ازادی بیان
آزادی بیان به معنای حق ابراز و بیان عقیده است و در کلام جدید از آن بحث شده است.
معیار تعیین محدوده آزادی بیان از دیدگاه اسلام چیست؟
از آن‌جا که آزادی بیان، از عناصر مهم فرهنگ‌سازی در جامعه اسلامی بوده، و از اهمیت حساس و استراتژیک برخوردار است، و چون اوضاع و شرایط جامعه، متغیّر و متحوّل می‌باشد، طبیعت این مسئله اقتضا می‌کند که نتوان ضابطه ثابت و غیر قابل تغییری برای آن ارائه داد و حکومت اسلامی باید بتواند بر اساس اوضاع و شرایط متغیّر، این محدوده را تعیین کند. چه بسا محدوده آزادی بیان در شرایط امن سیاسی داخلی و خارجی، بسیار گسترده‌تر از شرایط نا امنِ ناشی از آشوب داخلی یا جنگ خارجی باشد. از این‌رو؛ می‌توان معیار تعیین محدوده آزادی بیان را سیّال و متغیّر دانست. ضابطه و معیار کلی محدوده آزادی بیان را - در عین سیال بودن – می‌توان چنین ترسیم کرد: آزادی بیان یکی از ارزش‌های مثبت در نظام اجتماعی اسلام، در کنار ارزش‌های مثبت دیگری چون استقلال، امنیت، عدالت، عفت عمومی، معنویت و... است. از آن‌جا که همه این ارزش‌ها در یک نظام قرار دارند، محدوده آزادی بیان را دیگر ارزش‌ها تعیین می‌کند؛ یعنی آزادی بیان در جایی مشروع و محترم است که با ارزش‌های دیگر اسلام تضاد نداشته باشد. با این وجود؛ معیارهای ثابتی نیز وجود دارد که جهت دهنده معیارهای حکومتی در تعیین محدوده آزادی بیان‌اند، مانند: 1. دروغ، غیبت، تهمت، سخن‌چینی، افشای اسرار، شایعه پراکنی و... به عنوان حرام‌های مربوط به گفتار از دایره آزادی بیان خارج‌اند. 2. کتب ضالّه، و به تعبیر گسترده‌تر؛ هر نوع اثر مکتوب و غیر مکتوب که به نحوی ترویج عقاید باطل یا تضعیف عقاید حق می‌کند، نه تنها حق توزیع و نشر ندارند، بلکه از بین بردن آنها از صحنه جامعه و افکار عمومی واجب است و فقط کارشناسان و محققان دین می‌توانند برای پاسخ‌گویی از آن استفاده کنند. 3. بیان عقاید حق به کسانی که قابلیت درک آن‌را ندارند، به گونه‌ای که باعث گمراهی و فرار آنان از دین می‌شود ممنوع است.
از آن‌جا که آزادی بیان، از عناصر مهم فرهنگ‌سازی در جامعه اسلامی بوده، و از اهمیت حساس و استراتژیک برخوردار است، و چون اوضاع و شرایط جامعه، متغیّر و متحوّل می‌باشد، طبیعت این مسئله اقتضا می‌کند که نتوان ضابطه ثابت و غیر قابل تغییری برای آن ارائه داد و حکومت اسلامی باید بتواند بر اساس اوضاع و شرایط متغیّر، این محدوده را تعیین کند. چه بسا محدوده آزادی بیان در شرایط امن سیاسی داخلی و خارجی، بسیار گسترده‌تر از شرایط نا امنِ ناشی از آشوب داخلی یا جنگ خارجی باشد. از این‌رو؛ می‌توان معیار تعیین محدوده آزادی بیان را سیّال و متغیّر دانست. ضابطه و معیار کلی محدوده آزادی بیان را - در عین سیال بودن – می‌توان چنین ترسیم کرد: آزادی بیان یکی از ارزش‌های مثبت در نظام اجتماعی اسلام، در کنار ارزش‌های مثبت دیگری چون استقلال، امنیت، عدالت، عفت عمومی، معنویت و... است. از آن‌جا که همه این ارزش‌ها در یک نظام قرار دارند، محدوده آزادی بیان را دیگر ارزش‌ها تعیین می‌کند؛ یعنی آزادی بیان در جایی مشروع و محترم است که با ارزش‌های دیگر اسلام تضاد نداشته باشد. با این وجود؛ معیارهای ثابتی نیز وجود دارد که جهت دهنده معیارهای حکومتی در تعیین محدوده آزادی بیان‌اند، مانند: 1. دروغ، غیبت، تهمت، سخن‌چینی، افشای اسرار، شایعه پراکنی و... به عنوان حرام‌های مربوط به گفتار از دایره آزادی بیان خارج‌اند. 2. کتب ضالّه، و به تعبیر گسترده‌تر؛ هر نوع اثر مکتوب و غیر مکتوب که به نحوی ترویج عقاید باطل یا تضعیف عقاید حق می‌کند، نه تنها حق توزیع و نشر ندارند، بلکه از بین بردن آنها از صحنه جامعه و افکار عمومی واجب است و فقط کارشناسان و محققان دین می‌توانند برای پاسخ‌گویی از آن استفاده کنند. 3. بیان عقاید حق به کسانی که قابلیت درک آن‌را ندارند، به گونه‌ای که باعث گمراهی و فرار آنان از دین می‌شود ممنوع است.
