میتوان با امام رضا (علیهالسلام) که از دنیا رفته، سخن گفت و به او سلام کرد؟ از دیدگاه قرآن، مرگ فنا و نابودی نیست؛ بلکه انسان با تمام هویت و واقعیتش پس از مرگ، به حیات خود در برزخ ادامه میدهد. 1. در آیات بسیاری از قرآن مجید بر پیامبران گذشته سلام داده شده، در حالی که از دنیا رفته بودند؛ (سلام علی نوح فی العالمین).(1) 2. درک درست حیات برزخی و آیات قرآن و روایات، به روشنی بر امکان سخن گفتن با مردگان معمولی و اینکه آنان سخن ما را میشنوند و به ما پاسخ میدهند، دلالت دارد. در روایات آمده است: پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله در آخرین روزهای زندگیشان، نیمه شب همراه برخی از صحابه خود، رهسپار قبرستان بقیع شد و پس از ورود به بقیع، با آرمیدگان در آنجا چنین گفت: (سلام بر شما که در جایگاه افراد با ایمان قرار گرفتهاید! شما بر ما سبقت جستهاید و ما هم به زودی به شما میپیوندیم).(2) 3. رسول اکرمصلی الله علیه وآله میفرماید: (وقتی کسی از کنار قبر برادر دینی خود که میشناسد، بگذرد و بر او سلام کند، مرده سلام او را پاسخ میدهد و او را میشناسد و اگر از کنار قبری بگذرد و صاحب آن را نشناسد و سلام کند، مرده سلام او را پاسخ میدهد.) (3) 4. در روایات شیعه و سنی آمده است: رسول اکرمصلی الله علیه وآله فرمود: (هیچ کسی نیست که بر من سلام کند، مگر آنکه خداوند سلام او را به روح من میرساند و من پاسخ او را میگویم).(4) 5. از دیدگاه قرآن، مرگ به معنای نیستی و نابودی نیست؛ بلکه انسان با تمام هویتش به حیات خود ادامه میدهد. بر این اساس سلام کردن و سخن گفتن با اولیای الهی و معصومان والاگهر که در مرتبه اعلای وجودی و منزلت در نزد خداوند قرار دارند، نه تنها امری گزاف نیست؛ بلکه امری شایسته و بجا و توصیه شده است. بر همین اساس در اذن دخول حرم امام رضا (علیهالسلام) و سایر معصومان (علیهمالسلام) چنین میخوانیم: (و اعلم انّ رسولک و خلفائک علیهم السلام احیاء عندک یرزقون یرون مقامی و یسمعون کلامی و یردّون سلامی؛(5) خدایا! میدانم که رسول و خلیفههای تو - که سلام و درود بر آنان باد - زندهاند و نزد تو روزی میخورند. ایستادنم را میبینند و سخنم را میشنوند و سلامم را جواب میدهند...) پی نوشت: 1) صافات، آیه 79. 2) الارشاد، ج 1، ص 181؛ المناقب، ج 1، ص 201؛ سنن ترمذیج 2، ص 258، ح 1059. 3) متقی هندی، کنز العمال، ج 15، ص 646، ح 42556؛ غزالی، احیاء العلوم، ج 4، ص 474. 4) سنن ابی داود، ج 1، ص 453، ح 2041؛ مسند احمد، ج 7، ص527. 5) بحارالانوار، ج97، ص 160.
میتوان با امام رضا (علیهالسلام) که از دنیا رفته، سخن گفت و به او سلام کرد؟
از دیدگاه قرآن، مرگ فنا و نابودی نیست؛ بلکه انسان با تمام هویت و واقعیتش پس از مرگ، به حیات خود در برزخ ادامه میدهد.
1. در آیات بسیاری از قرآن مجید بر پیامبران گذشته سلام داده شده، در حالی که از دنیا رفته بودند؛ (سلام علی نوح فی العالمین).(1)
2. درک درست حیات برزخی و آیات قرآن و روایات، به روشنی بر امکان سخن گفتن با مردگان معمولی و اینکه آنان سخن ما را میشنوند و به ما پاسخ میدهند، دلالت دارد. در روایات آمده است: پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله در آخرین روزهای زندگیشان، نیمه شب همراه برخی از صحابه خود، رهسپار قبرستان بقیع شد و پس از ورود به بقیع، با آرمیدگان در آنجا چنین گفت: (سلام بر شما که در جایگاه افراد با ایمان قرار گرفتهاید! شما بر ما سبقت جستهاید و ما هم به زودی به شما میپیوندیم).(2)
3. رسول اکرمصلی الله علیه وآله میفرماید: (وقتی کسی از کنار قبر برادر دینی خود که میشناسد، بگذرد و بر او سلام کند، مرده سلام او را پاسخ میدهد و او را میشناسد و اگر از کنار قبری بگذرد و صاحب آن را نشناسد و سلام کند، مرده سلام او را پاسخ میدهد.) (3)
4. در روایات شیعه و سنی آمده است: رسول اکرمصلی الله علیه وآله فرمود: (هیچ کسی نیست که بر من سلام کند، مگر آنکه خداوند سلام او را به روح من میرساند و من پاسخ او را میگویم).(4)
5. از دیدگاه قرآن، مرگ به معنای نیستی و نابودی نیست؛ بلکه انسان با تمام هویتش به حیات خود ادامه میدهد. بر این اساس سلام کردن و سخن گفتن با اولیای الهی و معصومان والاگهر که در مرتبه اعلای وجودی و منزلت در نزد خداوند قرار دارند، نه تنها امری گزاف نیست؛ بلکه امری شایسته و بجا و توصیه شده است.
بر همین اساس در اذن دخول حرم امام رضا (علیهالسلام) و سایر معصومان (علیهمالسلام) چنین میخوانیم: (و اعلم انّ رسولک و خلفائک علیهم السلام احیاء عندک یرزقون یرون مقامی و یسمعون کلامی و یردّون سلامی؛(5) خدایا! میدانم که رسول و خلیفههای تو - که سلام و درود بر آنان باد - زندهاند و نزد تو روزی میخورند. ایستادنم را میبینند و سخنم را میشنوند و سلامم را جواب میدهند...)
پی نوشت:
1) صافات، آیه 79.
2) الارشاد، ج 1، ص 181؛ المناقب، ج 1، ص 201؛ سنن ترمذیج 2، ص 258، ح 1059.
3) متقی هندی، کنز العمال، ج 15، ص 646، ح 42556؛ غزالی، احیاء العلوم، ج 4، ص 474.
4) سنن ابی داود، ج 1، ص 453، ح 2041؛ مسند احمد، ج 7، ص527.
5) بحارالانوار، ج97، ص 160.
- [سایر] آیا میتوان با امام رضا (علیه السلام) که از دنیا رفته اند، سخن گفت و به ایشان سلام کرد؟
- [سایر] سلام، امام رضا (ع) در ایران فارسی صحبت می کردند؟
- [سایر] سلام. چرا امام رضا(ع) زندگی امام جواد(ع) را پربرکت اعلام کرده؟
- [سایر] چرا به علی بن موسی، امام هشتم شیعیان، "رضا" می گویند؟
- [سایر] سفر حضرت معصومه به ایران به دعوت امام رضا(ع) بود یا فرار از خواستگاری مامون؟
- [سایر] آیا سفر حضرت معصومه به قم به دستور امام رضا(ع) بود؟
- [سایر] چرا امام رضا (ع) را ابوالحسن می نامند؟
- [سایر] کنیه امام رضا (علیه السلام) چیست؟
- [سایر] آیا واقعا امام رضا(ع) بحثهای علمی با فرق دیگر و ادیان جهان داشت؟ چگونه آنها از همه دنیا درمرو جمع شدند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا روز 23 ذی القعده روز زیارتی امام رضا علیه السلام دارای سند معتبر است تا در بارگاه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام توجه ویژه شود؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَتِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ مَهْرِها فَهِیَ طالِقَ ) مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل آنچه بذل کرده او، پس او رهاست. و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلِی فَاطِمَةَ عَلی مَا بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (عَلی مَا بَذَلَتْ بمَا بَذَلَتْ) بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند؛ چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد؛ باید بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او از هم جدا شدیم پس او رها است. و اگر دیگری را وکیل کند؛ وکیل باید بگوید: عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و در هر دو صورت اگر به جای کلمه (علی ما