آیا تورات وانجیل تحریف شده اند؟
تحریف تورات از نظر تاریخی و علمی قطعی است، بر این مسأله دلایل بسیاری وجود دارد. برخی از آنها در لابلای مطالب مرتبط به تحریف متون مقدس مسیحیت از نظر خواهد گذشت، زیرا عهد عتیق مسیحیان همان کتاب مقدس یهودیان است که مشتمل بر تورات نیز می‌باشد. افزون بر آن دلایل مستقلی بر تحریف یا بشری بودن تورات کنونی وجود دارد که برخی از آنها از قرار زیر می‌باشد: یک. وفات و دفن موسی در باب 34 سفر تثنیه و نیز باب 36 سفر پیدایش شرح وفات و دفن حضرت موسی آمده است، معلوم میشود این مطالب پس از رحلت حضرت موسی(ع) به تورات اضافه شده است. دو. اختلاف در نسخه‌های تورات در میان فرقه‌های مختلف یهودی تفاوت‌هایی در رابطه با تورات وجود دارد. در مَثَل فرقه سامری تنها پنج سفر تورات را می‌پذیرد و 34 کتاب دیگر عهد عتیق را رد می‌کند. همچنین سامریان نسخه ویژه‌ای از کتاب یوشع دارند که با کتاب یوشع رایج تفاوت دارد. تورات ایشان نیز با بنگرید : حسین توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص 117، قم، طه، سمت، چاپ هفتم، 1384. تورات رایج اندکی اختلاف دارد. سه. اشکالات ابن عزراء برخی از عالمان، مفسران و اندیشمندان از قدمای یهود مانند ابراهیم‌بن عزراء(1164-1089م)، انتساب تورات موجود به حضرت موسی(ع) را قبول نداشته و ادله‌ای رمزگونه برای این سخن آورده است. او در کتاب خود، تفسیر سفر تثنیه، شش دلیل به صورت رمز آورده و (باروخ اسپینوزا) (1677-1632م) سعی کرده است که رمزهای ابن عزراء را بگشاید. او از آنها استفاده می‌کند که در درون خود تورات، شواهد متعددی وجود دارد که نویسنده تورات حضرت موسی(ع) نیست، و شخص دیگری قرن‌ها بعد آن را نگاشته است. سخنان ابن عزراء در تفسیرش بر (سفر تثنیه) به شرح ذیل است: (آن طرف اردن، و... اگر چنان باشد که رمز دوازده را بدانی... علاوه موسی تورات را نوشته... در آن وقت، کنعانیان در آن زمین بودند... در کوه خدا، به او وحی میشود. سپس تخت خواب او تخت آهنین او را نظاره کن. بنابراین، تو این حقیقت را خواهی دانست). ابن عزراء در این چند کلمه، به صورت رمزوار اشاره می‌کند که نویسنده اسفار پنچ گانه (تورات) موسی(ع) نبوده، بلکه شخص دیگری بوده که مدت‌های طولانی پس از موسی(ع) می‌زیسته است. به علاوه، کتابی که موسی(ع) نوشته، با کتاب‌های باقیمانده تفاوت دارد. بنگرید : الف. باروخ اسپینوزا، مصنف واقعی اسفار پنجگانه، ترجمه : علیرضا آل بویه، فصلنامه هفت آسمان، ش 1، بهار 1378 (این مقاله ترجمه‌ای است از فصل هشتم کتاب : Transloted From The Latin With An Introductionby R.H.M. Francesco Cordasco. Works Of Spinooza; A Theo Logico - Political Treatise and A Political Treatise, The Chief ب. عبدالرحیم سلیم بن اردستانی، کتاب مقدس، صص 56 - 67، قم : آیت عشق، دوم، 1385. اسپینوزا شش رمز ابن عزراء را چنین می‌گشاید: 3-1. (آن طرف اردن) اشاره است به سفر (تثنیه)، 1:1 که در آن آمده است: (این سخنانی که موسی به آن طرف اردن در بیابان عربه... با تمامی اسرائیل گفت). از این جمله بر می‌آید که نویسنده آن از رود اردن عبور کرده است، ولی حضرت موسی(ع) از رود اردن عبور نکرد. در همین سفر از قول موسی(ع) آمده است: (خداوند به من گفته است که از این اردن عبور نخواهی کرد تثنیه، 31 :2. . 