منظور از بدتر بودن چند چیز می تواند باشد: اول آنکه بدتر، یعنی آنچه در نزد خدا مبغوض تر است و گناه سنگین تری می باشد. در این صورت باید بگوییم: بدترین گناه، گناهی است که در آن سرکشی بزرگتری در مقابل خدا تحقق می یابد. و به عبارتی گناه، مقابله و قد علم کردن در مقابل خداست که با همین معیار، می توانیم گناه سنگین تر را تشخیص دهیم. در واقع خود فعل پوسته ای است که اغراض متفاوتی ممکن است در آن قرار گرفته باشد، به همین دلیل فعل با شکل ثابت می تواند درجه های متفاوتی از گناه بودن را داشته باشد. زنا از جوانی که تحت فشار شدید شهوت است و پس از آن دچار عذاب وجدان می شود، ممکن است بخشیده شود، اما وقتی یک پیر زنا می کند، بدون محاسبه وارد جهنم می شود (1) چون در پیر فشار شهوتی وجود ندارد و عمل او، نشانه قوی تری از سرکشی است. با این حساب در موضوع حجاب و دزدی ، گناه سنگین تر مشخص می شود که کدام بدحجابی، بدحجابی ناشی از سست بودن اراده یا بدحجابی برای دهن کجی به دین خدا؟ کدام دزدی؟ دزدی به خاطر فشار شرایط یا دزدی به خاطر ضربه زدن به نظام دینی و ... دوم آنکه بدتر به معنای وجود اثر منفی بیشتر باشد. در این جا فاکتورهای متعددی وجود دارد که محاسبه آن ساده نیست. یک زمان دزدی، نسل حرام خوری ایجاد می کند که تمام وجودش از حرام رشد یافته، در این صورت جمله امام حسین (ع) را به خاطر می آوریم که در روز عاشورا در مقابل یزیدیان می فرمایند: شما با من مخالفت می کنید و سخنم را نمی شنوید، چون شکم هایتان پر از مال حرام است. که این جمله نشان دهنده خطر بزرگ مال حرام خوری است. اما از آن طرف، بدحجابی ها و بی عفتی ها هم به روابط نامشروع دامن می زند که در اثر آن زنازادگانی متولد می شوند و می دانیم تمام قاتلین ائمه زنازاده بوده اند. (2) پس این گناه نیز می تواند اثرات بسیار مخربی داشته باشد. از جنبه های دیگری هم اندازه اثر این دو گناه متفاوت می شود. مثلا دزدی از بیت المال، اگر سبب فقر بخشی از جامعه شود، علاوه بر بحث حق الناس بودن، می تواند زمینه ساز آسیب برای ایمان فقرا باشد. و از طرفی هم بدحجابی کانون خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد و انواع و اقسام آفات را در پی خواهد داشت و ... به هر حال، برای سنجش اثر منفی این دو، باید حجم و گستره هر کدام از زاویه های متعددی بررسی شود و نمی توان به سادگی درباره آن قضاوت نمود. سوم آنکه بدتر به این معنا باشد که به کدام باید بیشتر توجه کرد. در این صورت نیز باید مدل توجه و توجه کننده را مشخص کرد. اگر توجه کننده، دستگاه قضایی است، دزدی اولویت دارد. چون دزد معمولا با نصیحت و موعظه، دست از دزدی نمی کشد. و بدحجابی نیز بیش از اقدام قضائی، اقدام فرهنگی می خواهد. اما اگر توجه کننده عموم مردم یا خطبا هستند، بی عفتی ( که از جمله مصادیق آن پوشش است) اولویت دارد. چون موعظه و فرهنگ سازی در این موضوع نقشی جدی و موثر دارد. خصوصا در فضایی که بعضی از شیاطین می خواهند بدحجابی را عادی نشان دهند و زشتی آن را از بین ببرند. پی نوشت: 1- خصال شیخ صدوق ، ج1، ص 80 . 2- علل الشرائع، ج1، ص: 58
منظور از بدتر بودن چند چیز می تواند باشد:
اول آنکه بدتر، یعنی آنچه در نزد خدا مبغوض تر است و گناه سنگین تری می باشد. در این صورت باید بگوییم: بدترین گناه، گناهی است که در آن سرکشی بزرگتری در مقابل خدا تحقق می یابد. و به عبارتی گناه، مقابله و قد علم کردن در مقابل خداست که با همین معیار، می توانیم گناه سنگین تر را تشخیص دهیم.
