http://www.mahdaviat.porsemani.ir

آیا امام زمان(عج) شاهد و ناظر اعمال ما است و به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ در این صورت آیا این منافی با ستّار بودن خداوند نیست ؛ زیرا خود او به پیامبرش فرموده است : گناهان امت تو را هم به تو نمی‌گویم...؟!
آیا امام زمان(عج) شاهد و ناظر اعمال ما است و به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ در این صورت آیا این منافی با ستّار بودن خداوند نیست ؛ زیرا خود او به پیامبرش فرموده است : گناهان امت تو را هم به تو نمی‌گویم...؟! در پاسخ این سؤال، بیان چند نکته ضروری است : یکم. گواه و شاهد بودن پیامبر(ص) (و امامان معصوم‌) بر رفتارهای مردم، در آیاتی از قرآن کریم بیان شده است ؛ از جمله: (فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلی‌ هؤُلاءِ شَهِیداً)؛ نساء (4)، آیه 41. ؛ (حال آنان چگونه است، در روزی که از هر امتی شاهد و گواهی (بر اعمالشان) می‌آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد). افزون بر فرشتگان (نویسندگان رفتارها)، اعضا و جوارح انسان، زمان و مکان، پیامبران و معصومین نیز از جمله گواهان یاد شده در آیه شریفه می‌باشند طبرسی، مجمع البیان، ج 3، ص 89.. مراد از (شهادت و گواهی) یاد شده در آیه، آگاهی از حقایق و ژرفای رفتارهای مردم در دنیا، از جهت نیل به نیک بختی یا تیره روزی، پذیرفته شدن یا رد شدن در پیشگاه الهی، امتحان فرمانبری یا سرپیچی از احکام الهی و سپس گواهی دادن بر آن در روز قیامت است. آن گاه که خداوند از بسیاری - از جمله پیامبر و معصومین(ع) - گواهی می‌طلبد علامه طباطبائی، المیزان، ج 1، ص 321.. دوم. با توجه به مطالب یاد شده، مراد از گواه بودن امام زمان بر رفتارهای ما، آگاهی از اعمال ما است و منظور از دیدن اعمال، دیدن با (چشم دل) است، نه چشم سر ؛ همچنان که خداوند ناظر و آگاه بر اعمال است، بدون اینکه چشم مادی داشته باشد. امام زمان(عج) چشم خدا در میان انسان‌ها است (السلام علیک یا عین الله فی خلقه)؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992. و بر کل هستی و همه جوامع انسانی، اشراف و نظارت کامل دارد (و عینک الناظرة باذنک)؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992.. سوم. بر اساس روایات مختلف و تفاسیر، اعمال و تقدیرات انسان‌ها هر سال - در شب قدر و توسط ملائکه و روح - بر امام زمان(عج) عرضه می‌شود و او از همه آنها مطلع است. امام(ع)، همچون پدری مهربان، از شیعیان خود مراقبت می‌کند و در لحظات سرنوشت ساز، با شیوه‌های مختلف به یاری آنها می‌شتابد و چنان که در توقیع شریف آن حضرت به شیخ مفید آمده است : (فانّا نُحیط علما باَنبائکم و لا یعزب عنّا شی‌ءٌ من أخبارکم)؛ احتجاج طبرسی، ج 2، ص 596. ؛ (ما بر اخبار و احوال شما، آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع و احوال شما، بر ما پوشیده و مخفی نیست). حضرت علی(ع) در حدیثی در این باره می‌فرماید: (لیس یغیب عنّا مؤمن فی شرق الارض و لا فی غربها)؛ ؛ یوم الخلاص، ج 2، ص 648. (هیچ مؤمنی در شرق و غرب زمین، از نظر ما غایب نیست). امام صادق(ع) نیز فرموده است : (انّ الدنیا لتمثّل للامام مثل خلقة الجوز فلا یعزب عنه شی‌ءٌ)؛ اختصاص، ص 217. ؛ (آسمان و زمین در نزد امام، چون پاره گردویی حاضر و نمایان است). در واقع بر اساس احادیثی که تفسیر سوره (قدر) و آیات آغازین سوره (دخان)... وجود دارد ؛ فهمیده می‌شود که فرشتگان در شب قدر، مقدّرات یکساله را به نزد (ولیّ مطلق زمان) می‌آورند و بر او عرضه می‌دارند و به او تسلیم می‌کنند. این واقعیت همواره بوده و خواهد بود. در روزگار پیامبر اکرم(ص) محل نزول فرشتگان شب قدر، حضرت محمد مصطفی(ص) بوده است. بر اساس دلایل معتبر و احادیث وارده از سوی اهل‌بیت(ع) و اهل سنت، پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، شب قدر هم‌چنان وجود دارد ر.ک: اصول کافی، (کتاب الحجه، باب فی شأن انا انزلناه...)، ح 5 و 7. و این مقام شایسته جانشینان واقعی پیامبر است. امام علی(ع) درباره این دو واقعیت بزرگ می‌فرماید : (شب قدر هر سال هست. در این شب امور همه سال (تقدیرها و سرنوشت‌ها)، فرو فرستاده می‌شود. پس از درگذشت پیامبران، نیز این شب، صاحبانی دارد...) کافی، تناسب الحجة، ح 2.. چهارم. روایات عرض اعمال بر امام عصر(عج)، معتبر بوده و منافی با ستّاریت خداوند و معارض با دیگر روایات نیست ؛ زیرا امام زمان، واسطه فیض الهی و رابط خلق و خالق است و تمام عنایات و الطاف الهی به جهان، به وساطت و به برکت وجود آن حضرت جاری می‌شود و لازمه اینکه به بهترین وجهی، این وساطت تحقق‌پذیرد و در مواقع لازم، فیوضات به بندگان برسد، این است که آن حضرت از قابلیت‌ها و افعال همگان با خبر باشد. پنجم. میزان ستّار بودن پروردگار نسبت به هرکس، به تناسب لیاقت، شایستگی و درجات قرب او در پیشگاه الهی است. از این رو خداوند برای کافران و فسادگران، پرده پوشی ندارد و ستاریت او نسبت به مؤمنان نیز، به تناسب درجات ایمان آنها، متفاوت است. بنابراین چه بسا بعضی از اعمال مؤمنان مقرّب را از نظر امام زمان(عج) نیز مخفی بدارد و شاید در همین مرتبه است که در قیامت، برخی اعمال را از پیامبراکرم نیز پوشیده می‌دارد. ششم. امامان معصوم(ع) از همه صفات الهی برخوردارند و همه کمالات حق در وجود پاک آنها تجلی یافته است. از جمله این صفات، صفت ستار بودن است. همان گونه که حق تعالی ستار است و بندگان مؤمنش را رسوا نمی‌کند، ولیّ حق و حجت الهی نیز که مظهر ستاریت حق است، رازدار اسرار و اعمال مردم است و اعمال مؤمنان را برای دیگران فاش نمی‌سازد. در واقع ستار بودن ولیّ حق پرتوی از ستار بودن خداوند است و از آن جدا نیست، همانطوری که خود حجت الهی تجلی کمال (و جمال و جلال حق است) و ظهور کامل و تمام عیار صفات حسنای ربوبی است. پس در اینجا دوگانگی وجود ندارد تا منافاتی لازم بیاید. (مهدویت1، رحیم کارگر، کد: 23/500027)
عنوان سوال:

آیا امام زمان(عج) شاهد و ناظر اعمال ما است و به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ در این صورت آیا این منافی با ستّار بودن خداوند نیست ؛ زیرا خود او به پیامبرش فرموده است : گناهان امت تو را هم به تو نمی‌گویم...؟!


پاسخ:

آیا امام زمان(عج) شاهد و ناظر اعمال ما است و به کارهای خوب و بد ما آگاهی دارد؟ در این صورت آیا این منافی با ستّار بودن خداوند نیست ؛ زیرا خود او به پیامبرش فرموده است : گناهان امت تو را هم به تو نمی‌گویم...؟!

در پاسخ این سؤال، بیان چند نکته ضروری است :
یکم. گواه و شاهد بودن پیامبر(ص) (و امامان معصوم‌) بر رفتارهای مردم، در آیاتی از قرآن کریم بیان شده است ؛ از جمله: (فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِکَ عَلی‌ هؤُلاءِ شَهِیداً)؛ نساء (4)، آیه 41. ؛ (حال آنان چگونه است، در روزی که از هر امتی شاهد و گواهی (بر اعمالشان) می‌آوریم و تو را نیز بر آنان گواه خواهیم آورد).
افزون بر فرشتگان (نویسندگان رفتارها)، اعضا و جوارح انسان، زمان و مکان، پیامبران و معصومین نیز از جمله گواهان یاد شده در آیه شریفه می‌باشند طبرسی، مجمع البیان، ج 3، ص 89..
مراد از (شهادت و گواهی) یاد شده در آیه، آگاهی از حقایق و ژرفای رفتارهای مردم در دنیا، از جهت نیل به نیک بختی یا تیره روزی، پذیرفته شدن یا رد شدن در پیشگاه الهی، امتحان فرمانبری یا سرپیچی از احکام الهی و سپس گواهی دادن بر آن در روز قیامت است. آن گاه که خداوند از بسیاری - از جمله پیامبر و معصومین(ع) - گواهی می‌طلبد علامه طباطبائی، المیزان، ج 1، ص 321..
دوم. با توجه به مطالب یاد شده، مراد از گواه بودن امام زمان بر رفتارهای ما، آگاهی از اعمال ما است و منظور از دیدن اعمال، دیدن با (چشم دل) است، نه چشم سر ؛ همچنان که خداوند ناظر و آگاه بر اعمال است، بدون اینکه چشم مادی داشته باشد.
امام زمان(عج) چشم خدا در میان انسان‌ها است (السلام علیک یا عین الله فی خلقه)؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992. و بر کل هستی و همه جوامع انسانی، اشراف و نظارت کامل دارد (و عینک الناظرة باذنک)؛ مفاتیح الجنان، ص 106 و 992..
سوم. بر اساس روایات مختلف و تفاسیر، اعمال و تقدیرات انسان‌ها هر سال - در شب قدر و توسط ملائکه و روح - بر امام زمان(عج) عرضه می‌شود و او از همه آنها مطلع است. امام(ع)، همچون پدری مهربان، از شیعیان خود مراقبت می‌کند و در لحظات سرنوشت ساز، با شیوه‌های مختلف به یاری آنها می‌شتابد و چنان که در توقیع شریف آن حضرت به شیخ مفید آمده است :
(فانّا نُحیط علما باَنبائکم و لا یعزب عنّا شی‌ءٌ من أخبارکم)؛ احتجاج طبرسی، ج 2، ص 596. ؛ (ما بر اخبار و احوال شما، آگاهیم و هیچ چیز از اوضاع و احوال شما، بر ما پوشیده و مخفی نیست).
حضرت علی(ع) در حدیثی در این باره می‌فرماید:
(لیس یغیب عنّا مؤمن فی شرق الارض و لا فی غربها)؛ ؛ یوم الخلاص، ج 2، ص 648. (هیچ مؤمنی در شرق و غرب زمین، از نظر ما غایب نیست).
امام صادق(ع) نیز فرموده است :
(انّ الدنیا لتمثّل للامام مثل خلقة الجوز فلا یعزب عنه شی‌ءٌ)؛ اختصاص، ص 217. ؛ (آسمان و زمین در نزد امام، چون پاره گردویی حاضر و نمایان است).
در واقع بر اساس احادیثی که تفسیر سوره (قدر) و آیات آغازین سوره (دخان)... وجود دارد ؛ فهمیده می‌شود که فرشتگان در شب قدر، مقدّرات یکساله را به نزد (ولیّ مطلق زمان) می‌آورند و بر او عرضه می‌دارند و به او تسلیم می‌کنند. این واقعیت همواره بوده و خواهد بود. در روزگار پیامبر اکرم(ص) محل نزول فرشتگان شب قدر، حضرت محمد مصطفی(ص) بوده است.
بر اساس دلایل معتبر و احادیث وارده از سوی اهل‌بیت(ع) و اهل سنت، پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، شب قدر هم‌چنان وجود دارد ر.ک: اصول کافی، (کتاب الحجه، باب فی شأن انا انزلناه...)، ح 5 و 7. و این مقام شایسته جانشینان واقعی پیامبر است.
امام علی(ع) درباره این دو واقعیت بزرگ می‌فرماید : (شب قدر هر سال هست. در این شب امور همه سال (تقدیرها و سرنوشت‌ها)، فرو فرستاده می‌شود. پس از درگذشت پیامبران، نیز این شب، صاحبانی دارد...) کافی، تناسب الحجة، ح 2..
چهارم. روایات عرض اعمال بر امام عصر(عج)، معتبر بوده و منافی با ستّاریت خداوند و معارض با دیگر روایات نیست ؛ زیرا امام زمان، واسطه فیض الهی و رابط خلق و خالق است و تمام عنایات و الطاف الهی به جهان، به وساطت و به برکت وجود آن حضرت جاری می‌شود و لازمه اینکه به بهترین وجهی، این وساطت تحقق‌پذیرد و در مواقع لازم، فیوضات به بندگان برسد، این است که آن حضرت از قابلیت‌ها و افعال همگان با خبر باشد.
پنجم. میزان ستّار بودن پروردگار نسبت به هرکس، به تناسب لیاقت، شایستگی و درجات قرب او در پیشگاه الهی است. از این رو خداوند برای کافران و فسادگران، پرده پوشی ندارد و ستاریت او نسبت به مؤمنان نیز، به تناسب درجات ایمان آنها، متفاوت است. بنابراین چه بسا بعضی از اعمال مؤمنان مقرّب را از نظر امام زمان(عج) نیز مخفی بدارد و شاید در همین مرتبه است که در قیامت، برخی اعمال را از پیامبراکرم نیز پوشیده می‌دارد.
ششم. امامان معصوم(ع) از همه صفات الهی برخوردارند و همه کمالات حق در وجود پاک آنها تجلی یافته است. از جمله این صفات، صفت ستار بودن است. همان گونه که حق تعالی ستار است و بندگان مؤمنش را رسوا نمی‌کند، ولیّ حق و حجت الهی نیز که مظهر ستاریت حق است، رازدار اسرار و اعمال مردم است و اعمال مؤمنان را برای دیگران فاش نمی‌سازد. در واقع ستار بودن ولیّ حق پرتوی از ستار بودن خداوند است و از آن جدا نیست، همانطوری که خود حجت الهی تجلی کمال (و جمال و جلال حق است) و ظهور کامل و تمام عیار صفات حسنای ربوبی است. پس در اینجا دوگانگی وجود ندارد تا منافاتی لازم بیاید. (مهدویت1، رحیم کارگر، کد: 23/500027)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین