لطف کنید در خصوص اصول اعتقادی(توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت) توضیحاتی ارائه نمایید و یا جهت یادگیری این مسائل چند کتاب معرفی می نمایید؟ - پرسش و پاسخ

توحید

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

امامت

امامت، در نظرگاه شیعه، رهبری جامعه اسلامی به نصب الهی و جانشینی از پیامبر اکرم(ص) در امور دینی و دنیوی است. این آموزه، از اصول مذهب شیعه و از وجوه اختلاف اعتقادی میان شیعه و سنی است. اهمیت امامت نزد شیعیان باعث شده است تا آنان امامیه لقب گیرند.

خصوص

حکم یا لفظ دارای شمول کمتر در مقایسه با حکم یا لفظ دیگر را خصوص گویند.

معاد

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

اصول

واژه اصول ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اصول فقه (علم)، یکی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌• أصول دین، (در مقابل‌ فروع‌ دین)، اصطلاحی‌ کلامی‌

نبوت

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

لطف

یكی از اصول و قواعد مهم در کلام عدلیه، قاعده لطف است كه پس از قاعده حسن و قبح عقلی مهمترین قاعده کلامی به شمار می‌رود. متکلمان عدلیه بسیاری از آموزه‌ها و عقاید دینی را براساس آن اثبات كرده‌اند. وجوب تکالیف دینی، ‌لزوم بعثت پیامبران،و وجوب عصمت انبیا، وعده و وعیدهای الهی، حسن آلام ابتدایی و وجوب امامت از جمله مسائلی است كه بر این قاعده استوار گردیده‌اند.

عدل

عدل، یکی از مسائل علم کلام و حاصل اختلاف اشاعره و معتزله درباه رفتار عادلانه خداوند است. همه گروه‌های مسلمان خدا را عادل می‌دانند؛ ولی تفسیر آنان از عدل و ظلم تفاوت دارد. عدل الهی از نظر شیعه بدین معناست که خداوند پاداش و کیفر الاهی نظام‌مند و بر اساس حسن و قبح ذاتی افعال است؛ به گونه‌ای که خداوند در داوری‌ها و احکامش ستم نمی‌کند: به نیکوکاران پاداش می‌دهد و می‌تواند گناهکاران را به اندازه استحقاقشان مجازات کند.

محمد محمدی اشتهاردی

محمد محمدی اشتهاردی از روحانیان و نویسندگان شیعه در ایران که تألیفات و ترجمه‌های فراوانی را در رشته‌های مختلف نگاشته، از روحانیان حوزه علمیه قم بوده و از مشهورترین آثار او تفسیر نمونه و پیام قرآن زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، داستان دوستان و سوگنامه آل محمد(ص) است. محمدی اشتهاردی در سال ۱۳۸۵ش در قم درگذشت و مقبره او در قبرستان شیخان قم است.

تاریخ تحلیلی اسلام

مؤلّف:دکتر سید جعفر شهیدی (معاصر)

دارالکتب الاسلامیه

دارُ الکُتُب‌ِ الْاِسْلامیّه ناشر باسابقه کتاب‌های شیعی در ایران است. این مرکز در سال ۱۳۱۷ش توسط شیخ محمد آخوندی تأسیس شده و تاکنون نزدیک به دو هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. مجموعه «بحارالانوار»، «تفسیر نمونه»، «عیون اخبار الرضا»، «الغدیر» و «اصول کافی» از جمله این کتاب‌هاست.

محمد ابراهیم ایتی

محمدابراهیم آیتی، نویسنده و مورخ شیعه، نویسنده کتاب تاریخ آندلس و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ شمسی بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیده اولین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.

محمد تیجانی سماوی

سید محمد تیجانی سماوی، اسلام‌شناس مشهور تونسی و استاد دانشگاه سوربن فرانسه، از مشهورترین کسانی که مذهب خود را از اهل سنت به تشیع تغییر داده است.