در واقع خود فعل پوسته ای است که اغراض متفاوتی ممکن است در آن قرار گرفته باشد، به همین دلیل فعل با شکل ثابت می تواند درجه های متفاوتی از گناه بودن را داشته باشد. زنا از جوانی که تحت فشار شدید شهوت است و پس از آن دچار عذاب وجدان می شود، ممکن است بخشیده شود، اما وقتی یک پیر زنا می کند، بدون محاسبه وارد جهنم می شود (1) چون در پیر فشار شهوتی وجود ندارد و عمل او، نشانه قوی تری از سرکشی است.
با این حساب در موضوع حجاب و دزدی ، گناه سنگین تر مشخص می شود که کدام بدحجابی، بدحجابی ناشی از سست بودن اراده یا بدحجابی برای دهن کجی به دین خدا؟ کدام دزدی؟ دزدی به خاطر فشار شرایط یا دزدی به خاطر ضربه زدن به نظام دینی و ...
دوم آنکه بدتر به معنای وجود اثر منفی بیشتر باشد. در این جا فاکتورهای متعددی وجود دارد که محاسبه آن ساده نیست.
یک زمان دزدی، نسل حرام خوری ایجاد می کند که تمام وجودش از حرام رشد یافته، در این صورت جمله امام حسین (ع) را به خاطر می آوریم که در روز عاشورا در مقابل یزیدیان می فرمایند: شما با من مخالفت می کنید و سخنم را نمی شنوید، چون شکم هایتان پر از مال حرام است. که این جمله نشان دهنده خطر بزرگ مال حرام خوری است. اما از آن طرف، بدحجابی ها و بی عفتی ها هم به روابط نامشروع دامن می زند که در اثر آن زنازادگانی متولد می شوند و می دانیم تمام قاتلین ائمه زنازاده بوده اند. (2) پس این گناه نیز می تواند اثرات بسیار مخربی داشته باشد.
از جنبه های دیگری هم اندازه اثر این دو گناه متفاوت می شود. مثلا دزدی از بیت المال، اگر سبب فقر بخشی از جامعه شود، علاوه بر بحث حق الناس بودن، می تواند زمینه ساز آسیب برای ایمان فقرا باشد. و از طرفی هم بدحجابی کانون خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد و انواع و اقسام آفات را در پی خواهد داشت و ... به هر حال، برای سنجش اثر منفی این دو، باید حجم و گستره هر کدام از زاویه های متعددی بررسی شود و نمی توان به سادگی درباره آن قضاوت نمود.
سوم آنکه بدتر به این معنا باشد که به کدام باید بیشتر توجه کرد. در این صورت نیز باید مدل توجه و توجه کننده را مشخص کرد.
اگر توجه کننده، دستگاه قضایی است، دزدی اولویت دارد. چون دزد معمولا با نصیحت و موعظه، دست از دزدی نمی کشد. و بدحجابی نیز بیش از اقدام قضائی، اقدام فرهنگی می خواهد.
اما اگر توجه کننده عموم مردم یا خطبا هستند، بی عفتی ( که از جمله مصادیق آن پوشش است) اولویت دارد. چون موعظه و فرهنگ سازی در این موضوع نقشی جدی و موثر دارد. خصوصا در فضایی که بعضی از شیاطین می خواهند بدحجابی را عادی نشان دهند و زشتی آن را از بین ببرند.
پی نوشت:
1- خصال شیخ صدوق ، ج1، ص 80 .
2- علل الشرائع، ج1، ص: 58
- [سایر] رابطه جرم اعمال نفوذ با اختلاس و ارتشا چیست؟
- [سایر] چرا دین اسلام ونظالم اسلامی بدحجابی را بر نمیتابد و با آن مقابله میکند؟
- [سایر] وظیفه مردم در قبال بدحجابی و مفاسد موجود در جامعه چیست؟
- [سایر] آیا در زمان امام علی(علیه السلام) هم برخی کارگزاران اختلاس کرده و به معاویه می پیوستند؟
- [سایر] چه کاری از شرابخواری هم بدتر است؟
- [سایر] دزدی در وهابیت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مالی بدست این جانب رسیده که می دانم دزدی است و می توانم آن را به کسی که دزدی کرده برنگردانم، وظیفه این جانب را بیان کنید.
- [سایر] حکم دزدی از پدر ومادر چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا حدّ سرقت که قطع دست است، شامل هر دزدی می شود؟ مثلا اگر کسی به جهت گرسنگی و تنگدستی دزدی کند، باید دستش قطع شود یا خیر؟
- [سایر] از ارتکاب گناه بدتر چیست؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی به گناه گنهکار یا به ترک واجب از کسی، راضی باشد، گرچه اعانت بر گناه صادق نیست، ولی شریک در گناه گنهکار است؛ مثلاً کسی که راضی باشد بر بیحجابی یا بدحجابی زنها، گرچه مرد باشد، در نامه عملش گناه بیحجابی یا بدحجابی که گناه بزرگی است ثبت میشود.
- [آیت الله مظاهری] اگر در جایی، مثلاً بدحجابی و یا بیحجابی و مانند آن اشاعه فحشاء نباشد، گرچه آن عمل گناه و حرام است، ولی گناه اشاعه فحشا را ندارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی پولی را غصب کند یا ربا بگیرد یا دزدی کند یا خمس بدهکار بوده و نداده است، باید در وقت پرداخت، ارزش خرید آن زمان را بپردازد، مثلاً اگر ده سال قبل هزار تومان از کسی دزدی کرده است باید حساب کند که در آن زمان با هزار تومان چقدر طلا میتوانست تهیه کند و همان را بپردازد.
- [آیت الله خوئی] خریدن چیزی که از قمار یا دزدی یا از معامل باطل تهیه شده حرام است و اگر کسی آن را بخرد، باید به صاحب اصلیش برگرداند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] خریدن چیزی که از قمار، یا دزدی، یا از معامله باطل تهیّه شده حرام است و اگر کسی آن را بخرد، باید به صاحب اصلیاش برگرداند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] خریدن چیزی که از قمار یا دزدی یا از معامله باطل تهیه شده حرام است و اگر کسی آن را بخرد؛ باید به صاحب اصلیش برگرداند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دزدی به قصد بردن مال انسان یا بستگان او هجوم آورد، انسان حق دارد با رعایت مراتب دفاع کند، هرچند به کشته شدن مهاجم بینجامد.
- [آیت الله بروجردی] خریدن چیزی که از قمار، یا دزدی، یا از معاملهی باطل تهیه شده حرام است و اگر کسی آن را بخرد باید به صاحب اصلیش برگرداند.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی دزدی کند در مرتبه اوّل چهار انگشت دست راستش را از بیخ میبرند و در مرتبه دوّم پای چپش را از وسط قدم میبرند و در مرتبه سوّم او را حبس میکنند تا بمیرد و اگر باز هم دزدی کند او را میکشند، و در اجرای این حدّ دزد باید بالغ و عاقل باشد و با اختیار دزدی کند و بداند مالی را که برمیدارد مال مردم است و خودش در مال شریک نباشد و مضطر و ناچار نباشد و پدر صاحب مال نباشد و مخفیانه مال را ببرد و مال نیز در جای محفوظ و در بسته باشد و قیمت آن به چهار و نیم نخود طلا برسد.
- [آیت الله بهجت] اگر مقداری از مال مضاربه بدون کوتاهی عامل به سوختن یا دزدی و مانند آن از بین برود، در جبران کردن آن به سود حاصل، تأمل است و مقتضای قاعده عدم جبران است.