بذلت) ، (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر شوهر بخواهد صیغهی مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید:(بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِی طالِقٌ)؛ یعنی مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او پس او رهاست و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید:(بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهْرِها فَهِی طالِقٌ) و در هر دو صورت اگر به جای کلمة (عَلی مَهْرِها) (بمَهْرها) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] اگر شوهر بخواهد صیغ مبارات را بخواند، چنانچه مثلًا اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارأُتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلْتْ فَهِیَ طالِق) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کردة او از هم جدا شدیم پس او رها است، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (عَنْ قِبَلِ مُوَکِّلِی بارَأُتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَة عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِق) ودر هر دو صورت اگر بهجای کلم (علی ما بذلت) (بما بذلت) بگوید اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند ، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد بگوید : (بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ) و بنابر احتیاط لازم نیز بگوید : (فَهِیَ طالِقٌ) یعنی من و زنم فاطمه در مقابل بذل کرده او ، از هم جدا شدیم پس او رها است . و اگر دیگری را وکیل کند ، وکیل باید بگوید : (عَنْ قِبَلِ مُوَکّلِی بارَأْتُ زَوْجَتَهُ فاطِمَةَ عَلی ما بَذَلَتْ فَهِیَ طالِقٌ) ، و در هر دو صورت اگر بجای کلمه (عَلی ما بَذَلَتْ) (بِما بَذَلَتْ) بگوید ، اشکال ندارد .
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد بگوید بارات زوجتی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یعنی من و زنم فاطمه در مقابل انچه او بذل کرده از هم جدا شدیم پس او رها است و اگر دیگری را وکیل کند وکیل باید بگوید بارات زوجه موکلی فاطمه علی ما بذلت فهی طالق یا بگوید عن قبل موکلی بارات زوجته فاطمه علی ما بذلت فهی طالق و لزوم گفتن فهی طالق در صیغه های ذکر شده مبنی بر احتیاط واجب است و اگر به جای علی ما بذلت بما بذلت بگوید اشکال ندارد
- [آیت الله بهجت] اگر شوهر بخواهد صیغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلاً اسم زن فاطمه باشد، باید بگوید: (بارَأتُ زَوْجَتِی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق)، یعنی: (مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رهاست)، و اگر دیگری را وکیل کند، وکیل باید بگوید: (بارَأْتُ زَوْجَةَ مُوَکِّلی فاطِمَةَ عَلی مَهرِها فَهِی طالِق).
- [آیت الله مظاهری] بعد از تشهّد رکعت آخر نماز واجب است سلام بگوید و سلام دارای سه جمله است: (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلی عِبادِ اللَّه الصَّالِحین، اَلسَّلامُ عَلَیْکُم وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ). و سلام واجب، سلام سوّم است که میتواند به آن اکتفا کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شوهر بخواهد صیغة مبارات را بخواند ، چنانچه مثلاً اسم زن فاطم باشد ، باید بگوید : بارَأْتُ زَوْجَتی فاطِمَهَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِقٌ . یعنی مبارات کردم زنم فاطمه را در مقابل همر او پس او رها است ، و اگر دیگری را وکیل کند ، وکیل باید بگوید : بارأْتُ زَوْجَهَ مُوَکِلی فاطِمَهَ عَلی مَهْرِها فَهِیَ طالِقٌ . و در هر دو صورت به جای دو کلمه ( عَلی مَهْرِها ) ( بِمَهْرِها ) بگوید ، اشکال ندارد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] السلام علیْک ایها النبی و رحْمة الله و برکاته: سلام بر توای پیغمبر و رحمت خدا و برکات او بر تو باد. السلاْم علیْنا و علی عباد الله الصالحین: سلام بر ما و بر تمام بندگان صالح خدا. السلام علیْکمْ و رحْمة الله و برکاته: سلام بر شما ای جمعیت نمازگزاران و رحمت و برکات او بر شما باد.