حضرت مهدی(عج) دارای چه خصایص و ویژگی هایی است که او را متمایز و برترمی کند؟ آیا این خصوصیات، منحصر درآن حضرت است یا دیگر اولیا و پیامبران نیز در آنها با او مشترک هستند؟!
بر اساس منابع معتبر روایی و تاریخ، امام مهدی(عج) خصوصیات و خصالی برجسته و والایی دارد که در بعضی از آنها منحصر به فرد بی همتا است و یا جامع همه ویژگی ها و خصایص است که دیگر اولیا و انبیا دارنده بعضی از آنها بودند.
یک. دانشمندترین و حکیم ترین مردم
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده است : (انّ الله اختار من الایّام الجمعه و من اللیالی القدر و من الشهور رمضان و اختارنی نبیّا و اختار علیّا لی وصیّا و ولیّا و اختار من علیِّ الحسن و الحسین (علیه السلام) حجّة الله علی العالمین تاسعهم اَعلمهم و احکمهم)[1] ؛ (خداوند متعال از روزها، روز جمعه و از شب ها، شب قدر و از ماه ها، ماه رمضان را برگزید. مرا نیز پیامبر برگزید و علی را برای من جانشین و ولیّ انتخاب کرد. از علی نیز حسن و حسین را حجت برای جهانیان برگزید که نهمین فرزند حسین (قائم)، دانشمندترین و حکیم ترین آنان است).
دو. مورد عنایت مخصوص الهی
امام باقر (علیه السلام) فرمود : (القائمُ منّا منصورٌ بالرعب مؤیّد بالنصر تطوی له الارض...)[2] ؛ (قائم ما با (رعب) یاری شده و به نصرت الهی تأیید می شود. زمین برای او رام می گردد و...).
امام باقر (علیه السلام) نیز فرموده است : (هرگاه قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله) ظهور کند، خداوند او را با فرشتگان نشان دار (بالملائکة المسوّمین) و مقرّب یاری می کند، جبرئیل، پیشاپیش او و میکائیل از طرف راست و اسرافیل از طرف چپ او حرکت می کنند. بهت و رعب و وحشت به فاصله یک ماه راه - از جلو، عقب، چپ و راست او - حرکت می کند (یعنی شعاع هیبت آن حضرت، تا مساحت یک ماه راه را زیر پوشش می گیرد) و فرشتگان مقرّب خدا، خدمت گزاران او هستند. همراه او، شمشیری بر کشیده و برهنه است. خداوند متعال، روم، دیلم، هند، کابل و خزَر را برای او فتح می کند)[3].
سه. عصاره و شبیه پیامبران
امام زین العابدین (علیه السلام) فرموده است : (فی القائم منّا سنن من الانبیاء : سُنةٌ من اَبینا آدم (علیه السلام) و سُنةٌ من نوح سُنةٌ من ابراهیم و سُنّةٌ من موسی و سُنّةٌ من عیسی و سنّة من ایّوب و سُنّة من محمد (صلی الله علیه و آله) ؛ فَأمّا من آدم، و نوح فَطولُ العُمر و اَمّا من ابراهیم، فخفاءُ الولادة و اعتزالُ النّاس و امّا من موسی فالخَوفُ و الغیبة و امّا من عیسی فاختَلافِ النّاسِ فیه و امّا من ایّوب فالفرجُ بعد البَلوی و امّا مِن محمّد فالخُروجُ بالسّیف)[4] ؛ (در قائم ما سنّت هایی از پیامبران وجود دارد : سنّتی از پدرمان آدم (علیه السلام) ، سنّتی از نوح، سنتی از ابراهیم، سنتی از موسی، سنّتی از عیسی، سنتی از ایوب و سنتی از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) . اما از آدم و نوح، (طول عمر) و اما از ابراهیم، (پنهانی ولادت و کناره گیری از مردم) و اما از موسی (خوف و غیبت) و اما از عیسی (اختلاف مردم درباره او) و اما از ایوب (فرج پس از گرفتاری) و اما از محمد (صلی الله علیه و آله) (خروج با شمشیر) و...).
چهار. دارای عمری طولانی
امام سجاد (علیه السلام) درباره آن حضرت فرموده است : (فی القائم سنّةٌ من نوح و هو طول العُمر)[5] ؛ (در قائم سنتی از نوح است و آن طول عمر (او) است).
پنج. مورد احترام و محبوب امامان و اولیا
مهدی موعود، برگزیده ممتاز الهی و محبوب دل صالحان، اوصیا و انبیا - به خصوص امامان پیش از خود - و مورد احترام و توجه خاص آنان بوده است.
حضرت صادق (علیه السلام) می فرماید : (لو ادرکتُه لخدمتُه ایام حیاتی)[6] ؛ (اگر دوران او را درک می کردم، همه زندگی ام را در خدمت به او می گذراندم).
پیشوای هشتم وقتی نام عزیز او (قائم) را شنید، برخاست و بر روی پای مبارکش ایستاد و سر نازنین را به سوی زمین خم کرد. پس کف دست راست خود را بر سر نهاد و فرمود : (اللهم عجّل فرجه و سهّل مخرجه)[7] ؛ (خداوندا بر فرجش شتاب کن و راه ظهور و قیامش را آسان گردان).
محدّث جزایری نیز نقل کرده است که روزی در مجلس حضرت صادق (علیه السلام) اسم مبارک آن جناب برده شد، پس حضرت برای تعظیم و احترام او برخاست[8].
شش. مقتدای عیسی (علیه السلام)
یکی از ویژگی های برجسته امام مهدی(عج) تبعیت و همراهی برخی از اولیا و برگزیدگان الهی - از جمله حضرت عیسی و خضر (علیهم السلام) - با او است. بعد از قیام جهانی آن حضرت، عیسی (علیه السلام) نیز ظهور می کند و در پشت سر امام (علیه السلام) قرار می گیرد. به رهبری اش گردن می نهد و حتی همراه با او نماز می خواند... .
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده است : (یجتمع المهدی و عیسی بن مریم، فیجی ء وقت الصلاة فیقولُ المهدی بعیسی تقدّم ؛ فیقول عیسی : انّک اولی بالصلاة ؛ فیصلّی عیسی وراءه مأموما)[9] (امام، با حضرت عیسی (علیه السلام) دور هم می آیند ؛ پس هنگام نماز فرار می رسد. حضرت مهدی(عج) به عیسی (علیه السلام) می گوید : نه، شما برای امامت نماز، شایسته ترید. آن گاه عیسی (علیه السلام) ، به آن حضرت اقتدا کرده، نماز را پشت سر او می خواند).
در روایت دیگری نیز از پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده است (بهشت مشتاق چهار نفر از خاندان من است که خدا آنان را دوست دارد و مرا به دوستی آنان فرمان داده است ؛ علی، حسن، حسین و مهدی ؛ که حضرت عیسی پشت سر او نماز می خواند)[10].
هفت. زیباترین موجود بهشت
بر اساس روایات معتبر، حضرت مهدی(عج)، هم در دنیا و هم در بهشت، از جمال و کمال بی نظیری برخوردار است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) درباره آن حضرت می فرماید : (المهدی طاووس اهل الجنّة)[11] ؛ (مهدی طاووس اهل بهشت است).
این تعبیر جالب درباره هیچ پیامبر یا امامی وارد نشده است و اختصاص به حضرت ولی عصر(عج) دارد. این رمز، نهایت زیبایی و جمال آسمانی و فوق العاده او دارد ؛ به طوری که در میان بهشتیان، ممتاز و شاخص است و خلاصه اینکه زیباترین موجود بهشتی و دیدنی ترین تمام اهل بهشت است[12].
هشت. میراث دار پیامبران
بر اساس روایات، تمام معجزات و ودایع انبیا و اوصیا، همراه حضرت مهدی(عج) است ؛ یعنی، او وارث پیامبران و اوصیا است و خداوند معجزات انبیا را در اختیار ایشان نهاده است. وجود میراث پیامبران در نزد حضرت مهدی(عج)، بیانگر این است آن حضرت، جامع صفات و خصوصیات آنان بوده و دارنده وسایل و لوازم منحصر به فرد ایشان است ؛ برای نمونه :
الف. تابوت آدم (علیه السلام) : حضرت مهدی آن را از دریاچه طبریه بیرون می آورد ؛ به طوری که نه پوسیده و نه متغیّر گشته است[13].
ب. عصای موسی (علیه السلام) : آن را از دریاچه طبریه - و در روایتی از غار انتاکیه - بیرون می آورد و با آن چنان می کند که موسی با فرعون کرد.
ج. حجر موسی (علیه السلام) : سنگی است که آن را از مکّه به همراه خواهد داشت و تا کوفه، به هر جا که بزند، چشمه ای از آب ظاهر شود. اصحاب او بنوشند ؛ هر کس تشنه باشد، سیراب و هر که گرسنه باشد، سیر گردد[14].
د. تورات و انجیل و سایر کتاب های آسمانی : ... مهدی مردم را به تورات، انجیل و کتاب های آسمانی دعوت خواهد کرد. آنها را از غاری در انطاکیه بیرون آورده، بین اهل تورات به تورات و اهل انجیل به انجیل و اهل زبور به زبور حکم خواهد کرد[15].
ه. پیراهن یوسف (علیه السلام) : جبرئیل این پیراهن را هنگامی که حضرت ابراهیم را در آتش افکندند، بر تن او کرد. پس آن را بازوبند ساخت و به بازوی اسحاق بست و اسحاق به یعقوب و یعقوب به یوسف... سپس در دست حضرت مهدی خواهد بود[16].
و. انگشتر سلیمان : حضرت مهدی، این انگشتر را همراه خود دارد. وقتی آن را در دست می کند، جن و طیور بر دور او جمع می شوند[17].
ز. پیراهن رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) : یعقوب بن شعیب از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است : (آیا پیراهن قائم را - که هنگام قیام می پوشد - نشانت ندهم؟ عرض کردم : چرا ؛ پس آن حضرت جعبه ای را خواست و آن را گشود و آن پیراهن کرباسی را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار خون مشاهده می شود. سپس فرمود : (این پیراهن پیامبر اکرم است ؛ در روزی که دندان های پیشین آن حضرت، ضربه دید). آن پیراهن خونی را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس امام صادق (علیه السلام) آن را در هم پیچید و برداشت)[18].
علاوه بر این، آثار دیگری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و حضرت علی (علیه السلام) را به همراه دارد ؛ چون بیرقی که جبرئیل در روز بدر آورد، عمامه سحاب، زره پیغمبر، انگشتر و عصای آن حضرت، اسب، مصحف و ذوالفقار حضرت علی (علیه السلام) ، عهدنامه ای از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و... .
امام صادق (علیه السلام) در تأیید میراث بری امام زمان(عج) از پیامبر اسلام می فرماید : (تراث رسول خدا، به امام قائم می رسد) ؛ یکی از یاران پرسید : تراث چیست؟ فرمود: (شمشیر، زره، عمّامه، لباس بُرد، شلاق، اسب، زین و آلات جنگی رسول خدا)[19].
منابع
[1]. بحار الانوار، ج 46، ص 372، ج 14 ؛ کمال الدین، ص 281، ج 32.
[2]. بحار الانوار، ج52، ص 191 ؛ منتخب الاثر، ص 360.
[3]. الغیبة النعمانی، ص 234، ج 22 ؛ بشارة الاسلام، ص 118.
[4]. کمال الدین، ج 1، ص 221، باب 31، ح 3.
[5]. کمال الدین و تمام النعمة، ج 1، ص 322، ح 4.
[6]. الغیبة النعمانی، ص 245، ج 26.
[7]. منتهی الآمال، ج 2، ص 333 ؛ بحار الانوار، ج 51، ص 30.
[8]. نجم الثاقب، ص 444.
[9]. تذکرة الخواص، ج2، ص 325 ؛ منتخب الاثر، ص 317.
[10]. اثبات الهداة، ج 7، ص 103.
[11]. کشف الغمة، ج 2، ص 481.
[12]. شمس ولایت، ص 81.
[13]. بحار الانوار، ج 52، ص 351، ح 9104.
[14]. همان، ج52، ص 224، ح 37 ؛ اصول کافی، ج 1، ص 258، ح 614.
[15]. بحار الانوار، ج 52، ص 351، ح 103 ؛ علل الشرایع، ص 161، ج3.
[16]. بحارالانوار، ج 17، ص 147، ج30 ؛ اصول کافی، ج1، ص 258 ح 516.
[17]. مهدی منتظر، ص 46 ؛ به نقل از : سؤال از امام مهدی در روایات، ص 45 و 46.
[18]. الغیبة النعمانی، ص 350، ج 42.
[19]. بحار الانوار، ج 54، ص 242.