3-2. (اگر چنان باشد که رمز دوازده را بدانی): در سفر (تثنیه)، 27:1، حضرت موسی(ع) به بنی‌اسرائیل دستور می‌دهد که وقتی از رود اردن عبور کردید، مذبحی بسازید و تمامی کتاب شریعت را روی سنگ‌هایی نوشته، اطراف آن بگذارید. در (صحیفه یوشع) ،32-30:8 آمده است که یوشع(ع) به وصیت موسی(ع) عمل کرد و مذبحی از سنگ‌های نتراشیده بنا کرد و بر آنها تمامی تورات حضرت موسی(ع) را نوشت. ربیان یهود گفته‌اند: تعداد این سنگ‌ها دوازده عدد بوده است. حال آیا ممکن است تورات را با این حجم بر روی دوازده سنگ نوشت؟ پس تورات موسی(ع) بسیار کوچک‌تر از کتاب موجود بوده است. 3-3. (علاوه موسی تورات را نوشته): در سفر (تثنیه) 31:9 آمده است و موسی(ع) این تورات را نوشته. این عبارت نمی‌تواند نوشته خود حضرت موسی(ع) باشد، بلکه باید دیگری آن را نوشته باشد. 3-4. (در آن وقت کنعانیان در آن زمین بودند): در سفر (پیدایش)، باب دوازدهم، سخن از مهاجرت حضرت ابراهیم(ع) به کنعان است و می‌گوید: (در آن وقت، کنعانیان در آن زمین بودند). از این عبارت بر می‌آید که نویسنده زمانی این عبارت را نوشته که کنعانیان دیگر در آن زمین نبوده‌اند و چون سرزمین کنعان پس از حضرت موسی(ع) فتح شد و بقایای اقوام آن سرزمین تا زمان داود و سلیمان(ع) در آنجا بودند، پس موسی(ع) نمی‌تواند نویسنده این فقره باشد. 3-5. (در کوه خدا به او وحی میشود): در سفر (پیدایش)، 22:14، کوه اوریا، که بر آن ماجرای ذبح فرزند توسط حضرت ابراهیم(ع) رخ داد (کوه خدا) نامیده شده است. این در حالی است که حضرت موسی(ع) وعده این نامگذاری را می‌دهد و پس از ساخته شدن معبد در زمان سلیمان(ع) این مکان (کوه خدا) نامیده میشود. پس حضرت موسی(ع) نمی‌تواند این فقره را نوشته باشد. 3-6. (سپس تخت خواب او، تخت آهنین او را نظاره کن): در سفر (تثنیه)، 3:11 آمده است: (زیرا که عوج ملک باشان از بقیه رفائیان تنها باقی مانده بود. اینک تخت‌خواب او تخت آهنین است. آیا آن در رَبَت بنی عمّون نیست و طولش نه ذراع و عرضش چهار ذراع بر حسب ذراع آدمی است؟ این در حالی است که حضرت داود(ع) به شهر (ربه) غلبه کرد و این تخت را کشف کردکتاب دوم سموئیل، 29-12 :28. و این قرن‌ها پس از موسی بود. چهار. اشکالات اسپینوزا اسپینوزا پس از باز کردن رموز ابن عزراء می‌گوید: موارد مهم‌تری در تورات وجود دارند که ابن عزراء به آنها توجه نکرده است: 4-1. در موارد متعددی، در تورات از موسی(ع) به صورت سوم شخص سخن گفته شده و افزون بر آن به جزئیات زندگی او پرداخته شده است مثل: (موسی با خدا سخن گفت) (خروج، 33:9)؛ (موسی مردی بسیار حلیم بود، بیشتر از جمیع مردمانی که بر روی زمین‌اند) (اعداد، 12:2)؛ (موسی؛ مرد خدا... س موسی، بنده خداوند، . در آنجا به زمین موآب بر حسب قول خداوند، رحلت نمود)تثنیه، 33 :1. . (پیامبری مثل موسی تا به حال در اسرائیل برنخاسته است) که خداوند او را رو به رو شناخته باشد)تثنیه، 36 :10. 4-2. در باب آخر سفر (تثنیه)، وفات و دفن حضرت موسی(ع) و عزاداری بنی‌اسرائیل برای او همراه با جملاتی از قبیل (پیامبری مثل موسی تا به حال در اسرائیل برنخاسته) و (احدی قبر او را تا امروز ندانسته است) نقل شده است. 4-3. برخی از نام‌ها در تورات آمده‌اند که مدت‌ها، پس از حضرت موسی(ع) از آنها استفاده شده است. برای مثال، در سفر (پیدایش)، 14:14 آمده است که (ابراهیم دشمنان خود را تا (دان) تعقیب . کرد)، در حالی که مدت‌ها پس از مرگ یوشع(ع) و در زمان داوران، نام (دان) بر این شهر نهاده شد: (و شهر را به اسم پدر خود، که برای اسرائیل زاییده شد، (دان) نامید؛ اما اسم شهر قبل ازداوران، 18 :29. آن (لارش) بود) 4-4. برخی از ماجراها در تورات آمده‌اند که تا پس از وفات حضرت موسی(ع) ادامه داشته‌اند. در سفر (خروج)، 6:35 آمده است: (و بنی‌اسرائیل مدت چهل سال منّ می‌خوردند تا به زمین آباد رسیدند؛ یعنی تا به سر حد کنعان داخل شدند، خوراک ایشان منّ بود). و (و بنی‌اسرائیل در زمان یوشع‌بن نون(ع) وارد کنعان شدند)یوشع، 5 :12. . همچنین در سفر (پیدایش) آمده است: (اینانند پادشاهانی که در زمین ادوم سلطنت کردند، قبل از آنکه پادشاهی بر بنی‌اسرائیل سلطنت کند)همان، ص95-94. . 4-5. با وضوح تمام از آنچه ذکر خواهد شد، به دست می‌آید که موسی نویسنده اسفار پنجگانه نیست، زیرا پس از عبارت سفر تثنیه که (موسی این تورات را نوشت)، مورخ می‌افزاید: (موسی آن را به احبار داد و از آنان خواست در اوقات معلومی آن را برای تمامی مردم قرائت کنند). این عبارت نشان می‌دهد که تورات می‌بایست حجمی خیلی کمتر از اسفار پنج گانه داشته باشد تا آنان بتوانند تمامی آن را در یک مجلس بخوانند، به صورتی که همه آنان نیز آن را بفهمند)همان، ص97-95. . اسپینوزا در پایان نتیجه می‌گیرد که اسفار پنج گانه پس از تبعید بابلی و به احتمال قوی به دست عزراء نوشته شده‌اندهمان، ص101. . پنج. نقد تاریخی با پیدایش جریان نقد تاریخی کتاب مقدس، مطالعات گسترده‌ای درباره این کتاب آغاز گشت. نظریه‌ای که در این دوره درباره تورات مطرح شد و به تدریج به صورت امری مسلم درآمد، نظریه (منابع تورات)است. اسفار پنج گانه تورات از چهار منبع، که در زمان‌های گوناگون به وجود آمده‌اند، ترکیب شده‌اند. این چهار منبع عبارتند از: منبع (یهوه‌ای) (Jahwist) منبع الوهیمی (Elohist) منبع کاهنی (Pristly) منبع تثنیه‌ای (Deuteronomy). در دو منبع نخست، نام خدا به ترتیب، به صورت (یهوه) و (الوهیم) آمده و از همین رو به این نام‌ها نامیده شده‌اند. منبع کاهنی بر احکام کاهنان و معبد متمرکز است و منبع تثنیه ای منبع سفر (تثنیه) است. (نظریه منابع) به حل برخی از مشکلات تورات کمک می‌کند. به وسیله این منابع، معلوم میشود که دلیل برخی از تکرارها یا تناقضات موجود در این کتاب چیست. نویسنده ای یهودی برخی از این موارد را بر شمرده است: دو بار رانده شدن هاجر (پیدایش، 16 و 21-21:19)؛ دو بار ربوده شدن ساره (پیدایش، 