غریب الغربا
امام رضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان و دهمین تن از چهارده معصوم (علیهم السلام) است.
چرا به امام رضا علیه السلام غریب الغربا گفته می شود؟
چرابه آقا؛امام رضا(ع)؛غریب الغربا؛میگن پاسخ: در زبان عربی شخصی را که از وطن خود دور افتاده است غریب می نامند. (مجمع البحرین، ج2، ص132)حضرت علی علیه‌السلام فرموده: الغریب من لم یکن له حبیب.غریب کسی است که دوستی نداشته باشد. (نهج البلاغه صبحی صالح، نامه 31) بنابراین غربت امام رضا (علیه‌السلام) را در دوری از وطن و اهل و عیال و نیز نداشتن یار و یاور در دوران تبعیدشان به خراسان و همچنین شهادت مظلومانه و غریبانه آن حضرت باید معنا کرد. از خود حضرت رضا (علیه‌السلام) نقل است که فرموده‌اند: هر که مرا در غربتم و دوری مزارم زیارت کند، روز قیامت در سه جا به فریادش می رسم، تا از وحشت آن مکان ها نجاتش دهم: هنگامی که نامه ها به چپ و راست تقسیم می شود، هنگام صراط، و هنگام سنجش اعمال. (امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص 106، ج 220، کامل الزیارات، ص 304، ح 4، عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص 25، ح 2) از هروی روایت شده است که گفت: از حضرت امام رضا (علیه‌السلام) شنیدم که فرمودند: به خدا قسم هیچ یک از ما نیست، جز این که کشته و شهید شود. عرض کردند: یابن رسول الله، شما را چه کسی خواهد کشت؟ فرمودند: بدترین خلق خدا در زمان من، مرا به وسیله ی زهر می کشد، سپس مرا در مکانی دور افتاده و سرزمین غربت دفن می کند، بدان هر که مرا در غربتم زیارت کند، خداوند عزوجل اجر صد هزار شهید و صد هزار صدیق و صد هزار حج کننده و عمره کننده و صد هزار مجاهد را برای او می نویسد، و با ما محشور می شود، و در درجات عالی بهشت همراه ما می باشد. (عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ، ج 2، ص 256، ح 9، امالی شیخ صدوق، ص 61) همچنین از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت شده است که فرمودند:من در زمین غربت کشته و مسموم و مدفون می شوم، این را از سخنانی دانستم که پدرم از پدرش که از پدرانش علی بن ابی طالب (علیهم‌السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای من وصیت می کرد، همانا هر که مرا در غربتم زیارت کند، من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت هستیم، و هر که ما شفیع او باشیم، نجات می یابد حتی اگر گناهان انس و جن را بر دوش داشته باشد. (عیون اخبارالرضا (علیه‌السلام) ، ج 2، ص 263، ح 33، امالی شیخ صدوق، ص499) به نقل کتب تاریخی وقتی امام رضا (علیه‌السلام) مجبور به حرکت به سوی خراسان شد قبل از مهاجرت اقوام و عشیره خود را جمع نمود و با اشاره به سفر خود به خراسان و اشاره به عدم مراجعت به مدینه و غربت و شهادت خود هم دیگران و هم حضرتش گریستند. برخی محققین معتقدند، غربت امام رضا (علیه السلام) در تهمت (کاخ‌نشینی) به ایشان نهفته است و آنچه سبب شده امام رضا (علیه‌السلام) غریب‌الغربا خوانده شود، نسبت دادن تهمت کاخ‌نشینی و سازش با مامون است. در حالی که این حرکت امام رضا (علیه‌السلام) مشت ظلم و چهره سیاه و ریاکارانه مامون را آشکار کرد. نکته‌ای که در پایان لازم به تذکر است این است که،حسب تحقیق مختصری که انجام شد غیر از مواردی که در ابتدای این نوشتار در باب غربت امام رضا (علیه‌السلام) از روایات آوردیم به روایت یا زیارتی برخورد نکردیم که آن حضرت را (غریب‌الغربا) نامیده باشند، ولی در زیارات مربوط به حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) این تعبیر به چشم می‌خورد. مرحوم سیدبن طاووس در فصل 53 کتاب شریف اقبال زیارتی را برای امام حسین (علیه‌السلام) در اول