صبر
کلمات کلیدی: قرآن، صبر، صابران، انبیاء، پایداری و استقامت.
دیدگاه قرآن درباره صبر چیست؟
جهت گیری این آیه در راستای بر طرف کردن ناامیدی و بشارت نزدیک بودن َیاری و نصرت الهی است . به همین جهت استفاده از کلمه الا که برای توجه و آگاهی دادن به مطلب پس از خود یعنی نزدیک بودن یاری و نصرت الهی است کاملا مناسب و به جا است و مناسبتر از بیان موضوع صبر و استقامت است هر چند یاری و نصرت خداوند نسبت به اهل ایمان در گرو صبر و استقامت آنها است ولی رویکرد این آیه در مورد صبر نیست بلکه در مورد امیدواری بخشیدن و بر حذر داشتن از یاس و ناامیدی از یاری و نصرت الهی است . اینک برای بیشتر آشنا شدن با فضای این آین و شان نزول آن توجه شما را به توضیحات ذیل جلب می نماییم : ا مْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ (214) ترجمه: 214- آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید، بی آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاریها و ناراحتیها به آنها رسید، و آن چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: پس یاری خدا کی خواهد آمد؟! (در این هنگام، تقاضای یاری از او کردند، و به آنها گفته شد:) آگاه باشید، یاری خدا نزدیک است! شان نزول: بعضی از مفسران گفته‌اند: هنگامی که در جنگ احزاب ترس و خوف و شدت بر مسلمانان غالب شد و در محاصره قرار گرفتند این آیه نازل شد و آنان را به صبر و استقامت دعوت نمود و وعده یاری نصرت به آنها داد و نیز گفته شده هنگامی که مسلمانان در جنگ احد شکست خوردند عبد اللَّه بن ابی به آنها گفت تا کی خود را به کشتن می‌دهید اگر محمد پیغمبر بود خداوند یاران او را گرفتار اسارت و قتل نمی‌کرد در این موقع آیه فوق نازل شد . از آیه فوق چنین بر می‌آید که جمعی از مؤمنان می‌پنداشتند عامل اصلی ورود در بهشت تنها اظهار ایمان به خداست و به دنبال آن نباید ناراحتی و رنجی را متحمل شوند و بی آنکه تلاش و کوشش به خرج دهند خداوند همه کارها را روبراه خواهد کرد و دشمنان را نابود خواهد ساخت. قرآن در برابر این تفکر نادرست به سنت همیشگی خداوند اشاره کرده می‌فرماید: آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید بی آنکه حوادثی همچون حوادث سخت گذشتگان به شما برسد (أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ). همانها که شدائد و زیانهای فراوان به آنها رسید و آن چنان ناراحت و متزلزل شدند که پیامبر الهی و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند پس یاری خدا کی خواهد آمد (مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللَّهِ). و چون آنها نهایت استقامت خود را در برابر این حوادث به خرج دادند و دست به دامن الطاف الهی زدند به آنها گفته شد: آگاه باشید یاری خدا نزدیک است (أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ). باساء از ماده باس به گفته معجم مقاییس اللغة در اصل به معنی شدت و مانند آن است و به هر گونه رنج و عذاب و ناراحتی گفته می‌شود، و به افراد شجاع که در میدان جنگ شدیدا مقاومت می‌کنند، بئیس یا ذو الباس گفته می‌شود. و ضراء به گفته راغب در مفردات نقطه مقابل سراء یعنی آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، می‌باشد، بنا بر این هر گونه زیانی که دامنگیر انسان بشود در امور جانی و مالی و عرضی و امثال آن را شامل می‌گردد. جمله مَتی نَصْرُ اللَّهِ (یاری خدا کی می‌آید؟) که از سوی پیامبران و مؤمنان در مواقع نهایت شدت گفته می‌شد، به معنی شک و تردید در این موضوع، یا اعتراض و ایراد نیست، بلکه به عنوان تقاضا و انتظار، مطرح می‌شده است، و لذا به دنبال آن، از سوی خداوند به آنها بشارت داده می‌شد که یاری خدا نزدیک است. تفسیر نمونه، ج2، ص: 101 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/100110084)
جهت گیری این آیه در راستای بر طرف کردن ناامیدی و بشارت نزدیک بودن َیاری و نصرت الهی است . به همین جهت استفاده از کلمه الا که برای توجه و آگاهی دادن به مطلب پس از خود یعنی نزدیک بودن یاری و نصرت الهی است کاملا مناسب و به جا است و مناسبتر از بیان موضوع صبر و استقامت است هر چند یاری و نصرت خداوند نسبت به اهل ایمان در گرو صبر و استقامت آنها است ولی رویکرد این آیه در مورد صبر نیست بلکه در مورد امیدواری بخشیدن و بر حذر داشتن از یاس و ناامیدی از یاری و نصرت الهی است . اینک برای بیشتر آشنا شدن با فضای این آین و شان نزول آن توجه شما را به توضیحات ذیل جلب می نماییم : ا مْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ (214) ترجمه: 214- آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید، بی آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاریها و ناراحتیها به آنها رسید، و آن چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: پس یاری خدا کی خواهد آمد؟! (در این هنگام، تقاضای یاری از او کردند، و به آنها گفته شد:) آگاه باشید، یاری خدا نزدیک است! شان نزول: بعضی از مفسران گفته‌اند: هنگامی که در جنگ احزاب ترس و خوف و شدت بر مسلمانان غالب شد و در محاصره قرار گرفتند این آیه نازل شد و آنان را به صبر و استقامت دعوت نمود و وعده یاری نصرت به آنها داد و نیز گفته شده هنگامی که مسلمانان در جنگ احد شکست خوردند عبد اللَّه بن ابی به آنها گفت تا کی خود را به کشتن می‌دهید اگر محمد پیغمبر بود خداوند یاران او را گرفتار اسارت و قتل نمی‌کرد در این موقع آیه فوق نازل شد . از آیه فوق چنین بر می‌آید که جمعی از مؤمنان می‌پنداشتند عامل اصلی ورود در بهشت تنها اظهار ایمان به خداست و به دنبال آن نباید ناراحتی و رنجی را متحمل شوند و بی آنکه تلاش و کوشش به خرج دهند خداوند همه کارها را روبراه خواهد کرد و دشمنان را نابود خواهد ساخت. قرآن در برابر این تفکر نادرست به سنت همیشگی خداوند اشاره کرده می‌فرماید: آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید بی آنکه حوادثی همچون حوادث سخت گذشتگان به شما برسد (أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ). همانها که شدائد و زیانهای فراوان به آنها رسید و آن چنان ناراحت و متزلزل شدند که پیامبر الهی و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند پس یاری خدا کی خواهد آمد (مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللَّهِ). و چون آنها نهایت استقامت خود را در برابر این حوادث به خرج دادند و دست به دامن الطاف الهی زدند به آنها گفته شد: آگاه باشید یاری خدا نزدیک است (أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ). باساء از ماده باس به گفته معجم مقاییس اللغة در اصل به معنی شدت و مانند آن است و به هر گونه رنج و عذاب و ناراحتی گفته می‌شود، و به افراد شجاع که در میدان جنگ شدیدا مقاومت می‌کنند، بئیس یا ذو الباس گفته می‌شود. و ضراء به گفته راغب در مفردات نقطه مقابل سراء یعنی آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، می‌باشد، بنا بر این هر گونه زیانی که دامنگیر انسان بشود در امور جانی و مالی و عرضی و امثال آن را شامل می‌گردد. جمله مَتی نَصْرُ اللَّهِ (یاری خدا کی می‌آید؟) که از سوی پیامبران و مؤمنان در مواقع نهایت شدت گفته می‌شد، به معنی شک و تردید در این موضوع، یا اعتراض و ایراد نیست، بلکه به عنوان تقاضا و انتظار، مطرح می‌شده است، و لذا به دنبال آن، از سوی خداوند به آنها بشارت داده می‌شد که یاری خدا نزدیک است. تفسیر نمونه، ج2، ص: 101 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/100110084)
پاسخ:
جهت گیری این آیه در راستای بر طرف کردن ناامیدی و بشارت نزدیک بودن َیاری و نصرت الهی است . به همین جهت استفاده از کلمه الا که برای توجه و آگاهی دادن به مطلب پس از خود یعنی نزدیک بودن یاری و نصرت الهی است کاملا مناسب و به جا است و مناسبتر از بیان موضوع صبر و استقامت است هر چند یاری و نصرت خداوند نسبت به اهل ایمان در گرو صبر و استقامت آنها است ولی رویکرد این آیه در مورد صبر نیست بلکه در مورد امیدواری بخشیدن و بر حذر داشتن از یاس و ناامیدی از یاری و نصرت الهی است .
اینک برای بیشتر آشنا شدن با فضای این آین و شان نزول آن توجه شما را به توضیحات ذیل جلب می نماییم : ا مْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ (214) ترجمه: 214- آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید، بی آنکه حوادثی همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان که گرفتاریها و ناراحتیها به آنها رسید، و آن چنان ناراحت شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند: پس یاری خدا کی خواهد آمد؟! (در این هنگام، تقاضای یاری از او کردند، و به آنها گفته شد:) آگاه باشید، یاری خدا نزدیک است! شان نزول: بعضی از مفسران گفته‌اند: هنگامی که در جنگ احزاب ترس و خوف و شدت بر مسلمانان غالب شد و در محاصره قرار گرفتند این آیه نازل شد و آنان را به صبر و استقامت دعوت نمود و وعده یاری نصرت به آنها داد و نیز گفته شده هنگامی که مسلمانان در جنگ احد شکست خوردند عبد اللَّه بن ابی به آنها گفت تا کی خود را به کشتن می‌دهید اگر محمد پیغمبر بود خداوند یاران او را گرفتار اسارت و قتل نمی‌کرد در این موقع آیه فوق نازل شد .
