به شهادت او حقی ضایع نشود جایز است غیبت کردن از شخصی برای دفع ضرر از جان یا عرض یا مال ان شخص غیبت کردن از گناهکار به قصد بازداشتن او از ان گناه در صورتی که به غیر ان بازداشتن او ممکن نباشد
- [آیت الله اردبیلی] یکی از گناهان کبیره که وعده عذاب بر آن داده شده، (غیبت) است و معنای (غیبت) آن است که شخص، عیب برادر یا خواهر مؤمن خود را در غیاب =============================================================================== 1 وسائلالشیعة، چاپ آل البیت، باب 147 از (أبواب أحکامالعِشرة)،ح1 و 2 و 3،ج12،ص269 و 270. او بیان کند، بلکه چنانچه هر مطلبی را درباره او نقل کند که اگر در حضور او بیان میکرد ناراحت میشد، غیبت محسوب میشود.