وضو گرفتن چه فوائد علمی و بهداشتی دارد؟
مهمترین آثار و فوائد بهداشتی وضو به قرار ذیل است:
الف- نشاط و بهداشت روانی : امام رضا علیه السلام می فرماید: ( انما امر بالوضوء ... مع ما فیه من ذهاب الکسل و طرد النعاس؛ همانا به وضو امر شده است به خاطر آنکه خستگی و کسالت را بر طرف می کند و نشاط به ارمغان می آورد).
ب- طول عمر: پیامبر اکرم (ص) به یکی از اصحاب خود فرمود :( أَکْثِرْ مِنَ الطَّهُورِ یَزِیدُ اللَّهُ فِی عُمُرِکَ؛ هر چه می توانی بیشتر طاهر ( با وضو ) باش تا خداوند عمرت را زیادتر کند).
ج- سلامت گوارشی: امام رضا علیه السلام می فرمایند: (انما امر بالوضوء ... نقیا من الادناس و النجاسة ؛ همانا به منظور حفظ شدن از کثافات ظاهری و نجاسات ، امر به وضو شد...).
دانش پزشکی، امروزه عامل انتقال بسیاری از عوامل عفونی را اصطلاحا مدفوعی- دهانی (Fecal – Oral) شناسایی کرده است. گروه عمده ای از این عوامل عفونی دارای این ویژگی هستند که پس از اجابت مزاج بر روی دست باقی می مانند و بعدا در موقع غذا خوردن و از طریق دهان وارد بدن می شوند و ایجاد بیماری می نمایند. از این جهت امروزه در همه فرهنگ های متمدن و پیشرفته، اولین اصل بهداشتی که برای مقابله با عفونت¬های گوارشی به همگان آموزش داده می شود، شستشوی دستها قبل از غذا خوردن و پس از اجابت مزاج است و به این ترتیب تاثیر نظافت دست ها در پیشگیری از گروه زیادی از بیمارهای عفونی باور نکردنی است. مقارنت اوقات نماز با سه وعده معمول غذایی (صبحانه و نهار و شام ) یا حتی وعده های غذا هنگام روزه داری (سحر و افطار) سبب می شود که شخص نمازگزار، موقع انجام وضو ( که معمولا متعاقب اجابت مزاج نیز هست) خود به خود به شستشوی دست ها بپردازد و هر گونه عامل بیماریزای عفونی را از دستهای خویش بزداید و در نتیجه موقع صرف غذا، هیچ عامل عفونی ناشی از دست آلوده موفق به ایجاد بیماری در بدن او نشود .
د- سلامتی مجاری تنفسی: امیر المومنین ع به یکی از نزدیکانشان این گونه فرمودند: ( انظر الی الوضوء فإنه من تمام الصلاة، تمضمض ثلاث مرات، و استنشق ثلاثا...؛ در وضو کردن دقت کن که نماز به آن تمام می شود، سه مرتبه آب را در دهان مضمضه کن و سه مرتبه در بینی استنشاق کن)
به علت پراکنده بودن عوامل عفونی متعدد در محیط اطراف و هوای تنفسی انسان، و با توجه به این که استنشاق میکروب از طریق بینی روش عمده انتقال این عفونت هاست، بیماریهای عفونی تنفس، به وفور بوقوع می پیوندد. این مشکلات به ویژه در فصل سرما که تجمع افراد در محیط های بسته افزایش می یابد و ویروس ها و باکتری ها امکان رشد و بیماری زایی زیادتری پیدا می کنند بیشتر می شود و به همین علت است که در فصل سرما شایع ترین علت مراجعه به مطب و کلینیک های عمومی، بیماری common cold ( سرماخوردگی ) و عوارض متعدد ناشی از آن است. همانطور که اشاره شد، عمده این درگیری ها، ناشی از انتقال عامل بیماریزا از طریق بینی است. بر این اساس چنانچه مسلمین در مقدمات نماز و حین وضو دستور اسلامی استنشاق آب سرد را اجرا نمایند، همه روزه چند نوبت میکروب های مجاری تنفس را زدوده و مجرای تنفسی خود را تمیز و پاکیزه نمایند، از بروز بیماری های متعدد تنفسی در امان خواهند بود .
ه- بهداشت دهان و دندان: پیامبر اسلام ص می فرماید: (السواک شطر الوضوء؛ مسواک کردن یکی از بخشی از وضو است). ایشان در توصیه ای به حضرت علی (ع) در این باره می فرمایند: (یا علی علیک بالسواک عند کل وضوء ؛ ای علی ! بر تو باد مسواک زدن به هنگام هر وضو). هم ایشان در روایت دیگری می¬فرماید اگر ترس از سختی امتم نبود، هر آینه مسواک زدن را قبل از وضو واجب می کردم.
نقش دندان ها در حفظ و زیبایی و قدرت جویدن و صحبت کردن به خوبی مشخص است و حتی نبودن دندان های سالم و زیبا، اثرات روانی زیادی باقی می گذارد. رعایت بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از بیماریهای مختلف آن، از جمله پوسیدگی دندانها و بیماریهای پریودنتال ( بیماریهای لثه و بافتهای پشتیبان ) و .. به بهترین شکل بوسیله مسواک زدن ، انجام می پذیرد.
با توجه به این که نمازگزار روزانه حداقل 3 بار وضو می گیرد، چنانچه قبل از هر وضو اقدام به مسواک زدن بکند، از حداکثر پاکیزگی لازم برای پیشگیری از تمامی بیماری های دهان و دندان برخوردار می شود .
و- بهداشت پوست: یکی از شرایط صحت وضو، نبود مانع برای رسیدن آب به مواضع وضو می باشد. همین امر ( بررسی نبود مانع در اعضای وضو و برطرف نمودن موانع در صورت وجود آن)، نقش به سزایی در سلامت و شفافیت پوست ایفا می نماید. گذشته از اینکه در وضو مواضعی همچون سر و پا مورد توجه قرار گرفته است و این دو عضو بر خلاف دست و صورت، از اعضایی هستند که در بخش قابل توجهی از شبانه روز پوشیده هستند، تا حدی که حتی خود ما نیز معمولا توجه کمی به آنها داریم. امروزه دانش بشر، گروهی از بیماری ها را می شناسد که شروع این بیماری ها از پوست سر و پاهاست. بعنوان مثال برخی بیماریهای قارچی پوست از حد فاصل میان شصت و دیگر انگشتان پا آغاز می گردد که اتفاقا درست محل این ناحیه مسح واجب دارد و به همین ترتیب مسح سر نیز می تواند، توجه انسان را به آلودگی یا ضایعه عفونی در مو و پوست سر توجه دهد و در نتیجه انسان را برای رفع آن به اقدام وادارد . در ضمن وجوب مسح سر و پا فرصتی است برای برداشته شدن پوشش پا و سر و در معرض هوا و اکسیژن قرار گرفتن این اعضاء که علاوه بر شادابی پوست، به نوبه خود مانع رشد ارگانیزم های بی هوازی در منافذ پوست خواهد شد.
ز- تسکین اعصاب و روان : پیامبر اکرم (ص ) فرمود: ( اِذا غَضِبَ اَحَدُکُمْ فَلْیَتَوَضَّاءْ بِالْماءِ الْبارِدِ، فَاِنَّ الْغَضَبَ مِنَ النّارِ؛ هرگاه یکی از شما را خشم فرا گرفت ، با آب سرد وضو بگیرد، زیرا خشم از آتش است).
از دیگر فوائدی که می توان برای وضو برشمرد نقش آرامش بخشی آن است. تماس آب با پوست بدن اثر خاصی در تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک دارد به خصوص اگر این عمل با آب سرد صورت پذیرد. شاید از این روست که امام زین العابدین نیز به فرزند گرامی شان می فرمایند: ( یَا بُنَیَّ مَنْ أَصَابَهُ مِنْکُمْ مُصِیبَةٌ أَوْ نَزَلَتْ بِهِ نَازِلَةٌ فَلْیَتَوَضَّأْ وَ لْیُسْبِغِ الْوُضُوء؛ فرزندم ، هرگاه بر شما مصیبتی حاصل یا شدتی نازل شد ، وضو بگیر و آداب و مستحبات آن را کامل بجا آور).