ماه رجب و نیز نیمه ماه شعبان ذکر می‌کند که در آن زیارت چنین عبارتی وجود دارد:... السَّلامُ عَلَیْکَ یا غَرِیبَ الْغُرَباء ... (الإقبال‌بالأعمال‌الحسنةفیمایعمل‌مرةفی‌السنة، ج 3، ص347) همچنین محدث قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان در ادب بیستم از آداب زیارت سید الشهدا (علیه السلام) خواندن دعایی را ذکر می کند که تعبیر (غریب‌الغربا) در آن وجود دارد: السَّلامُ عَلَیْکَ یَا غَرِیبَ الْغُرَبَاءِ (مفاتیح‌الجنان ص422) غربت امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا، یک غربت فکری بود. در روز عاشورا کسانی مقابل امام حسین (علیه‌السلام) صف‌آرایی کرده بودند که حضرت را می‌شناختند. تعدادی از آنها در کوفه پدر امام حسین (علیه‌السلام) را درک کرده بودند و حتی برخی نیز دوران پیامبر (صلی الله علیه و آله) را دیده بودند. غربت امام حسین (علیه‌السلام) از این جهت بود که سخن، فکر و اندیشه‌اش مورد قبول کوفیان قرار نگرفت و آن چیزی که امام حسین (علیه‌السلام) از مردم کوفه می‌خواست را آنها متوجه نمی‌شدند. در روایتی امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند: ... زیارة جدی الحسین بن علی (علیهما‌السلام) فإنه غریب بأرض غربة ... (کامل‌الزیارات، ص 325) اما غربت امام رضا (علیه‌السلام) از این نوع نبود یا لااقل کمتر بود، چراکه امام (علیه‌السلام) با آگاه‌سازی ایرانیان نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام) باعث تأثیرگذاری بسیار به خصوص در نیشابور که مرکز علمی وقت ایران بود، شد و سمت و سوی جدیدی در علمای متفکر جامعه ایرانی ایجاد کرد. تربیت شاگردان عالم، بیان سخن تازه و معرفی چهره جدید از اسلام توسط امام رضا (علیه‌السلام) باعث شد تا ایرانیان بیشتری به تشیع گرایش پیدا کنند و ایران شیعه خانه اهل بیت (علیهم‌السلام) شود بنابراین نوع غربت ایشان با غربت جدشان حضرت حسین (علیه‌السلام) متفاوت بوده‌است.
چرابه آقا؛امام رضا(ع)؛غریب الغربا؛میگن پاسخ: در زبان عربی شخصی را که از وطن خود دور افتاده است غریب می نامند. (مجمع البحرین، ج2، ص132)حضرت علی علیه‌السلام فرموده: الغریب من لم یکن له حبیب.غریب کسی است که دوستی نداشته باشد. (نهج البلاغه صبحی صالح، نامه 31) بنابراین غربت امام رضا (علیه‌السلام) را در دوری از وطن و اهل و عیال و نیز نداشتن یار و یاور در دوران تبعیدشان به خراسان و همچنین شهادت مظلومانه و غریبانه آن حضرت باید معنا کرد. از خود حضرت رضا (علیه‌السلام) نقل است که فرموده‌اند: هر که مرا در غربتم و دوری مزارم زیارت کند، روز قیامت در سه جا به فریادش می رسم، تا از وحشت آن مکان ها نجاتش دهم: هنگامی که نامه ها به چپ و راست تقسیم می شود، هنگام صراط، و هنگام سنجش اعمال. (امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص 106، ج 220، کامل الزیارات، ص 304، ح 4، عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص 25، ح 2) از هروی روایت شده است که گفت: از حضرت امام رضا (علیه‌السلام) شنیدم که فرمودند: به خدا قسم هیچ یک از ما نیست، جز این که کشته و شهید شود. عرض کردند: یابن رسول الله، شما را چه کسی خواهد کشت؟ فرمودند: بدترین خلق خدا در زمان من، مرا به وسیله ی زهر می کشد، سپس مرا در مکانی دور افتاده و سرزمین غربت دفن می کند، بدان هر که مرا در غربتم زیارت کند، خداوند عزوجل اجر صد هزار شهید و صد هزار صدیق و صد هزار حج کننده و عمره کننده و صد هزار مجاهد را برای او می نویسد، و با ما محشور می شود، و در درجات عالی بهشت همراه ما می باشد. (عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ، ج 2، ص 256، ح 9، امالی شیخ صدوق، ص 61) همچنین از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت شده است که فرمودند:من در زمین غربت کشته و مسموم و مدفون می شوم، این را از سخنانی دانستم که پدرم از پدرش که از پدرانش علی بن ابی طالب (علیهم‌السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای من وصیت می کرد، همانا هر که مرا در غربتم زیارت کند، من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت هستیم، و هر که ما شفیع او باشیم، نجات می یابد حتی اگر گناهان انس و جن را بر دوش داشته باشد. (عیون اخبارالرضا (علیه‌السلام) ، ج 2، ص 263، ح 33، امالی شیخ صدوق، ص499) به نقل کتب تاریخی وقتی امام رضا (علیه‌السلام) مجبور به حرکت به سوی خراسان شد قبل از مهاجرت اقوام و عشیره خود را جمع نمود و با اشاره به سفر خود به خراسان و اشاره به عدم مراجعت به مدینه و غربت و شهادت خود هم دیگران و هم حضرتش گریستند. برخی محققین معتقدند، غربت امام رضا (علیه السلام) در تهمت (کاخ‌نشینی) به ایشان نهفته است و آنچه سبب شده امام رضا (علیه‌السلام) غریب‌الغربا خوانده شود، نسبت دادن تهمت کاخ‌نشینی و سازش با مامون است. در حالی که این حرکت امام رضا (علیه‌السلام) مشت ظلم و چهره سیاه و ریاکارانه مامون را آشکار کرد. نکته‌ای که در پایان لازم به تذکر است این است که،حسب تحقیق مختصری که انجام شد غیر از مواردی که در ابتدای این نوشتار در باب غربت امام رضا (علیه‌السلام) از روایات آوردیم به روایت یا زیارتی برخورد نکردیم که آن حضرت را (غریب‌الغربا) نامیده باشند، ولی در زیارات مربوط به حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) این تعبیر به چشم می‌خورد. مرحوم سیدبن طاووس در فصل 53 کتاب شریف اقبال زیارتی را برای امام حسین (علیه‌السلام) در اول ماه رجب و نیز نیمه ماه شعبان ذکر می‌کند که در آن زیارت چنین عبارتی وجود دارد:... السَّلامُ عَلَیْکَ یا غَرِیبَ الْغُرَباء ... (الإقبال‌بالأعمال‌الحسنةفیمایعمل‌مرةفی‌السنة، ج 3، ص347) همچنین محدث قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان در ادب بیستم از آداب زیارت سید الشهدا (علیه السلام) خواندن دعایی را ذکر می کند که تعبیر (غریب‌الغربا) در آن وجود دارد: السَّلامُ عَلَیْکَ یَا غَرِیبَ الْغُرَبَاءِ (مفاتیح‌الجنان ص422) غربت امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا، یک غربت فکری بود. در روز عاشورا کسانی مقابل امام حسین (علیه‌السلام) صف‌آرایی کرده بودند که حضرت را می‌شناختند. تعدادی از آنها در کوفه پدر امام حسین (علیه‌السلام) را درک کرده بودند و حتی برخی نیز دوران پیامبر (صلی الله علیه و آله) را دیده بودند. غربت امام حسین (علیه‌السلام) از این جهت بود که سخن، فکر و اندیشه‌اش مورد قبول کوفیان قرار نگرفت و آن چیزی که امام حسین (علیه‌السلام) از مردم کوفه می‌خواست را آنها متوجه نمی‌شدند. در روایتی امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند: ... زیارة جدی الحسین بن علی (علیهما‌السلام) فإنه غریب بأرض غربة ... (کامل‌الزیارات، ص 325) اما غربت امام رضا (علیه‌السلام) از این نوع نبود یا لااقل کمتر بود، چراکه امام (علیه‌السلام) با آگاه‌سازی ایرانیان نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام) باعث تأثیرگذاری بسیار به خصوص در نیشابور که مرکز علمی وقت ایران بود، شد و سمت و سوی جدیدی در علمای متفکر جامعه ایرانی ایجاد کرد. تربیت شاگردان عالم، بیان سخن تازه و معرفی چهره جدید از اسلام توسط امام رضا (علیه‌السلام) باعث شد تا ایرانیان بیشتری به تشیع گرایش پیدا کنند و ایران شیعه خانه اهل بیت (علیهم‌السلام) شود بنابراین نوع غربت ایشان با غربت جدشان حضرت حسین (علیه‌السلام) متفاوت بوده‌است.
