http://www.quran.porsemani.ir

معیار در میزان تقوا از دیدگاه قران چیست؟
فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا وَ أَنْفِقُوا خَیْراً لِأَنْفُسِکُمْ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (تغابن- 16) بنا بر این تا آنجا که در توان دارید تقوای الهی پیشه کنید، و گوش دهید و اطاعت نمائید، و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند. تقوا ورزیدن به مقدار توان و استطاعت مفهوم روشنی دارد و ابهامی ندارد زیرا ظرفیت انسان ها متفاوت است و مقدار توان و استطاعت هر کسی نیز مشخص و معلوم است . هر انسانی می داند که میزان توانایی او در رعایت تقوا چه مقدار است . پیام و مراد آیه شریفه این است که هر کس باید ازآخرین حد نیرو و قدرت خود در مراعات تقوا استفاده نماید . ذکر این نکته نیز لازم است که دستور به تقوا به مقدار توانایی هیچ منافاتی با آیه 102 سوره آل عمران ندارد که می‌گوید: اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ: آن گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است از خدا بپرهیزید بلکه این‌ هر دو مکمل یکدیگرند، چرا که در یک جا می‌گوید: تا آنجا که در توان دارید تقوا پیشه کنید و در جای دیگر می‌گوید: حق تقوا را اداکنید مسلم است ادا کردن حق تقوا به مقدار قدرت و توانایی انسان است، زیرا تکلیف ما لا یطاق معنی ندارد، هدف این است که انسان آخرین کوشش خود را در این طریق به کار گیرد. بنا بر این کسانی که آیه مورد بحث را ناسخ آیه سوره آل عمران دانسته‌اند در اشتباهند. اما در مورد عبارت و من یوق شح نفسه ..... ؛ یعنی آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند. این توضیح لازم است که شح به معنی بخل توأم با حرص است، و می‌دانیم این دو صفت رذیله از بزرگترین موانع رستگاری انسان، و بزرگترین سد راه انفاق و کارهای خیر است، اگر انسان دست به دامن لطف الهی زند و با تمام وجودش از او تقاضا کند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشد و از این دو رذیله نجات یابد سعادت خود را تضمین کرده است. گرچه در بعضی از روایات از امام صادق ع آمده است: من ادی الزکاة فقد وقی شح نفسه‌ : کسی که زکات را بپردازد از بخل و حرص رهایی یافته ولی روشن است که این یکی از مصداق های زنده ترک بخل و حرص است، نه تمام مفهوم آن. در حدیث دیگری می‌خوانیم که امام صادق ع از شب تا صبح طواف خانه خدا به جا می‌آورد و پیوسته می‌فرمود: اللهم قنی شح نفسی‌ : خداوندا! مرا از حرص و بخل خودم نگاهدار یکی از یارانش عرض می‌کند: فدایت شوم، امشب نشنیدم غیر از این دعا، دعای دیگری کنی فرمود: چه چیز از بخل و حرص نفس مهمتر است در حالی که خداوند می‌فرماید: وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ . تفسیر نمونه، ج‌24، ص: 210 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100112600)
عنوان سوال:

معیار در میزان تقوا از دیدگاه قران چیست؟


پاسخ:

فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا وَ أَنْفِقُوا خَیْراً لِأَنْفُسِکُمْ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (تغابن- 16)
بنا بر این تا آنجا که در توان دارید تقوای الهی پیشه کنید، و گوش دهید و اطاعت نمائید، و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند.
تقوا ورزیدن به مقدار توان و استطاعت مفهوم روشنی دارد و ابهامی ندارد زیرا ظرفیت انسان ها متفاوت است و مقدار توان و استطاعت هر کسی نیز مشخص و معلوم است . هر انسانی می داند که میزان توانایی او در رعایت تقوا چه مقدار است . پیام و مراد آیه شریفه این است که هر کس باید ازآخرین حد نیرو و قدرت خود در مراعات تقوا استفاده نماید . ذکر این نکته نیز لازم است که دستور به تقوا به مقدار توانایی هیچ منافاتی با آیه 102 سوره آل عمران ندارد که می‌گوید: اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ: آن گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است از خدا بپرهیزید بلکه این‌ هر دو مکمل یکدیگرند، چرا که در یک جا می‌گوید: تا آنجا که در توان دارید تقوا پیشه کنید و در جای دیگر می‌گوید: حق تقوا را اداکنید مسلم است ادا کردن حق تقوا به مقدار قدرت و توانایی انسان است، زیرا تکلیف ما لا یطاق معنی ندارد، هدف این است که انسان آخرین کوشش خود را در این طریق به کار گیرد.
بنا بر این کسانی که آیه مورد بحث را ناسخ آیه سوره آل عمران دانسته‌اند در اشتباهند.
اما در مورد عبارت و من یوق شح نفسه ..... ؛ یعنی آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند. این توضیح لازم است که شح به معنی بخل توأم با حرص است، و می‌دانیم این دو صفت رذیله از بزرگترین موانع رستگاری انسان، و بزرگترین سد راه انفاق و کارهای خیر است، اگر انسان دست به دامن لطف الهی زند و با تمام وجودش از او تقاضا کند و در خودسازی و تهذیب نفس بکوشد و از این دو رذیله نجات یابد سعادت خود را تضمین کرده است.
گرچه در بعضی از روایات از امام صادق ع آمده است: من ادی الزکاة فقد وقی شح نفسه‌ : کسی که زکات را بپردازد از بخل و حرص رهایی یافته ولی روشن است که این یکی از مصداق های زنده ترک بخل و حرص است، نه تمام مفهوم آن.
در حدیث دیگری می‌خوانیم که امام صادق ع از شب تا صبح طواف خانه خدا به جا می‌آورد و پیوسته می‌فرمود:
اللهم قنی شح نفسی‌ : خداوندا! مرا از حرص و بخل خودم نگاهدار یکی از یارانش عرض می‌کند: فدایت شوم، امشب نشنیدم غیر از این دعا، دعای دیگری کنی فرمود: چه چیز از بخل و حرص نفس مهمتر است در حالی که خداوند می‌فرماید: وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ .
تفسیر نمونه، ج‌24، ص: 210 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100112600)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین