آیا حضرت فاطمه(س) از حضرت مریم(س) برتر هستند؟
سوی مفسران دو پاسخ به این سؤال داده‌اند: 1. مراد آیه شریفه، برتری حضرت مریم بر همه زنان جهان در عصر خودش است. این پاسخ هم مشابه قرآنی دارد و هم دلیل روایی: الف. در قرآن مجید آمده است که خداوند درباره بنی‌اسرائیل فرمود: (و انی فضّلتکم علی العالمین). بقره (2)، آیه 47. در تفسیر نمونه آمده است: (بدیهی است منظور، برتری مؤمنان بنی‌اسرائیل بر مردم عصر خود بوده است). ب. در تفسیر برهان روایتی از مفضل بن عمر نقل شده است که می‌گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مرا خبر ده از قول پیامبر خدا(ص) درباره فاطمه که فرمودند: (او سرور زنان جهانیان است). آیا او سرور زنان عصر خویش است؟ امام(ع) فرمودند: (مریم سرور زنان جهان در عصر خود بود، اما فاطمه(س) سرور همه زنان از آغاز تا پایان است). 2. آیه شریفه قید زمانی ندارد و مربوط به همه زمان‌ها است؛ ولی قید موضوعی دارد و از همین رو منافاتی با سروری حضرت زهرا(س) بر همه زنان عالم در کمالات عالیه و والای انسانی ندارد. توضیح اینکه در قرآن مجید، یک‌سری از ویژگی‌ها و امتیازات برای حضرت مریم بیان شده است. این ویژگی‌ها از اختصاصات حضرت مریم نیست و افراد دیگری نیز در رتبه او و چه بسا بالاتر از او به چنین مقاماتی رسیده‌اند؛ اما آنچه ازاختصاصات حضرت مریم(س) است و بدان وصف بر همه زنان عالم امتیاز یافته است، چگونگی ولادت فرزند وی می‌باشد. علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان می‌فرماید: ([این کلمه ]از خصایص وجودی حضرت مریم(س)، انگشت روی هیچ خصیصه‌ای به جز ولادت عجیب فرزندش نمی‌گذارد. این است که (اصطفاء) از هر جهت نیست؛ بلکه آن گونه فرزند آوردن مراد است). اما غیر از کلمه (اصطفاء) کلمات دیگری که در آیات مربوط به آن حضرت آمده، از قبیل: (تطهیر)، (تصدیق به کلمات خدا و کتب او)، (قنوت) و (محدثه بودن) همه از اموری است که اختصاص به آن حضرت ندارد. در تفسیر (اطیب البیان) نیز امتیاز خصوصی حضرت مریم(س) بر دیگر زنان، چگونگی زاییدن حضرت عیسی(ع) بیان شده و در سر بیان (واصطفیک علی نساء العالمین) آمده است: (بیان این جمله برای این است که دیگر زنی نتواند چنین دعوایی بکند و بهانه به دست بیاورد). بنابراین اگر آیه دارای قید زمانی نباشد، حضرت مریم(س) را فقط در چگونگی فرزند آوردن از همه زنان جهان ممتاز دانسته است و این نافی برتری حضرت زهرا(س) در کمالات عالیه انسانی نیست. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 31/500007)
عنوان سوال:

آیا حضرت فاطمه(س) از حضرت مریم(س) برتر هستند؟


پاسخ:

سوی مفسران دو پاسخ به این سؤال داده‌اند:
1. مراد آیه شریفه، برتری حضرت مریم بر همه زنان جهان در عصر خودش است. این پاسخ هم مشابه قرآنی دارد و هم دلیل روایی:
الف. در قرآن مجید آمده است که خداوند درباره بنی‌اسرائیل فرمود: (و انی فضّلتکم علی العالمین). بقره (2)، آیه 47.
در تفسیر نمونه آمده است: (بدیهی است منظور، برتری مؤمنان بنی‌اسرائیل بر مردم عصر خود بوده است).
ب. در تفسیر برهان روایتی از مفضل بن عمر نقل شده است که می‌گوید: به امام صادق(ع) عرض کردم: مرا خبر ده از قول پیامبر خدا(ص) درباره فاطمه که فرمودند: (او سرور زنان جهانیان است). آیا او سرور زنان عصر خویش است؟ امام(ع) فرمودند: (مریم سرور زنان جهان در عصر خود بود، اما فاطمه(س) سرور همه زنان از آغاز تا پایان است).
2. آیه شریفه قید زمانی ندارد و مربوط به همه زمان‌ها است؛ ولی قید موضوعی دارد و از همین رو منافاتی با سروری حضرت زهرا(س) بر همه زنان عالم در کمالات عالیه و والای انسانی ندارد.
توضیح اینکه در قرآن مجید، یک‌سری از ویژگی‌ها و امتیازات برای حضرت مریم بیان شده است. این ویژگی‌ها از اختصاصات حضرت مریم نیست و افراد دیگری نیز در رتبه او و چه بسا بالاتر از او به چنین مقاماتی رسیده‌اند؛ اما آنچه ازاختصاصات حضرت مریم(س) است و بدان وصف بر همه زنان عالم امتیاز یافته است، چگونگی ولادت فرزند وی می‌باشد.
علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان می‌فرماید: ([این کلمه ]از خصایص وجودی حضرت مریم(س)، انگشت روی هیچ خصیصه‌ای به جز ولادت عجیب فرزندش نمی‌گذارد. این است که (اصطفاء) از هر جهت نیست؛ بلکه آن گونه فرزند آوردن مراد است).
اما غیر از کلمه (اصطفاء) کلمات دیگری که در آیات مربوط به آن حضرت آمده، از قبیل: (تطهیر)، (تصدیق به کلمات خدا و کتب او)، (قنوت) و (محدثه بودن) همه از اموری است که اختصاص به آن حضرت ندارد.
در تفسیر (اطیب البیان) نیز امتیاز خصوصی حضرت مریم(س) بر دیگر زنان، چگونگی زاییدن حضرت عیسی(ع) بیان شده و در سر بیان (واصطفیک علی نساء العالمین) آمده است: (بیان این جمله برای این است که دیگر زنی نتواند چنین دعوایی بکند و بهانه به دست بیاورد). بنابراین اگر آیه دارای قید زمانی نباشد، حضرت مریم(س) را فقط در چگونگی فرزند آوردن از همه زنان جهان ممتاز دانسته است و این نافی برتری حضرت زهرا(س) در کمالات عالیه انسانی نیست. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 31/500007)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین