اهل سنت
توحيد ایمان به ملائکه ایمان به کتابهای آسمانی ایمان به انبیاء ایمان به روز رستاخیز ایمان به قضا و قدر عدالت صحابه
چرا اهل سنت دست بسته نماز می‌خوانند؟
در ابتدا باید دانست که علاوه بر شیعیان، یکی از فرقه‌های اهل سنت به نام (مالکی)ها، نیز نماز خود را بدون دست بسته، برگزار می‌کنند. با توجه به اینکه شیعیان، روش و کیفیت نماز و عبادات خود را از اهل بیت(علیهم‌السلام) فراگرفته‌اند و اهل بیت نزدیک‌ترین، افراد به پیامبر(صلی‌الله‌علیه) می‌باشند و از سوی دیگر دست بسته نماز خواندن در میان اهل سنت اختلافی می‌باشد. به خوبی می‌توان اطمینان یافت که روش شیعیان مطابق با واقع و براساس سنت و سیره پیامبر(صلی‌الله‌علیه) می‌باشد. علاوه بر اینکه؛ اولاً، روایات تکتف در هاله‌ای از اجمال و ابهام است. ثانیاً، نقلش محصور به تعدادی خاص است. ثالثاً، غالب سندهای آن ضعیف است. رابعاً، در مقابل روایات تکتف، احادیثی وجود دارد که ظهور در عدم جزئیت و عدم استحباب تکتف در نماز دارد. ابن‌رشد قرطبی می‌گوید: (روایات صحیحه‌ای از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه) وارد شده که در آن خصوصیات نماز پیامبر(صلی‌الله‌علیه) ذکر شده، ولی در آنها از تکتف و قرار دادن دست راست روی دست چپ سخنی به میان نیامده است... و لذا جماعتی معتقدند لازم است روایاتی را بپذیریم که در آنها این زیادتی، یعنی تکتف وجود ندارد، زیرا نقلش بیشتر است). بدایة المجتهد، ج 1، ص 137. از جمله روایاتی که با احادیث تکتف سازگاری ندارد، روایت ابوحمید ساعدی است، که جماعتی از محدثان آن را نقل نموده‌اند. ابوحمید می‌گوید: هنگامی که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه) به نماز می‌ایستاد، دست‌هایش را محاذی دو شانه خود قرار می‌داد و تکبیر می‌گفت، تا آن که هر عضوی از اعضای او در جای خود به طور اعتدال قرار می‌گرفت؛ آن‌گاه قرائت خوانده و تکبیر می‌گفت، و دست‌هایش را هنگام تکبیر محاذی شانه‌هایش قرار می‌داد. سپس به رکوع می‌رفت...). سنن بیهقی، ج 2، ص 105، ح 2517 ؛ سنن ترمذی، ج 2، ص 105، ح 304، باب صفة الصلاة. از این حدیث چنین استفاده می‌شود: 1. بزرگان صحابه بیان کیفیت نماز پیامبر(صلی‌الله‌علیه) را از او تقریر کرده‌اند. 2. او هنگام توصیف و بیان کیفیت واجبات و مستحبات نماز، اشاره‌ای به تکتف هنگام قیام در نماز نکرده است. و بسیار بعید است که ذکر نکردن او را حمل بر نسیان و فراموشی کنیم، خصوصاً با در نظر گرفتن اینکه اصل در قرارگرفتن دستها، رهاشدن است نه بسته‌بودن. با مراجعه به روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) نیز پی می‌بریم که آنان از تکتف احتراز جسته و آن را از عمل مجوس نزد پادشاهان خود می‌دانسته‌اند: 1. محمد بن مسلم از امام صادق یا باقر(علیهم‌السلام) نقل می‌کند که به آن حضرت عرض کردم: شخصی دست راستش را در حال نماز روی دست چپ خود می‌گذارد؟ حضرت فرمود: این همان تکفیر است که نباید انجام داده شود. وسائل الشیعه، ج 4، باب 15 از ابواب قواطع الصلاة. 2. زراره از امام باقر(علیه‌السلام) نقل می‌کند که فرمود: (بر تو باد! به اقبال در نماز و از (قرار دادن دست راست روی دست چپ) احتراز کن، زیرا این عمل از کارهای مجوس است). همان، ج 2. با وجود روایات صحیح السندی که از طرق اهل بیت(علیهم‌السلام) رسیده، بر فرض که روایات تکتف معتبر باشد امر آن دائر مدار سنت و بدعت است، و شکی نیست که ترک آن به جهت احتمال بدعت، سزاوارتر است.
در ابتدا باید دانست که علاوه بر شیعیان، یکی از فرقه‌های اهل سنت به نام (مالکی)ها، نیز نماز خود را بدون دست بسته، برگزار می‌کنند. با توجه به اینکه شیعیان، روش و کیفیت نماز و عبادات خود را از اهل بیت(علیهم‌السلام) فراگرفته‌اند و اهل بیت نزدیک‌ترین، افراد به پیامبر(صلی‌الله‌علیه) می‌باشند و از سوی دیگر دست بسته نماز خواندن در میان اهل سنت اختلافی می‌باشد. به خوبی می‌توان اطمینان یافت که روش شیعیان مطابق با واقع و براساس سنت و سیره پیامبر(صلی‌الله‌علیه) می‌باشد. علاوه بر اینکه؛ اولاً، روایات تکتف در هاله‌ای از اجمال و ابهام است. ثانیاً، نقلش محصور به تعدادی خاص است. ثالثاً، غالب سندهای آن ضعیف است. رابعاً، در مقابل روایات تکتف، احادیثی وجود دارد که ظهور در عدم جزئیت و عدم استحباب تکتف در نماز دارد. ابن‌رشد قرطبی می‌گوید: (روایات صحیحه‌ای از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه) وارد شده که در آن خصوصیات نماز پیامبر(صلی‌الله‌علیه) ذکر شده، ولی در آنها از تکتف و قرار دادن دست راست روی دست چپ سخنی به میان نیامده است... و لذا جماعتی معتقدند لازم است روایاتی را بپذیریم که در آنها این زیادتی، یعنی تکتف وجود ندارد، زیرا نقلش بیشتر است). بدایة المجتهد، ج 1، ص 137. از جمله روایاتی که با احادیث تکتف سازگاری ندارد، روایت ابوحمید ساعدی است، که جماعتی از محدثان آن را نقل نموده‌اند. ابوحمید می‌گوید: هنگامی که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه) به نماز می‌ایستاد، دست‌هایش را محاذی دو شانه خود قرار می‌داد و تکبیر می‌گفت، تا آن که هر عضوی از اعضای او در جای خود به طور اعتدال قرار می‌گرفت؛ آن‌گاه قرائت خوانده و تکبیر می‌گفت، و دست‌هایش را هنگام تکبیر محاذی شانه‌هایش قرار می‌داد. سپس به رکوع می‌رفت...). سنن بیهقی، ج 2، ص 105، ح 2517 ؛ سنن ترمذی، ج 2، ص 105، ح 304، باب صفة الصلاة. از این حدیث چنین استفاده می‌شود: 1. بزرگان صحابه بیان کیفیت نماز پیامبر(صلی‌الله‌علیه) را از او تقریر کرده‌اند. 2. او هنگام توصیف و بیان کیفیت واجبات و مستحبات نماز، اشاره‌ای به تکتف هنگام قیام در نماز نکرده است. و بسیار بعید است که ذکر نکردن او را حمل بر نسیان و فراموشی کنیم، خصوصاً با در نظر گرفتن اینکه اصل در قرارگرفتن دستها، رهاشدن است نه بسته‌بودن. با مراجعه به روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) نیز پی می‌بریم که آنان از تکتف احتراز جسته و آن را از عمل مجوس نزد پادشاهان خود می‌دانسته‌اند: 1. محمد بن مسلم از امام صادق یا باقر(علیهم‌السلام) نقل می‌کند که به آن حضرت عرض کردم: شخصی دست راستش را در حال نماز روی دست چپ خود می‌گذارد؟ حضرت فرمود: این همان تکفیر است که نباید انجام داده شود. وسائل الشیعه، ج 4، باب 15 از ابواب قواطع الصلاة. 2. زراره از امام باقر(علیه‌السلام) نقل می‌کند که فرمود: (بر تو باد! به اقبال در نماز و از (قرار دادن دست راست روی دست چپ) احتراز کن، زیرا این عمل از کارهای مجوس است). همان، ج 2. با وجود روایات صحیح السندی که از طرق اهل بیت(علیهم‌السلام) رسیده، بر فرض که روایات تکتف معتبر باشد امر آن دائر مدار سنت و بدعت است، و شکی نیست که ترک آن به جهت احتمال بدعت، سزاوارتر است.
پاسخ:
در ابتدا باید دانست که علاوه بر شیعیان، یکی از فرقه‌های اهل سنت به نام (مالکی)ها، نیز نماز خود را بدون دست بسته، برگزار می‌کنند.
با توجه به اینکه شیعیان، روش و کیفیت نماز و عبادات خود را از اهل بیت(علیهم‌السلام) فراگرفته‌اند و اهل بیت نزدیک‌ترین، افراد به پیامبر(صلی‌الله‌علیه) می‌باشند و از سوی دیگر دست بسته نماز خواندن در میان اهل سنت اختلافی می‌باشد. به خوبی می‌توان اطمینان یافت که روش شیعیان مطابق با واقع و براساس سنت و سیره پیامبر(صلی‌الله‌علیه) می‌باشد. علاوه بر اینکه؛
اولاً، روایات تکتف در هاله‌ای از اجمال و ابهام است.
ثانیاً، نقلش محصور به تعدادی خاص است.
ثالثاً، غالب سندهای آن ضعیف است.
رابعاً، در مقابل روایات تکتف، احادیثی وجود دارد که ظهور در عدم جزئیت و عدم استحباب تکتف در نماز دارد.
ابن‌رشد قرطبی می‌گوید:
(روایات صحیحه‌ای از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه) وارد شده که در آن خصوصیات نماز پیامبر(صلی‌الله‌علیه) ذکر شده، ولی در آنها از تکتف و قرار دادن دست راست روی دست چپ سخنی به میان نیامده است... و لذا جماعتی معتقدند لازم است روایاتی را بپذیریم که در آنها این زیادتی، یعنی تکتف وجود ندارد، زیرا نقلش بیشتر است). بدایة المجتهد، ج 1، ص 137.
از جمله روایاتی که با احادیث تکتف سازگاری ندارد، روایت ابوحمید ساعدی است، که جماعتی از محدثان آن را نقل نموده‌اند.
ابوحمید می‌گوید: هنگامی که رسول خدا(صلی‌الله‌علیه) به نماز می‌ایستاد، دست‌هایش را محاذی دو شانه خود قرار می‌داد و تکبیر می‌گفت، تا آن که هر عضوی از اعضای او در جای خود به طور اعتدال قرار می‌گرفت؛ آن‌گاه قرائت خوانده و تکبیر می‌گفت، و دست‌هایش را هنگام تکبیر محاذی شانه‌هایش قرار می‌داد. سپس به رکوع می‌رفت...). سنن بیهقی، ج 2، ص 105، ح 2517 ؛ سنن ترمذی، ج 2، ص 105، ح 304، باب صفة الصلاة.
از این حدیث چنین استفاده می‌شود:
1. بزرگان صحابه بیان کیفیت نماز پیامبر(صلی‌الله‌علیه) را از او تقریر کرده‌اند.
2. او هنگام توصیف و بیان کیفیت واجبات و مستحبات نماز، اشاره‌ای به تکتف هنگام قیام در نماز نکرده است. و بسیار بعید است که ذکر نکردن او را حمل بر نسیان و فراموشی کنیم، خصوصاً با در نظر گرفتن اینکه اصل در قرارگرفتن دستها، رهاشدن است نه بسته‌بودن.
با مراجعه به روایات اهل بیت(علیهم‌السلام) نیز پی می‌بریم که آنان از تکتف احتراز جسته و آن را از عمل مجوس نزد پادشاهان خود می‌دانسته‌اند:
1. محمد بن مسلم از امام صادق یا باقر(علیهم‌السلام) نقل می‌کند که به آن حضرت عرض کردم: شخصی دست راستش را در حال نماز روی دست چپ خود می‌گذارد؟ حضرت فرمود: این همان تکفیر است که نباید انجام داده شود. وسائل الشیعه، ج 4، باب 15 از ابواب قواطع الصلاة.