ناصر مکارم شیرازی

ناصر مَکارِم شیرازی (زاده ۱۳۰۵ش)، از مراجع تقلید شیعیان و یکی از استادان درس خارج فقه و اصول در قم. او یکی از هفت مرجع معرفی شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ شمسی بوده است. مکارم شیرازی از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۱۳۹۰ شمسی، نزدیک به صد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بوده، و همچنین تفسیر نمونه، یکی از مهمترین تفاسیر معاصر از قرآن، حاصل کار گروهی به سرپرستی وی است.

شهید مرتضی مطهری

مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده شیعه در قرن ۱۴ و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی. او یکی از موثرترین روحانیان معاصر ایرانی در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. مطهری در کلام و فلسفه اسلامی متبحر بود و آثاری در این باب دارد. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری مطهری است. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیشتر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. کتاب‌های او در موضوعات مختلف دینی بارها به زبان‌های مختلف منتشر شده است. مطهری از افراد تاثیرگذار و رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت.

سید مرتضی عسکری

سید مرتضی شریف عسکری مشهور به علامه عسکری (۱۲۹۳ - ۱۳۸۶ش)، سیره‌نگار و مورخ. او در آثار خود کوشیده است تا با نگاهی محققانه، به بررسی تاریخ اسلام بپردازد. مهمترین کتاب‌های وی عبارت‌اند از خمسون و مائه صحابی مختلق، التوسل بالنبی (ص) و التبرک بآثاره، عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری. وی از اعضای سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت و از روحانیان فعال علیه رژیم بعثی عراق و مدت‌ها از اعضای کادر اصلی حزب الدعوة الاسلامیة بوده است.

ترجمه المراقبات

کتاب « المراقبات » یا « اعمال السنة » تالیف عالم عامل فقیه اصولی عارف اخلاقی حاج میرزا جواد آقا فرزند میرزا شفیع ملکی تبریزی قدس الله سره الشریف، است. آقای ابراهیم محدث بندرریگی این کتاب را به زبان فارسی ترجمه کرده است.

ایت الله جوادی

حضرت آیة ‌الله حاج شیخ عبد‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۱۲ هـ . ش در آمل پا به عرصه گیتی نهاد. پدرش میرزا ابوالحسن جوادی از عالمان و واعظان پرهیزکار شهر بود و اجدادش نیز تا چند نسل، از واعظان و روحانیان محترم آنجا بودند. پس از پایان دروس دوره ابتدایی در سال ۱۳۲۵ شوق آموختن معارف اسلامی و علوم الهی وی را به حوزه علمیه آمل کشاند.

محمدی اشتهاردی

محمد محمدی اشتهاردی از روحانیان و نویسندگان شیعه در ایران که تألیفات و ترجمه‌های فراوانی را در رشته‌های مختلف نگاشته، از روحانیان حوزه علمیه قم بوده و از مشهورترین آثار او تفسیر نمونه و پیام قرآن زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، داستان دوستان و سوگنامه آل محمد(ص) است. محمدی اشتهاردی در سال ۱۳۸۵ش در قم درگذشت و مقبره او در قبرستان شیخان قم است.

علامه طباطبایی

سید محمدحسین طباطبایی مشهور به علامه طباطبایی(۱۲۸۱- ۱۳۶۰ش)، مفسر، فلیسوف، اصولی، فقیه، عارف و اسلام‌شناس قرن ۱۴ق. وی از عالمان تأثیرگذار شیعه در فضای فکری و مذهبی ایران در قرن ۱۴ش بود. وی نویسنده تفسیر المیزان، و کتاب‌های فلسفی بدایة الحکمة و نهایة الحکمة، و اصول فلسفه و روش رئالیسم است.

ابوالقاسم گرجی

ابوالقاسم گُرجی (۱۳۰۰-۱۳۸۹ش) فقیه، مجتهد، نویسنده، محققِ فقه و حقوق و استاد دانشگاه تهران. گُرجی نزد استادانی از جمله محمدرضا تنکابنی، سید عبدالهادی شیرازی، محمدحسین کاشف الغطاء شاگردی کرد. وی همچنین از شاگردان سیدابوالقاسم خویی بود و از او اجازه اجتهاد دریافت کرد.

سید شرف الدین

سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه‍.ق) مجتهد شیعه و مدافع تقریب مذاهب اسلامی بود. او تلاش‌هایی برای وحدت شیعه و سنی و حل کردن ریشه‌های اختلاف آن‎ها انجام داد. شرف الدین از رهبران نهضت استقلال لبنان نیز به شمار می‌رود.

سید محسن امین

آل امین در گذشته‌های دور قبیله «قشاقش» یا «قشاقیش» شهرت داشت و در حله روزگار می‌گذراند. دست سرنوشت این مردم سخت کوش را به «حبل عامل» کوچاند مدتی پس از مهاجرت، ستاره‌ای به نام سید محمد امین در آسمان ریاست قبیله درخشید و بدین ترتیب «امین» زیور جاویدان این خاندان شد. خاندانی که از وابستگان اهل بیت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ به شمار می‌آمد و نسب به امام علی بن الحسین می‌رساند.عبدالکریم فرزند رئیس سید علی و نوه سید محمد امین بود. از پیوند این نیک مرد عابد با دختر شیخ محمد حسین فلحه - دانشور پاک نهاد جبل عامل - گوهری پدید آمد که سید محسن نام گرفت، روستای «شقرا» را شهرتی جاودان بخشید و سال ۱۲۸۴ ق. را به عنوان سال میلاد خویش، تاریخی به یاد ماندنی ساخت.

شیعه در اسلام

شیعه در اسلام، کتابی است که علامه طباطبائی آن را در پاسخ به درخواست عده‌ای از دانشمندان غربی؛ مانند پرفسور مورگان امریکائی و عده‌ای از شاگردان علامه برای معرفی شیعه در مغرب زمین به زبان فارسی در حدود سال ۱۳۴۵ ش تالیف نموده‌اند.

محمد ابراهیم

محمدابراهیم ممکن است برای اشخاص ذیل باشد: • محمدابراهیم اعرافی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• محمدابراهیم کتانی، عالم کتابشناس و از رهبران و بنیانگذاران جنبش ملی و نهضت فرهنگی و اصلاح دینی مراکش در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• محمدابراهیم جوهری هروی، ‌شاعر فارسی‌سرای‌ مرثیه‌گوی‌ سده سیزدهم‌• محمد ابراهیم نواب بدایع‌نگار تهرانی، از منشیان و دولتمردان عهد قاجار• محمد ابراهیم کرباسی، از فقها و علمای قرن سیزدهم• محمد ابراهیم کازرونی، پسر میرزا اسماعیل‌ متخلص‌ به‌ نادری‌، شاعر، عارف‌، پزشک‌ و مداح‌ محمدشاه‌ قاجار• محمد ابراهیم سبزواری‌، ملقب به «وثوق الحکماء»، متوفای حدود ۱۳۵۸ ق، یکی از شاگردان حاج ملا هادی سبزواری و آقا میرزا محمد امجد سبزواری• محمد ابراهیم جناتی شاهرودی، از فقها و علمای معاصر• محمدابراهیم خلیل‌الله بدخشانی‌نقشبندی، معروف به خلیفه ابراهیم، از مشایخ صوفیه قرن یازدهم و دوازدهم

معارف اسلامی

پس از گذشت حدود دو قرن از ظهور اسلام، این دین توانست بخش زیادی از جهان آن روز را با تعالیم خود نورافشانی کند. در این سرزمین‌ها تمدنی جوانه زد، رشد کرد، بالید و چند قرن، جهان را تحت سیطره خود قرار داد. پایه‌های این تمدن را علومی تشکیل می‌داد که حاصل مطالعه، تحقیق و تلاش‌های فراوان دانشمندان مسلمان بود.

رسول جعفریان

رسول جعفریان در سال ۱۳۴۳ شمسی در خوراسگان از توابع اصفهان به دنیا آمد. وی یکی از اساتید تاریخ حوزه علمیه قم می‌باشد.

رسولی محلاتی

سید هاشم رسولی محلاتی از نویسندگان و مترجمین معاصر است.

تاریخ تحلیلی

تاریخ تحلیلی، از انواع دانش تاریخ، که به عقیده مورخان و تاریخ‌نویسان، عامل ذهن نقش اصلی را ایفا می‌کند.

علامه طهرانی

سید محمدحسین حسینی لاله زاری تهرانی(۱۳۴۵-۱۴۱۶ق) معروف به علامه تهرانی از شاگردان علامه طباطبایی و از عالمان شیعه در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری قمری است. وی در عرفان نزد سید هاشم حداد و شیخ عباس قوچانی شاگردی کرد.

علامه تهرانی

سید محمدحسین حسینی لاله زاری تهرانی(۱۳۴۵-۱۴۱۶ق) معروف به علامه تهرانی از شاگردان علامه طباطبایی و از عالمان شیعه در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری قمری است. وی در عرفان نزد سید هاشم حداد و شیخ عباس قوچانی شاگردی کرد.

منتهی الامال

مُنْتَهَى ألآمال فی تَواريخِ ألنَّبی وَ ألْآل، کتابی فارسی درباره زندگی چهارده معصوم(ع) اثر شیخ عباس قمی عالم شیعی قرن چهاردهم. مؤلف در این کتاب با استفاده از منابع پرشمار، به تفصیل از زندگی چهارده معصوم سخن گفته است.

مکارم شیرازی

ناصر مَکارِم شیرازی (زاده ۱۳۰۵ش)، از مراجع تقلید شیعیان و یکی از استادان درس خارج فقه و اصول در قم. او یکی از هفت مرجع معرفی شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ شمسی بوده است. مکارم شیرازی از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۱۳۹۰ شمسی، نزدیک به صد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بوده، و همچنین تفسیر نمونه، یکی از مهمترین تفاسیر معاصر از قرآن، حاصل کار گروهی به سرپرستی وی است.

چهارده معصوم

چهارده معصوم، چهارده تن که بنابر آموزه‌های شیعی از هر گونه گناه و اشتباه مبرّا هستند، شامل پیامبر اکرم(ص) و سیزده نفر از اهل بیت آن حضرت، یعنی دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) و امامان دوازده‌گانه شیعه.

شیخ عباس قمی

عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد.

دفتر تبلیغات

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نهادی تبلیغی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در حوزه علمیه قم است که بعد از انقلاب اسلامی ایران، ابتدا با نام «دایره تبلیغات امام» و سپس «دفتر تبلیغات امام» شروع به کار کرد و سرانجام به «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» تغییر نام داد. در سال ۱۳۶۱ امکانات دارالتبلیغ اسلامی متعلق به آیت‌الله شریعتمداری به این دفتر واگذار شد. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، بوستان کتاب، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤال‌های دینی از مراکز وابسته به این مرکز است. دفتر تبلیغات شعبه‌ها و نمایندگی‌هایی در تهران، خراسان، اصفهان، خوزستان و ایرانشهر دارد. این مرکز ۲۱ نشریه منتشر می‌کند. رئیس و هیئت امنای این مرکز توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران منصوب می‌شوند. آیت الله سید علی خامنه‌ای این مرکز را نماد روشنفکری حوزه معرفی کرده است.

شبهای پیشاور

شبهای پیشاور در دفاع از حریم تشیع، کتابی حاوی مناظرات عالم دینی شیعه سلطان الواعظین شیرازی(۱۲۷۵-۱۳۵۰ش)، با علمای اهل سنت.

ابراهیم ایتی

محمدابراهیم آیتی، نویسنده و مورخ شیعه، نویسنده کتاب تاریخ آندلس و کتاب تاریخ پیامبر اسلام و نیز مترجم تاریخ یعقوبی به زبان فارسی. او علاوه بر تحصیلات حوزوی دارای مدرک دکتری فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران بود. آیتی از روحانیون فعال در عرصه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی بود و نزد اهل علم و فرهنگ صاحب جایگاه و احترام بود. او در مهر ۱۳۴۳ شمسی بر اثر تصادف رانندگی درگذشت. کتاب تاریخ پیامبر او برگزیده اولین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد.

پیامبر اسلام

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

محمد تیجانی

سید محمد تیجانی سماوی، اسلام‌شناس مشهور تونسی و استاد دانشگاه سوربن فرانسه، از مشهورترین کسانی که مذهب خود را از اهل سنت به تشیع تغییر داده است.

مرتضی مطهری

مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده شیعه در قرن ۱۴ و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی. او یکی از موثرترین روحانیان معاصر ایرانی در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. مطهری در کلام و فلسفه اسلامی متبحر بود و آثاری در این باب دارد. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری مطهری است. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیشتر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. کتاب‌های او در موضوعات مختلف دینی بارها به زبان‌های مختلف منتشر شده است. مطهری از افراد تاثیرگذار و رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت.

علامه عسکری

سید مرتضی شریف عسکری مشهور به علامه عسکری (۱۲۹۳ - ۱۳۸۶ش)، سیره‌نگار و مورخ. او در آثار خود کوشیده است تا با نگاهی محققانه، به بررسی تاریخ اسلام بپردازد. مهمترین کتاب‌های وی عبارت‌اند از خمسون و مائه صحابی مختلق، التوسل بالنبی (ص) و التبرک بآثاره، عبدالله بن سبأ و اساطیر اخری. وی از اعضای سابق شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت و از روحانیان فعال علیه رژیم بعثی عراق و مدت‌ها از اعضای کادر اصلی حزب الدعوة الاسلامیة بوده است.

جعفر سبحانی

استاد معظم حضرت آیت الله سبحانی در ۲۸ شوال المکرم۱۳۴۷ق(۲۰ فروردین ۱۳۰۸ش) در تبریز در خانواده علم و تقوا و فضیلت دیده به جهان گشود.پدر بزرگوار ایشان زاهد وارسته، مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد حسین سبحانی خیابانی است.

جلیل تجلیل

«دکتر جلیل تجلیل» از علما، محققین و نویسندگان معاصر می‌باشد.

اینده جهان

«آینده جهان (دولت و سیاست در اندیشه مهدویت )» اثر رحیم کارگر، پژوهشی است که به دولت و سیاست ، از دیدگاه‌های متفاوت نگریسته و در آن به ماهیت، ساختار، کارکرد و پیامدهای «دولت مهدوی» پرداخته شده است. کتاب به زبان فارسی و در سال ۱۳۸۳ ش نوشته شده است.

ایمه اطهار

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

احکام عملی

احکام عملی به احكامی گفته می‌شود که مربوط به افعال مكلّفان است؛ از این رو، احکام تکلیفی نیز نامیده می‌شوند. این احکام بر پنج قسم است: واجب، مستحب، حرام، مکروه و مباح. از این رو به آنها احکام پنج‌گانه نیز گفته می‌شود.

شهید مطهری

مرتضی مطهری (۱۲۹۸- ۱۳۵۸ش)، مشهور به شهید مطهری و استاد مطهری، متفکر و نویسنده شیعه در قرن ۱۴ و از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی. او یکی از موثرترین روحانیان معاصر ایرانی در تفسیر آموزه‌های اسلام مطابق با نیاز روز محسوب می‌شود. مطهری در کلام و فلسفه اسلامی متبحر بود و آثاری در این باب دارد. پیش از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد است. روزآمدسازی و تبیین آموزه‌های اسلام و تشیع، از ویژگی‌های فعالیت‌های فکری مطهری است. مطهری، آموزه‌های اسلامی را که پیشتر در قالب بیاناتی پیچیده ارائه می‌شد، به سبک ویژه خود، به صورت آسان و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. کتاب‌های او در موضوعات مختلف دینی بارها به زبان‌های مختلف منتشر شده است. مطهری از افراد تاثیرگذار و رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. وی ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادت بر عهده داشت.

فروغ ابدیت

فُروغ ابدیت؛ تجزیه و تحلیل کاملی از زندگی پیامبر اکرم(ص) کتابی است تاریخی به زبان فارسی تألیف جعفر سبحانی تبریزی که به زندگانی پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. در این کتاب، به بیان وقایع مهم و حوادثی که آموزندگی بیشتری دارند پرداخته شده و از تفصیل و بیان رویدادهای جزئی خودداری شده است. این کتاب با مدارک تاریخی شیعه منطبق بوده و از افسانه‌ها و خرافاتی که با تاریخ زندگی پیامبر اسلام آمیخته شده، خالی است.

اصول عقاید

اُصول‌ِ دین‌ (در مقابل‌ فروع دین) ، اعتقادات پایه دین اسلام که باور به آنها شرط مسلمان بودن است و انکار آن به معنای کفر. اصول دین، تحقیقی است نه تقلیدی؛ بنابراین هر کس باید با تحقیق و تفکر به آنها برسد نه با تقلید و دنباله‌روی از دیگران. بر اساس مذهب شیعه، اصول دین اسلام، پنج اصل توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت است که بنابر نظر شیعه، کسی که به دو اصل اخیر باور ندارد، شیعه محسوب نمی‌‌شود.

امام خمینی

سید روح الله موسوی خمینی (۱۲۸۱ -۱۳۶۸ ش) مشهور به امام خمینی ، رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، از بزرگ‌ترین مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم هجری.

معارف قران

علوم و مباحث برگرفته از قرآن کریم را معارف قرآن گویند.

محمد جواد

‌محمدجواد باهنر، سومین نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران بود.

محمد باقر

الباقر، امام محمد بن علی علیه‌السلام، ابوجعفر محمّد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم‌السلام، امام پنجم از ائمّه اثنا عشر و یکی از چهارده معصوم می‌باشد.

سید مجتبی

سیدمجتبی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • سید مجتبی موسوی لاری، از علمای معاصر• سید مجتبی نواب صفوی، از علمای شهید معاصر و از مبارزان دوران پهلوی

شناخت خدا

شناخت خدا از خواسته‏ های فطری انسان است.

امام صادق

جعفر بن محمد بن علی بن حسین معروف به امام صادق(ع) (۸۳-۱۴۸ق)، امام ششم شیعیان. پدرش امام باقر(ع) و مادرش ام فروه است. امام صادق(ع) در ۳۱ سالگی به امامت رسید و دوران امامتش ۳۴ سال طول کشید. ایشان در دورانی به امامت رسید که حکومت اموی ضعیف شده بود و گروه‌های مختلف دست به قیام می‌زدند؛ اما امام صادق(ع) این گروه‌ها را تایید نمی‌کرد چرا که آنان می‌خواستند خود، حکومت را به دست گیرند، نه آنکه خواهان زدودن بدعت و زنده کردن دین خدا باشند. امام صادق(ع) در آن شرایط، نشر فقه آل محمد(ص) و علوم اهل بیت را مقدّم ‌شمرد تا آن اندازه که امروزه بیشتر احادیث شیعه از امام صادق(ع) است و شیعه به نام جعفریه شناخته می‌شود. امام صادق(ع) علاوه بر مباحث فقهی، مناظرات کلامی نیز با پیروان دیگر فرقه‌ها داشت و به دلیل دانش گسترده‌ای که داشت، جلسات درس وی بسیار پر رونق بود و افرادی با گرایش‌های مختلف در درس وی حضور می‌یافتند تا جایی که تعداد شاگردان وی را ۴۰۰۰ نفر ذکر کرده‌اند.

سید مرتضی

الأمالی، از آثار سید مرتضی عالم شیعی قرن پنجم هجری. وی در این کتاب علاوه بر تفسیر برخی از آیات متشابه و مشکل و تبیین احادیث دشوار، تعدادی از مسائل کلامی چالش برانگیز میان شیعه و دیگر مذاهب را طرح کرده و دیدگاه مذهب عدلیه را در این مسائل تبیین کرده است. این کتاب از نظر فقه الحدیث ، تفسیر و کلام اثری مورد توجه است.