پاسخ:
از آن‌جا که آزادی بیان، از عناصر مهم فرهنگ‌سازی در جامعه اسلامی بوده، و از اهمیت حساس و استراتژیک برخوردار است، و چون اوضاع و شرایط جامعه، متغیّر و متحوّل می‌باشد، طبیعت این مسئله اقتضا می‌کند که نتوان ضابطه ثابت و غیر قابل تغییری برای آن ارائه داد و حکومت اسلامی باید بتواند بر اساس اوضاع و شرایط متغیّر، این محدوده را تعیین کند. چه بسا محدوده آزادی بیان در شرایط امن سیاسی داخلی و خارجی، بسیار گسترده‌تر از شرایط نا امنِ ناشی از آشوب داخلی یا جنگ خارجی باشد. از این‌رو؛ می‌توان معیار تعیین محدوده آزادی بیان را سیّال و متغیّر دانست.
ضابطه و معیار کلی محدوده آزادی بیان را - در عین سیال بودن – می‌توان چنین ترسیم کرد: آزادی بیان یکی از ارزش‌های مثبت در نظام اجتماعی اسلام، در کنار ارزش‌های مثبت دیگری چون استقلال، امنیت، عدالت، عفت عمومی، معنویت و... است. از آن‌جا که همه این ارزش‌ها در یک نظام قرار دارند، محدوده آزادی بیان را دیگر ارزش‌ها تعیین می‌کند؛ یعنی آزادی بیان در جایی مشروع و محترم است که با ارزش‌های دیگر اسلام تضاد نداشته باشد.
با این وجود؛ معیارهای ثابتی نیز وجود دارد که جهت دهنده معیارهای حکومتی در تعیین محدوده آزادی بیان‌اند، مانند:
1. دروغ، غیبت، تهمت، سخن‌چینی، افشای اسرار، شایعه پراکنی و... به عنوان حرام‌های مربوط به گفتار از دایره آزادی بیان خارج‌اند.
2. کتب ضالّه، و به تعبیر گسترده‌تر؛ هر نوع اثر مکتوب و غیر مکتوب که به نحوی ترویج عقاید باطل یا تضعیف عقاید حق می‌کند، نه تنها حق توزیع و نشر ندارند، بلکه از بین بردن آنها از صحنه جامعه و افکار عمومی واجب است و فقط کارشناسان و محققان دین می‌توانند برای پاسخ‌گویی از آن استفاده کنند.
3. بیان عقاید حق به کسانی که قابلیت درک آن‌را ندارند، به گونه‌ای که باعث گمراهی و فرار آنان از دین می‌شود ممنوع است.
- [سایر] از نظر اسلام و تشیع، محدوده اختیار و آزادی چیست؟
- [سایر] از نظر اسلام و تشیع، محدودۀ اختیار و آزادی چیست؟
- [سایر] آیا حکم ارتداد با آزادی اندیشه و بیان منافات ندارد و اساساً آیا آزادی اندیشه و بیان از دیدگاه اسلام همواره مطلوب است؟
- [سایر] با توجه به معیار ارزش از دیدگاه اسلام؛ یعنی قرب الاهی، مکتب قدرت گرایی نیچه را نقد کنید؟
- [سایر] محدوده ی نگاه به نامحرم از دیدگاه قرآن کریم چیست؟
- [سایر] اخیرا از سوی گزارشگران بدون مرز گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه ایران از بین 178کشور جهان از نظر آزادی مطبوعات رتبه 175را کسب کرده است.این گزارش با دیدگاه اسلام در باره آزادی بیان چگونه سازگارست؟
- [آیت الله خامنه ای] معیار تعیین موضوعات احکام
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره ی نظریه ی فروید در زمینه ی آزادی جنسی و این که انسان نسبت به آن چه منع شود، حریص تر می شود، چیست ؟
- [سایر] معیار در میزان تقوا از دیدگاه قران چیست؟
- [سایر] دیدگاه دنیای استکباری به زن و آزادی زن چگونه است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هیچ فرد مسلمانی نمی تواند به عنوان دستور مافوق، فرمان غیر شرعی او را اجرا نماید و او را در جلو گیری از شعائر اسلام و غصب حقوق و آزادی های مشروعه و کارهای ضد اسلامی، کمک و یاری نماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای دادن خمس می توان معیار را سال شمسی یا قمری قرار داد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . سلب آزادی های مشروعه مردم و تحکم و استبداد بر امور آنها، جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] در بیمه علاوه بر شرایطی از قبیل بلوغ و عقل و اختیار و غیر آنها که در سایر عقود لازم است، چند شرط معتبر است: اوّل: تعیین موضوع بیمه که شخص، مغازه، کشتی، اتومبیل یا هواپیما است. دوم: تعیین دو طرف عقد که اشخاص یا مؤسسات یا شرکتها یا دولت هستند. سوم: تعیین مبلغی که باید بپردازند.چهارم: تعیین اقساطی که باید آن را بپردازند و تعیین زمان اقساط.پنجم: تعیین زمان شروع و پایان بیمه که مثلاً از اوّل فلان ماه یا سال تا چند ماه یا چند سال است.ششم: تعیین خطرهایی که موجب خسارت می‌شوند مثل حریق، غرق، سرقت، وفات یا بیماری و می‌توان کلّیّه آفاتی را که موجب خسارت می‌شوند، قرارداد کرد.
- [آیت الله خوئی] لازم است در قرارداد بیمه تعیین آنچه که بیمه می‌شود و تعیین خطرهای احتمالی که آن چیز به خاطر آن خطرات بیمه می‌شود و همین طور لازم است اقساط بیمه و ابتداء و انتها و مدت بیمه تعیین گردد.
- [آیت الله جوادی آملی] .نصاب گنج , بیست دینار طلا یا دویست درهم نقره است که قیمت هر کدام کمتر باشد , معیار نصاب خواهد بود , بنابراین اگر ارزش بیست دینار طلا بیشتر از قیمت دویست درهم نقره بود، معیارِ نصاب س نجی، قیمت دویست درهم است و اگر ارزش بیست دینار طلا کمتر از قیمت دویست درهم نقره بود، معیار نصاب، قیمت بیست دینار طلا خواهد بود. مصادیق گنج اشیای با ارزشی؛ مانند طلا و نقره خواه مسکوک و خواه غیر مسکوک و جواهرات و سنگ های قیمتی , همچنین اشیای عتیقه و آثار باستانی و مانند آنها، از مصادیق گنجاند.
- [آیت الله مظاهری] در ازدواج موقّت باید وقت و مقدار آن تعیین شود و اگر وقت یا مقدار آن تعیین نشود عقد باطل است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کافر ذمّی زمینی را مانند زمین کشاورزی، باغ، عرصه مسکن، مغازه و مانند آن از مسلمانی خرید, باید خمس آن را بپردازد. تفاوتی در مورد این زمین نیست، چه (مفتوح العنوه) باشد؛ یا زمینی باشد که اهلش با رغبت و بدون جنگ , اسلام آورده باشند و چه غیر این ها، در همه آنها کافر ذمّی باید خمس آن را بپردازد . مصرف این خمس، مصرف خمس مصطلح, یعنی ائمه(ع) و سادات هستند. شروط و محدوده خمس کافر ذمّی
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر ملکی را بر عناوین عامی وقف کند، مثلاً آن را بر فقراء یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، باید برای آن متولّی تعیین کند و بدون تعیین متولّی وقف عام صحیح نیست و اگر متولّی تعیین شده بمیرد و برای بعد از او متولّی تعیین نشده باشد، وقف باطل نمیشود بلکه اختیار آن با حاکم شرع است.
- [امام خمینی] در بیمه علاوه بر شرایطی که در سایر عقود است از قبیل بلوغ و عقل و اختیار و غیر آنها، چند شرط معتبر است. 1- تعیین مورد بیمه که فلان شخص است یا فلان مغازه است یا فلان کشتی یا اتومبیل یا هواپیما است. 2- تعیین دو طرف عقد که اشخاص هستند، یا مؤسسات، یا شرکتها یا دولت. 3- تعیین مبلغی که باید بپردازند. 4- تعیین اقساطی که باید آن را بپردازند، و تعیین زمان اقساط. 5- تعیین زمان بیمه که از اول فلان ماه یا سال تا چند ماه یا چند سال. 6- تعیین خطرهایی که موجب خسارت می‌شود، مثل حریق یا غرق یا سرقت یا وفات یا مرض، و می‌توان کلیه آفاتی را که موجب خسارت می‌شود، قرار دهند.