2. زراره از امام باقر(علیه‌السلام) نقل می‌کند که فرمود: (بر تو باد! به اقبال در نماز و از (قرار دادن دست راست روی دست چپ) احتراز کن، زیرا این عمل از کارهای مجوس است). همان، ج 2.
با وجود روایات صحیح السندی که از طرق اهل بیت(علیهم‌السلام) رسیده، بر فرض که روایات تکتف معتبر باشد امر آن دائر مدار سنت و بدعت است، و شکی نیست که ترک آن به جهت احتمال بدعت، سزاوارتر است.
- [سایر] چرا اهل سنت دست بسته نماز می خوانند؟ آیا نمازی که شیعیان می خوانند درست است یا نماز دست بسته اهل سنت؟
- [سایر] چرا اهل تسنن دست بسته نماز می خوانند؟
- [سایر] چرا اهل تسنن دست بسته نماز می خوانند؟
- [سایر] چرا شیعیان مانند اهل تسنن دست بسته نماز نمی خوانند؟ سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله چه بود؟
- [سایر] چرا شیعیان نماز را با دست باز می خوانند و اهل تسنن با دست بسته؟ پیامبر به چه کیفیتی می خوانده اند؟ آیا دلیلی وجود دارد؟
- [سایر] آیا در منابع سنی ها دلیلی هست که حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) نماز را دست بسته خوانده است؟
- [آیت الله خامنه ای] مشارکت ما شیعیان در نماز جماعت مساجد کشورهای دیگر با برادران اهل سنت که دست بسته نماز می خوانند، چگونه است؟ آیا تبعیت از آنان در تکتف بر ما واجب است یا آن که باید نماز را بدون تکتف بخوانیم؟
- [سایر] مذاهب اربعه اهل سنت چگونه پیدا شدند و چگونه باب اجتهاد مسدود شد؟ و به دست چه کسانی از اهل سنت، باب اجتهاد باز و مفتوح شد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا در صورت نبودن روحانی شیعی، عالم سُنّی میتواند نماز میّت شیعه را بخواند و با نبودن عالم سُنّی، آیا عالم شیعی میتواند بر میّت سُنّی نماز بخواند یا خیر؟
- [سایر] می خواستم بدونم چرا اهل سنت نماز سنت می خونن؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چنانچه یکی از اولاد از نظر سنّی بزرگتر و دیگری از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّی واجب است.
- [آیت الله سیستانی] از نظر اهل سنّت، زن از همه تَرَکه شوهر اعمّ از منقول و غیرمنقول مانند زمین و غیره، ارث میبرد. حال آنکه از نظر مذهب امامیه، زن از اصل زمین یا قیمت آن ارث نمیبرد و تنها از قیمت بنا و درختان ارث میبرد، نه اصل آنها. بنابراین اگر مذهب اهل سنّت بر شیعه نافذ باشد به گونهای که زن سنّی مذهب از زمین و اصل بنا و درختان ارث ببرد، در صورتی که دیگر ورثه امامی مذهب باشند، زن امامی مذهب نیز میتواند میراثی را که از زمین و اصل بنا و درختان به او میرسد، بگیرد که سایر ورثه اهل سنت باشند.
- [آیت الله اردبیلی] نماز عید فطر و قربان و همچنین نماز استسقاء که برای آمدن باران می‌خوانند را در زمان غیبت امام علیه‌السلام می‌شود با جماعت خواند، امّا نمازهای مستحبّی را نمیشود با جماعت خواند.
- [آیت الله سیستانی] نظر اهل سنّت آن است که مازاد سهمالارث میراث بر آن، به عَصَبه میت مانند برادر او داده می‌شود. لکن نظر مذهب امامیه خلاف آن است، مثلاً اگر مردی بمیرد و تنها دختری و برادری داشته باشد، از نظر امامیه باید نیمی از ارث را به دختر به عنوان سهمالارث و نیم دیگر را به عنوان ردّ به او بپردازند و به برادر میت سهمی تعلّق نمیگیرد. لکن نظر اهل سنّت آن است که در این فرض نیمی از ارث میت به برادر پرداخت می‌شود، چون که از عصبه میت به شمار می‌رود. حال اگر مذهب اهل سنّت بر وارث امامی مذهب نافذ باشد و مازاد سهمالارث به او پرداخت نشود، عصبه میت اگر امامی مذهب باشند، میتوانند از باب قاعده مقاصّه نوعی، مازاد سهمالارث وارثِ سنّی مذهب را بگیرند.
- [آیت الله سیستانی] نماز مستحب را نمیشود در هیچ موردی بنابر احتیاط با جماعت خواند ، ولی نماز استسقاء را که برای آمدن باران می‌خوانند میتواند با جماعت خواند . و همچنین نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب شده است ، مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان حضور امام علیه‌السلام واجب بوده و بواسطه غائب شدن ایشان مستحب می‌باشد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] نماز مستحب را نمیشود به جماعت خواند، مگر نماز استسقا که برای آمدن باران می‌خوانند و نیز کودک غیر بالغ که نماز بر وی مستحب است، میتواند آن را به جماعت بخواند؛ ولی نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب است؛ مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان حضور امام علیه‌السلام واجب بوده و به واسطه غایب شدن آن حضرت، مستحب می‌باشد، بنا بر احتیاط به جماعت نخوانند.
- [آیت الله مظاهری] دوازده چیز نماز را باطل می‌کند و آنها را مبطلات می‌گویند: اوّل آنکه در بین نماز یکی از شرطها یا اجزای آن از بین برود. دوّم از مبطلات آن است که در بین نماز عمداً یا سهواً یا از روی ناچاری کاری که وضو یا غسل را باطل می‌کند انجام دهد. سوّم از مبطلات آن است که دست بسته نماز بخواند آنگونه که اهل تسنن انجام میدهند ولی اگر از روی فراموشی یا تقیّه یا نه به قصد جزئیت بلکه برای خاراندن بدن باشد اشکال ندارد. چهارم از مبطلات آن است که بعد از حمد آمین بگوید آنگونه که اهل تسنن انجام میدهند ولی اگر از روی فراموشی یا تقیّه یا نه به قصد جزئیّت بلکه به قصد دعا بگوید اشکال ندارد. پنجم از مبطلات نماز آن است که عمداً یا سهواً پشت به قبله کند، یا به طرف راست یا چپ قبله برگردد بلکه اگر صورت را به تنهایی به طرف راست یا چپ قبله برگرداند نیز نماز باطل می‌شود ولی اگر بدن یا صورت را کمی برگرداند به طوری که از قبله خارج نشود، عمداً باشد یا سهواً، نماز باطل نمیشود. ششم از مبطلات نماز آن است که عمداً جمله یا کلمهای بگوید و از آن جمله یا کلمه قصد معنی کند گرچه معنی هم نداشته باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر دست بسته نماز بخواند آن گونه که بعضی از فرق اسلامی انجام می دهند، حتی اگر به قصد ادب دستها را روی هم بگذارد، یا دست به سینه نماز بخواند، هرچند شبیه آنها نباشد احتیاط آن است که نماز را اعاده کند، اما اگر از روی فراموشی و ناچاری یا برای کار دیگری مثل خاراندن دست و مانند آن باشد اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] نماز مستحب را نمیشود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می‌خوانند و نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب شده است، مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان امام عَلَیْهِ السَّلَام واجب بوده و به واسطهی غائب شدن ایشان، مستحب می‌باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بین مرد و زن که برابر هم ایستادهاند یا زن جلوتر ایستاده و نماز می‌خوانند ، دیوار یا پرده یا چیز دیگری باشد که یکدیگر را نبینند ، یا آنکه فاصله بیش از ده ذراع باشد ، نماز هر دو صحیح است . شرط هفتم : آنکه جای پیشانی نمازگزار از جای دو زانو و سر انگشتان پای او ، بیش از چهار انگشت بسته پستتر یا بلندتر نباشد . و تفصیل این مسأله در احکام سجده گفته می‌شود .