20-12:10 و 20)؛ ثروتمند شدن یعقوب از یک سو با حیله و نیرنگ خود او (پیدایش، 30، 43-25)، و از سوی دیگر، با راهنمایی یک فرشته در خواب (پیدایش، 31:9 و شماره‌های بعد) در یکجا روبین باعث نجات یوسف میشود به اینکه پیشنهاد می‌دهد او را در چاه بیندازند و بعد مدیانیان او را از چاه بیرون .Thougt Ed. Arthur A. Cohen and Paul Mendes - Flohr, New York, 7891. P.63. Cjrt, Contemporary Jewish Religious می‌آورند. (پیدایش، 24-37:20 و 30-28) و در جای دیگر، یهودا او را نجات می‌دهد و او را به اسماعیلیان فروشندپیدایش، 37 : 25 - 28. بر خلاف سفر (پیدایش)، در سه سفر بعدی که در آنها از سه منبع (یهوه‌ای، الوهیمی و کاهنی) استفاده شده، تمییز بین دو منبع اول آسان نیست و برخی از مطالب ترکیبی هستند. از این رو، محققان منبع (یهوه‌ای - الوهیمی) را در نظر گرفته‌اند. بنابراین در سه سفر (خروج)، (لاویان) و (اعداد)، از چهار منبع استفاده شده است که منبع چهارم ترکیبی از دو منبع اول است. اندیشه‌های دینی دو منبع یهوه‌ای و الوهیمی متفاوتند. منبع یهوه‌ای بر ارتباط مستقیم بین خدا و مشایخ تأکید می‌کند، در حالی که منبع الوهیمی سعی دارد این نظریه را با در نظر گرفتن یک رؤیا یا یک فرشته به عنوان واسطه تعدیل کند. منبع کاهنی با موضوعاتی خاص از قبیل تقدس و مراسم دینی، مانند قربانی‌ها، نجاست و طهارت، احکام کاهنان، موسم‌های مقدس و مانند اینها سرو کار دارد و برخلاف سه منبع دیگر، چیزی درباره وحی در سینا نمی‌گوید، بلکه بیشتر بر تجلی خدا در خیمه عبادت متمرکز است. خود یک ساختار نظام‌مند است که منبع سفر (تثنیه) است. Ibid P.63 - 73; Eb, The New Encyclopedia منبع چهارم، یعنی منبع (تثنیه‌ای) (D)صورت یک سخنرانی و داعی و به شکل یک زندگی نامه خویش نویس است از میان این چهار منبع، منبع یهوه‌ای از همه قدیمی‌تر است که در زمان داود(ع) (1015-975 ق.م) و سلیمان(ع) (975-933 ق.م) نوشته شده است. منبع الوهیمی پس از حضرت سلیمان(ع) و تجزیه کشور به شمال و جنوب در بخش شمالی نوشته شده است. منبع تثنیه‌ای در (یوشیّا) (640-609 ق.م) نوشته شده است. آخرین منبع به لحاظ تاریخی، منبع کاهنی است که در دوره اسارت بابلی نوشته شده است. بنابراین، نویسنده نهایی تورات پس از دوره اسارت بابلی، یعنی پس از سال 538 ق.م از ترکیب این منابع تورات کنونی را به وجود آورده‌الخوری بولس الفعالی، المدخل الی الکتاب المقدس، ج2، ص 16 - 39. . است امروزه حتی بیشتر سنتی‌های یهودی و مسیحی این را قبول کرده‌اند که نویسنده تورات نمی‌تواند حضرت موسی(ع) باشد. توماس میشل، که از فرقه سنت‌گرای (ژزوئیت) مسیحی است، می‌گوید: (تورات پنج قرن قبل از میلاد و به دست نویسنده‌ای ناشناس نوشته شده، اما به هر حال، این عمل با الهام الهی بوده است). در قدیم، مردم معتقد بودند که موسی تورات را نوشته است، اما مطالعات جدید کتاب مقدس نشان می‌دهد که پاسخ به مسأله اصل و منشأ اسفار تورات از آنچه در ابتدا تصور میشود، دشوارتر است. تورات در طول نسل‌ها پدید آمده است؛ در ابتدا روایت‌هایی وجود داشت