چرا برای خداوند ضمیر مذکر به کار رفته است؟
در پاسخ بیان چند نکته بایسته است: اینکه برای خداوند ضمیر مذکّر به کار رفته است. مانند (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ)، بدین جهت است که از نظر ادبی، ضمیر (هو) برای جنس مذکّر و برای موجودی که نه مذکّر و نه مؤنّث است به کار می رود اما ضمیر (هی) تنها بریا جنس مؤنّث و یا مؤنّث مجازی و لفظی به کار می رود مانند آیات شریفه: (فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَأْوی )؛ نازعات (79)، آیه 41.؛ (همانا بهشت همان جایگاه است). (وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها)؛ الشمس (91)، آیه 7.؛ (سوگند به نفس و آنچه آن را درست کرد). از این رو ضمیر (هو) در دو مورد به کار می رود: 1. در مقابل (هی) و برای موجود مذکّر؛ چه حقیقی و چه مجازی. 2. به معنای جامع میان مذکّر و مؤنّث و یا در موجودی که جنسیت خاص مذکّر یا مؤنّث در آن لحاظ نشده است (مانند (اله)) و یا اینکه هر دو جنس مذکّر و مؤنّث در آن لحاظ شده و مدنظر است. پس هنگام اطلاق (هو) بر خداوند، به هیچ وجه پرسش از مذکّر و مؤنّث بودن مرجع ضمیر معنایی نخواهد داشت؛ زیرا او جسم ندارد؛ نه مذکّر است و نه مونث و نه چیز دیگری شبیه به این موارد (لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ). با این حال قرآن مجید به زبان مردم نازل شده است و می بایست که قواعد ادبیات عرب در آن رعایت می گردید محمدتقی مصباح یزدی، پرسش ها و پاسخ ها، ج 5، ص 30، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382.. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 7/500038)
عنوان سوال:

چرا برای خداوند ضمیر مذکر به کار رفته است؟


پاسخ:

در پاسخ بیان چند نکته بایسته است:
اینکه برای خداوند ضمیر مذکّر به کار رفته است. مانند (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ)، بدین جهت است که از نظر ادبی، ضمیر (هو) برای جنس مذکّر و برای موجودی که نه مذکّر و نه مؤنّث است به کار می رود اما ضمیر (هی) تنها بریا جنس مؤنّث و یا مؤنّث مجازی و لفظی به کار می رود مانند آیات شریفه:
(فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَأْوی )؛ نازعات (79)، آیه 41.؛
(همانا بهشت همان جایگاه است).
(وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها)؛ الشمس (91)، آیه 7.؛
(سوگند به نفس و آنچه آن را درست کرد).
از این رو ضمیر (هو) در دو مورد به کار می رود:
1. در مقابل (هی) و برای موجود مذکّر؛ چه حقیقی و چه مجازی.
2. به معنای جامع میان مذکّر و مؤنّث و یا در موجودی که جنسیت خاص مذکّر یا مؤنّث در آن لحاظ نشده است (مانند (اله)) و یا اینکه هر دو جنس مذکّر و مؤنّث در آن لحاظ شده و مدنظر است. پس هنگام اطلاق (هو) بر خداوند، به هیچ وجه پرسش از مذکّر و مؤنّث بودن مرجع ضمیر معنایی نخواهد داشت؛ زیرا او جسم ندارد؛ نه مذکّر است و نه مونث و نه چیز دیگری شبیه به این موارد (لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ). با این حال قرآن مجید به زبان مردم نازل شده است و می بایست که قواعد ادبیات عرب در آن رعایت می گردید محمدتقی مصباح یزدی، پرسش ها و پاسخ ها، ج 5، ص 30، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382.. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 7/500038)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین