چرا حکومت ولی فقیه مقدس است؟ آیا در این حکومت خطا و اشتباه رخ نمی دهد؟ آیا بی پیرایه است؟
حفظ قداست رهبری، نه به معنای قداست شخص یا فرد، بلکه به معنای حفظ قداست شخصیت و جایگاه است. جایگاهی که به دلیل ارتباط با دین و سیاست دینی، به عنوان امری مقدس، لازم الاحترام است. این امر در مورد تمامی رهبران دینی مطرح است.
قداست به معنای محبوبیت همراه با احترام شدید است . انسان به علت کمال خاصی که در شخصیتی سراغ دارد , به او محبت ورزیده و به وی احترام خاصی می گذارد . انسانها همه کمالات را بطور یکسان دارا نیستند , از این رو انسانی که دارای کمالات فوق العاده و برتری است از محبوبیت و احترام بیشتری برخوردار است . قداست مانند محبت از یک مورد شخصی محبوب به دیگر امور منتسب به او نیز -به طورطبیعی- منتقل می شود , به گونه ای که وقتی شخصی را دوست می داریم , نزدیکان ووابستگانش را نیز دوست خواهیم داشت ; مثلا وقتی به استاد خود عشق می ورزیم ,فرزندان و حتی وسایل شخصی او را نیز دوست می داریم , به همین دلیل است که مردم ما به خاندان امام قدس سره , خانه , حسینیه و حرم ایشان علاقه شدیدی نشان می دهندو به آنها عشق می ورزند . قداست , روح دین روح دین را همین قداست تشکیل می دهد , به طوری که تمام ادیان الهی بر احترام گذاردن خاص به خداوند و هر چه و هر کس که به او منسوب است تاکید می ورزند , حتی مذاهب انحرافی نیز برای بت و خدایان قداست قائلند . روایات ما بر این مطلب تاکید دارد که (هل الایمان الا الحب) آیا ایمان جز محبت و دوستی امر دیگری است ؟ (1-1) از این رو در اسلام اولین مرتبه قداست برای خدای تبارک و تعالی است و در مراتب بعدی هر کس به او نزدیکتر و دارای ارتباط بیشتر با اوست . پروردگارمتعال به دلیل هستی مطلق , کمال مطلق و ... از برتری بی نظیری برخوردار است و طبیعی است از همه محبوبتر و دوست داشتنی تر باشد , تا اندازه ای که باید در برابر او به خاک افتاد و پیشانی را بر زمین سایید . این سجده به دلیل همان قداست است.
در مرتبه بعد , پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم به دلیل بیشترین ارتباط با خداوند , دارای تقدس و احترام بیشتری است , تا آنجا که خداوند وفرشتگانش بر او درود می فرستند و از مؤمنان نیز می خواهند تا درود بفرستند (2-1)و شرع مقدس گذاردن دست بدون وضو را بر نام آن حضرت حرام می داند . این قداست پس از خداوند , به پیامبر و جانشینان او یعنی امامان معصوم علیهم السلام - که از طرف خدا منصوب شده اند - گسترش می یابد . بوسیدن ضریح امامان علیهم السلام و زیارت حرم آنها همگی برخاسته از همین قداست است.
در مراتب بعدی یعنی پس از امامان علیهم السلام این قداست به همه کسانی که به گونه ای به آنان منتسب اند , مانند سادات و مراجع و علمای دینی سرایت می کند . با اینکه بوسیدن دست و تواضع بیش از اندازه برای غیر خدا در اسلام نکوهش گردیده , ولی مواردی استثناء شده است , از جمله : (انه من ارید به رسول اللّه ; (2) کسی که به جهت انتساب به پیامبر دستش را ببوسند . ). یعنی این شخص از چنان عظمتی برخوردار است که به جای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم دست او را می بوسند . ولی فقیه گرچه معصوم نیست , ولی به دلیل انتسابش به امام معصوم علیه السلام و جانشینی وی مراتبی از همان قداست را داراست . آیا می شود کسی خدا را دوست بدارد , ولی پیامبرش را دوست ندارد ؟ آیا می شود کسی پیامبر را دوست بدارد ولی به جانشینان او ( امامان ) علاقه نداشته باشد ؟ و آیا می توان امام معصوم علیه السلام را دوست داشت , ولی جانشین او را گرامی نداشت؟
( پرسشها و پاسخها، مصباح یزدی - محمد تقی 1-1 - کافی , ج 2 ص 125 , روایت 5 . 2-1 - قرآن کریم سوره احزاب آیه 56 . 2 - بحار الانوار , علامه مجلسی , ج 26 , باب 100 , روایت 25 . تبیان)
اما در بررسی امکان اشتباه ولی فقیه توجه به نکات ذیل حائز اهمیت می باشد:
اولا: هر چند در انسان غیرمعصوم احتمال خطا و لغزش همواره وجود دارد، ولی به هیچ وجه عدم عصمت مساوی و ملازم با وقوع لغزش و اشتباه نیست؛ از دیدگاه آموزه های اسلامی (عصمت به معنی پاک بودن و از دستبرد وسوسه های شیطانی در امان بودن و گناه کبیره و صغیره مرتکب نشدن، منحصر به چهارده معصوم نمی باشد و برای هر کسی که تلاش کند، این راه در این حد و مفهوم باز است؛ چنان که مقام ولایت انحصاری نبوده، قابل وصول برای همگان است؛ البته همگانی که اهلیت داشته باشند و مدارج کمال را طی کرده باشند) (ر.ک: علامه سیدمحمد حسین طباطبایی، ولایت نامه، ترجمه دکتر همایون همتی، صص 57-48)
ثانیا: به احتمال وقوع اشتباه را می توان با در نظر گرفتن مکانیزمهایی نظیر تأکید بر واجدیت صفات علم، تجربه و کاردانی، تقوا و پرهیز از خود رایی و لزوم مشورت با متخصصان و کارشناسان و ... ، کاهش داده و حتی متمایل به صفر کرد که این مکانیزم ها به عینه در نظام اسلامی ما برای ولی فقیه در نظر گرفته شده و شدیدا بر وجود آن تأکید می شود.
ثالثا: در موارد نادری که احتمال اشتباه می رود یا مواردی که ابهام وجود دارد، کمیسیونی به نام (هیأت تحقیق) متشکل از اعضای مجلس خبرگان، با مقام معظم رهبری دیدار و توضیحات لازم را خواستار شده و در صورت نیاز با کارشناسان و صاحب نظران مربوط مشورت و تبادل نظر می نمایند. (محسن، ملک افضلی اردکانی، نظارت و نهادهای نظارتی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1382، ص 122) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 16/100130338)