پاسخ:
چرابه آقا؛امام رضا(ع)؛غریب الغربا؛میگن
پاسخ: در زبان عربی شخصی را که از وطن خود دور افتاده است غریب می نامند. (مجمع البحرین، ج2، ص132)حضرت علی علیه‌السلام فرموده: الغریب من لم یکن له حبیب.غریب کسی است که دوستی نداشته باشد. (نهج البلاغه صبحی صالح، نامه 31) بنابراین غربت امام رضا (علیه‌السلام) را در دوری از وطن و اهل و عیال و نیز نداشتن یار و یاور در دوران تبعیدشان به خراسان و همچنین شهادت مظلومانه و غریبانه آن حضرت باید معنا کرد. از خود حضرت رضا (علیه‌السلام) نقل است که فرموده‌اند: هر که مرا در غربتم و دوری مزارم زیارت کند، روز قیامت در سه جا به فریادش می رسم، تا از وحشت آن مکان ها نجاتش دهم: هنگامی که نامه ها به چپ و راست تقسیم می شود، هنگام صراط، و هنگام سنجش اعمال. (امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص 106، ج 220، کامل الزیارات، ص 304، ح 4، عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص 25، ح 2)
از هروی روایت شده است که گفت: از حضرت امام رضا (علیه‌السلام) شنیدم که فرمودند: به خدا قسم هیچ یک از ما نیست، جز این که کشته و شهید شود. عرض کردند: یابن رسول الله، شما را چه کسی خواهد کشت؟ فرمودند: بدترین خلق خدا در زمان من، مرا به وسیله ی زهر می کشد، سپس مرا در مکانی دور افتاده و سرزمین غربت دفن می کند، بدان هر که مرا در غربتم زیارت کند، خداوند عزوجل اجر صد هزار شهید و صد هزار صدیق و صد هزار حج کننده و عمره کننده و صد هزار مجاهد را برای او می نویسد، و با ما محشور می شود، و در درجات عالی بهشت همراه ما می باشد. (عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ، ج 2، ص 256، ح 9، امالی شیخ صدوق، ص 61) همچنین از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت شده است که فرمودند:من در زمین غربت کشته و مسموم و مدفون می شوم، این را از سخنانی دانستم که پدرم از پدرش که از پدرانش علی بن ابی طالب (علیهم‌السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای من وصیت می کرد، همانا هر که مرا در غربتم زیارت کند، من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت هستیم، و هر که ما شفیع او باشیم، نجات می یابد حتی اگر گناهان انس و جن را بر دوش داشته باشد. (عیون اخبارالرضا (علیه‌السلام) ، ج 2، ص 263، ح 33، امالی شیخ صدوق، ص499)
به نقل کتب تاریخی وقتی امام رضا (علیه‌السلام) مجبور به حرکت به سوی خراسان شد قبل از مهاجرت اقوام و عشیره خود را جمع نمود و با اشاره به سفر خود به خراسان و اشاره به عدم مراجعت به مدینه و غربت و شهادت خود هم دیگران و هم حضرتش گریستند.
برخی محققین معتقدند، غربت امام رضا (علیه السلام) در تهمت (کاخ‌نشینی) به ایشان نهفته است و آنچه سبب شده امام رضا (علیه‌السلام) غریب‌الغربا خوانده شود، نسبت دادن تهمت کاخ‌نشینی و سازش با مامون است. در حالی که این حرکت امام رضا (علیه‌السلام) مشت ظلم و چهره سیاه و ریاکارانه مامون را آشکار کرد.
نکته‌ای که در پایان لازم به تذکر است این است که،حسب تحقیق مختصری که انجام شد غیر از مواردی که در ابتدای این نوشتار در باب غربت امام رضا (علیه‌السلام) از روایات آوردیم به روایت یا زیارتی برخورد نکردیم که آن حضرت را (غریب‌الغربا) نامیده باشند، ولی در زیارات مربوط به حضرت اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) این تعبیر به چشم می‌خورد. مرحوم سیدبن طاووس در فصل 53 کتاب شریف اقبال زیارتی را برای امام حسین (علیه‌السلام) در اول ماه رجب و نیز نیمه ماه شعبان ذکر می‌کند که در آن زیارت چنین عبارتی وجود دارد:... السَّلامُ عَلَیْکَ یا غَرِیبَ الْغُرَباء ... (الإقبال‌بالأعمال‌الحسنةفیمایعمل‌مرةفی‌السنة، ج 3، ص347) همچنین محدث قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان در ادب بیستم از آداب زیارت سید الشهدا (علیه السلام) خواندن دعایی را ذکر می کند که تعبیر (غریب‌الغربا) در آن وجود دارد: السَّلامُ عَلَیْکَ یَا غَرِیبَ الْغُرَبَاءِ (مفاتیح‌الجنان ص422)
غربت امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا، یک غربت فکری بود. در روز عاشورا کسانی مقابل امام حسین (علیه‌السلام) صف‌آرایی کرده بودند که حضرت را می‌شناختند. تعدادی از آنها در کوفه پدر امام حسین (علیه‌السلام) را درک کرده بودند و حتی برخی نیز دوران پیامبر (صلی الله علیه و آله) را دیده بودند.
غربت امام حسین (علیه‌السلام) از این جهت بود که سخن، فکر و اندیشه‌اش مورد قبول کوفیان قرار نگرفت و آن چیزی که امام حسین (علیه‌السلام) از مردم کوفه می‌خواست را آنها متوجه نمی‌شدند.
در روایتی امام صادق (علیه‌السلام) فرموده‌اند: ... زیارة جدی الحسین بن علی (علیهما‌السلام) فإنه غریب بأرض غربة ... (کامل‌الزیارات، ص 325)
اما غربت امام رضا (علیه‌السلام) از این نوع نبود یا لااقل کمتر بود، چراکه امام (علیه‌السلام) با آگاه‌سازی ایرانیان نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام) باعث تأثیرگذاری بسیار به خصوص در نیشابور که مرکز علمی وقت ایران بود، شد و سمت و سوی جدیدی در علمای متفکر جامعه ایرانی ایجاد کرد. تربیت شاگردان عالم، بیان سخن تازه و معرفی چهره جدید از اسلام توسط امام رضا (علیه‌السلام) باعث شد تا ایرانیان بیشتری به تشیع گرایش پیدا کنند و ایران شیعه خانه اهل بیت (علیهم‌السلام) شود بنابراین نوع غربت ایشان با غربت جدشان حضرت حسین (علیه‌السلام) متفاوت بوده‌است.
- [سایر] آیا لقب غریب الغربا برای امام رضا(ع) در روایات ذکر شده است؟
- [سایر] چرا به امام رضا (ع)لقب غریب الغربا را داده اند و این لقب توسط چه کسی به ایشان داده شده و آیا امام دیگری نیز با این لقب خوانده شده است؟
- [سایر] چرا به امام رضا(ع) غریب الغرباء می گویند؟
- [سایر] چرا گفته اند امام رضا علیه السلام غریب تراز سیدالشهداء علیه السلام است؟
- [سایر] چرا به علی بن موسی، امام هشتم شیعیان، "رضا" می گویند؟
- [سایر] چرا امام رضا (ع) را ابوالحسن می نامند؟
- [سایر] کنیه امام رضا (علیه السلام) چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا روز 23 ذی القعده روز زیارتی امام رضا علیه السلام دارای سند معتبر است تا در بارگاه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام توجه ویژه شود؟
- [سایر] چرا به امام موسی کاظم(ع) و امام رضا(ع) لقب (ابا الحسن) را داده‌اند؟
- [سایر] آیا امام رضا علیه السلام از غیبت حضرت مهدی علیه السلام خبر داده‌اند؟
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله جوادی آملی] .اذان, هجده جمله است : (االله اکبر ) چهار مرتبه، (أشهد أن لا إله الاّ االله )، (أشهد أنّ محمداً رسول االله )، (حیّ علی الصلاة )، (حیّ علی الفلاح)، (حیّ علی خیر العمل )، (االله اکبر )، (لا إله الاّ االله )، هر کدام دو مرتبه، و اقامه , هفده جمله است : دو مرتبه (االله اکبر )، از اول اذان و یک مرتبه (لا إله الاّ االله ) از آخر آن , کم می شود و دو مرتبه (قد قامت الصلاة ) بعد از (حیّ علی خیر العمل) افزوده می‌شود.