که قوم یهود آنها را به یکدیگر منتقل می‌کردند. سپس روایات مذکور در چند مجموعه نوشته شد که برخی از آنها در باب تاریخ و برخی در باب احکام بود. سرانجام، در قرن پنجم قبل از میلاد، این مجموعه‌ها در یک کتاب گرد آمد. کسانی که در این کار طولانی و پیچیده شرکت کردند، بسیار بودند و نام اکثریت قاطع آنان را تاریخ فراموش کرده است. به عقیده یهودیان و مسیحیان، الهام الهی در همه مراحل تألیف تورات، همراه و پشتیبان بوده است‌توماس میشل، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، ص32. . شش. ناپدیدشدن تورات و باز پیدایی آن از عهد قدیم (کتاب دوم تاریخ ایام باب 34) بر می‌آید که در زمان‌هایی تورات ناپدیده شده و بعدها کسانی مدعی شده‌اند که آن را یافته‌اند. (یک روز حلقیا، کاهن اعظم، نزد شافان منشی دربار رفت و گفت: (در خانه خداوند کتاب تورات را پیدا کرده‌ام). سپس کتاب را به شافان نشان داد تا آن را بخواند. وقتی گزارش کار ساختمان خانه خداوند را به پادشاه می‌داد در مورد کتابی نیز که حلقیا، کاهن اعظم در خانه خداوند پیدا کرده بود با او صحبت کرد. سپس شافان آن را برای پادشاه خواند. وقتی پادشاه کلمات تورات را شنید، از شدت ناراحتی لباس خود را پاره کرد و به حلقیا، کاهن اعظم، شافان منشی، عسایا (ملتزم پادشاه)، اخیقام (پسر شافان) و عکبور (پسر میکایا) گفت: (از خداوند بپرسید که من و قومم چه باید بکنیم. بدون شک خداوند از ما خشمگین است، چون اجداد ما مطابق دستورات او که در این کتاب نوشته شده است رفتار نکرده‌اند...). پادشاه تمام بزرگان یهودا و اورشلیم را احضار کرد و همگی، در حالی که کاهنان و انبیاء و مردم یهودا و اورشلیم از کوچک تا بزرگ به دنبال آنها می‌آمدند، به خانه خداوند رفتند. در آنجا پادشاه تمام دستورات کتاب عهد را که در خانه خداوند پیدا شده بود، برای آنها خواند. پادشاه نزد ستونی که در برابر جمعیت قرار داشت، ایستاد و با خداوند عهد بست که با دل و جان از دستورات و احکام او پیروی کند و مطابق آنچه که در آن کتاب نوشته شده است، رفتار نماید. تمام . جماعت نیز قول دادند این کار را بکنندکتاب دوم پادشاهان، 23 :4-22 :8. در جای دیگری از عهد قدیم آمده است که پس از تبعید بابلی بنی اسرائیل، از عزرای کاهن خواستند که تورات موسی را برای قوم بخواند. عزرا و دیگر کاهنان، کتاب تورات را هر روز برای مردم می‌خواندند تا اینکه در روز هفتم، قرائت تورات به پایان رسیدکتاب نحمیا، باب هشتم. . برخی به صورت جدی در این تردید کرده‌اند که توراتی را که عزرا خواند همان کتابی باشد که در زمان یوشیّا خوانده شد: (آیا آن (کتاب شریعت موسی) چه بوده است؟ این کتاب درست همان کتاب عهد، که یوشیّا پیش از آن بر مردم خوانده بود نیست. چه در کتاب عهد، تصریح شده است که آن را در مدت یک روز دو بار بر یهودیان فرو خواندند، در صورتی که خواندن کتاب دیگر محتاج یک هفته تمام‌ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج1، ص382. به نقل از : عبدالرحیم سلیمانی اردستانی، کتاب مقدس، صص67-56؛ قم : آیت عشق، چاپ دوم تا 1385. .