از آیه فوق چنین بر می‌آید که جمعی از مؤمنان می‌پنداشتند عامل اصلی ورود در بهشت تنها اظهار ایمان به خداست و به دنبال آن نباید ناراحتی و رنجی را متحمل شوند و بی آنکه تلاش و کوشش به خرج دهند خداوند همه کارها را روبراه خواهد کرد و دشمنان را نابود خواهد ساخت.
قرآن در برابر این تفکر نادرست به سنت همیشگی خداوند اشاره کرده می‌فرماید: آیا گمان کردید داخل بهشت می‌شوید بی آنکه حوادثی همچون حوادث سخت گذشتگان به شما برسد (أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ). همانها که شدائد و زیانهای فراوان به آنها رسید و آن چنان ناراحت و متزلزل شدند که پیامبر الهی و افرادی که ایمان آورده بودند گفتند پس یاری خدا کی خواهد آمد (مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتی نَصْرُ اللَّهِ).
و چون آنها نهایت استقامت خود را در برابر این حوادث به خرج دادند و دست به دامن الطاف الهی زدند به آنها گفته شد: آگاه باشید یاری خدا نزدیک است (أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ). باساء از ماده باس به گفته معجم مقاییس اللغة در اصل به معنی شدت و مانند آن است و به هر گونه رنج و عذاب و ناراحتی گفته می‌شود، و به افراد شجاع که در میدان جنگ شدیدا مقاومت می‌کنند، بئیس یا ذو الباس گفته می‌شود.
و ضراء به گفته راغب در مفردات نقطه مقابل سراء یعنی آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، می‌باشد، بنا بر این هر گونه زیانی که دامنگیر انسان بشود در امور جانی و مالی و عرضی و امثال آن را شامل می‌گردد.
جمله مَتی نَصْرُ اللَّهِ (یاری خدا کی می‌آید؟) که از سوی پیامبران و مؤمنان در مواقع نهایت شدت گفته می‌شد، به معنی شک و تردید در این موضوع، یا اعتراض و ایراد نیست، بلکه به عنوان تقاضا و انتظار، مطرح می‌شده است، و لذا به دنبال آن، از سوی خداوند به آنها بشارت داده می‌شد که یاری خدا نزدیک است. تفسیر نمونه، ج2، ص: 101 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/100110084)
- [سایر] نقش صبر و بردباری در تبلیغ احکام الهی توسط پیامبران چگونه است و دیدگاه قرآن در این باره چیست؟
- [سایر] دیدگاه شیعه دربارهی قرآن چیست؟
- [سایر] دیدگاه قرآن درباره نظر جاذبه عمومی چیست؟
- [سایر] دیدگاه قرآن کریم درباره شفاعت چیست؟
- [سایر] از دیدگاه قرآن کیفر کافران چگونه است؟
- [سایر] دیدگاه قرآن درباره تاریخ بشر چیست؟
- [سایر] دیدگاه قرآن نسبت به مقام معلم چیست؟
- [سایر] دیدگاه مفسران درباره خاتم النّبین چیست؟
- [سایر] دیدگاه قرآن در مورد دین یهود چیست؟
- [سایر] دیدگاه قرآن کریم درباره شفاعت چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است انسان در مرگ خویشان مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد می کند "إنَّا للهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ راجِعوُن" بگوید و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر، از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله سیستانی] مستحب است انسان در مرگ خویشان ، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند ، و هر وقت میّت را یاد میکند (إنّا للّهِ وَاِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ) بگوید ، وبرای میّت قرآن بخواند ، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد ، و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود .
- [آیت الله خوئی] مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند. و هر وقت میت را یاد میکند،" انا لله و انا الیه راجعون" بگوید. و برای میت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد، و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میّت را یاد میکند )اًّنّا &ِضِ وَانّا اًّلَیْهِ راجِعون( بگوید و برای میّت قرآن بخواند وسر قبر پدر ومادر از خداوند حاجت بخواهد وقبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد میکند (إنّا للَّه و إنّا إلیه راجعون)، بگوید و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است انسان در مرگ خویشان مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد می کند انا لله و انا الیه راجعون بگوید و برای میت قران بخواند و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است انسان در مرگ خویشان؛ مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد می کند انا للّه و انا الیه راجعون بگوید و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله سبحانی] مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند، صبر کند و هر وقت میّت را یاد می کند إنّا للّهِ و إنّا إلَیْهِ راجِعونَ بگوید و برای میّت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد می کند بگوید: (اِنّالله وَاِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ) و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است انسان در مرگ خویشان مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد میکند (اِنّا لِلّهِ وَ اِنّا اِلَیهِ راجِعُونَ) بگوید و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.