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اذان هیجده جمله است: اَلله اکبرُ چهار مرتبه اَشهدُ اَنْ لا الهَ اِلاّاللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسولُ الله حیَّ عَلَی الصَّلوةِ حَیَّ عَلَی الفَلاحِ حَیَّ عَلی خیرِ العملِ، الله اکبرُ لااِلَه اِلاّالله هر یک دو مرتبه و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اوّل اذان و یک مرتبه لااِلهَ اِلاّالله از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خیرِ العَمَل باید دو مرتبه قَد قامَتِ الصَّلوةُ اضافه نمود.
- [آیت الله خوئی] اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم می‌شود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.
- [امام خمینی] اذان هیجده جمله است: "الله اکبر" چهار مرتبه، "اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان محمدا رسول الله، حی علی الصلاه، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه"الله اکبر" از اول اذان، و یک مرتبه "لا اله الا الله" از آخر آن کم می شود، و بعداز گفتن "حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه "قد قامت الصلاه" اضاضه نمود.
- [آیت الله بهجت] اذان هیجده جمله است: (اللّه اَکبَر) چهار مرتبه؛ (اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه)؛ (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه)؛ (حَی عَلَی الصَّلاة)؛ (حَی عَلَی الفَلاح)؛ (حَی عَلی خَیرِ الْعَمَل)؛ (اللّه اَکبَر)؛ (لا اِلهَ اِلاَّ اللّه) هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است؛ یعنی دو مرتبه (اللّه اکبر) از اول اذان و یک مرتبه (لا اِلهَ الاَّ اللّه) از آخر آن کم می‌شود، و بعد از گفتن (حَی عَلی خَیرِ الْعَمَل) باید دو مرتبه (قَدْ قامَتِ الصَّلاة) اضافه نمود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اذان هیجده جمله است: )اللّهُ أکْبَر( چهار مرتبه، )أشْهَدُ أن لا اًّلهَ اًّلاّ اللّهُ، أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه، حَیَّ عَلی الصَّلاِْ، حَیَّ عَلی الفَلاحِ، حَیَّ عَلی خَیْرِ العَمَل، اللّهُ اکْبَر، لا اًّلهَ اًّلاّ اللّه( هریک دو مرتبه . واقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أکبَر از اوّل اذان ویک مرتبه )لا اًّلهَ اًّلاّ اللّهُ( از آخر آن کم می‌شود و بعد از گفتن )حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَل(، باید دو مرتبه )قَدْ قامَتِ الصّلاْ( اضافه نمود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اذان هیجده جمله دارد: (اللَّهُ أکبَر) چهار مرتبه، (أَشْهَدُ أَنْ لا إلهَ إلّا اللَّهُ)، (أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه)، (حَیَّ علی الصَّلاةِ)، (حَیَّ علی الفَلاحِ)، (حَیَّ علی خَیْرِ العَمَلِ)، (اللَّه أکبَر)، (لا إلهَ إلّا اللَّهُ) هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است؛ یعنی دو مرتبه (اللَّه أکبَر) از اول اذان و یک مرتبه (لا إلهَ إلّا اللَّهُ) از آخر آن کم می‌شود و بعد از گفتن (حَیَّ علی خَیْرِ العَمَلِ) باید دو مرتبه (قَدْ قامَتِ الصّلاة) اضافه نمود.