المراقبات

المُراقبات یا اعمال السَّنَه کتابی به زبان عربی تألیف میرزا جواد ملکی تبریزی. موضوع کتاب اخلاق مسلمانی و اصلاح ظاهر و باطن در سیر و سلوک عرفانی و دستوراتی در باب مراقبت برای رسیدن به فضایل و کمالات اخلاقی برای تمام ماه‌های سال است. این کتاب نکاتی درباره برخی وقایع تاریخ اسلام، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، بعثت، غدیر، ولایت، اخلاص، اسرار حج و مباهله در خود دارد. این اثر دارای ترجمه‌های متعددی است. علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است.

محسن امین

سید محسن امین حسینی عامِلی (۱۲۸۴- ۱۳۷۱ق‌)، فقیه، ادیب و شرح حال نگار شیعی اهل جبل عامل لبنان که نسب وی به حسین ذی الدمعه فرزند زید شهید می‌رسد.[۱] او برای پیگیری علوم دینی به‌ نجف اشرف هجرت‌ کرد و سطح‌ و خارج فقه و اصول را آموخت‌ و به‌ درجه اجتهاد رسید و خود نیز شاگردانی‌ تربیت‌ کرد. وی‌ افزون‌ بر علوم‌ دینی‌، در ادب‌ نیز دستی‌ داشت‌ و شعر می‌سرود و نقد شعر می‌کرد.[۲]

شرف الدین

سید عبدالحسین شرف الدین موسوی عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه‍.ق) مجتهد شیعه و مدافع تقریب مذاهب اسلامی بود. او تلاش‌هایی برای وحدت شیعه و سنی و حل کردن ریشه‌های اختلاف آن‎ها انجام داد. شرف الدین از رهبران نهضت استقلال لبنان نیز به شمار می‌رود.

ثم اهتدیت

آنگاه هدایت شدم ترجمه فارسی کتاب «ثُمَّ اِهتَدَیتُ» نوشته محمد تیجانی سماوی که ماجرای تغییر مذهب خود از اهل سنت به شیعه را نوشته است. تیجانی ضمن نقل زندگینامه‌اش، ماجرای سفرش به عراق و نجف و دیدار و گفتگوهایش با عالمان شیعه از جمله سید ابوالقاسم خوئی و سید محمد باقر صدر را بازگو کرده است. نویسنده در این کتاب با استناد به احادیث اهل سنت، از عقاید مذهب شیعه دفاع می‌کند. این کتاب به چهارده زبان ترجمه و چندین بار در ایران چاپ شده است. انتشار این کتاب با واکنش‌هایی از سوی برخی علمای اهل سنت مواجه شد و برخی شخصیتِ نویسنده و داستان را ساختگی دانسته‌اند.

ابوالقاسم

ابوالقاسم ممکن است اسم یا کنیه برای اشخاص ذیل باشد: • ابا القاسم (کنیه حضرت محمد)، کنیه حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• ابو القاسم (لقب امام مهدی)، یکی از القاب حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)• ابوالقاسم ابن‌برهان، فقیه، نحوی، لغوی، نسابه، متکلم و محدث • ابوالقاسم ابن‌قسی، فقیه‌، متکلم‌، ادیب‌، شاعر و از مشایخ‌ صوفیه سده ۶ق‌ اندلس• ابوالقاسم ابن‌قطان، شاعر، طبیب ‌ و محدث‌ بغدادی‌• ابوالقاسم اکاف نیشابوری، از مدرسان ایرانی در مکه• ابوالقاسم باخرزی، ‌باخَرزی، نورالدین ابوالحسن (ابوالقاسم) علی بن حسن، شاعر و ادیب عربی نویس ایرانی قرن پنجم• ابوالقاسم بدیع اسطرلابی، منجم، شاعر و سازنده ابزارهای نجومی در قرن ششم• ابوالقاسم برادی، ‌بَرّادی، ابوالفضل (ابوالقاسم) بن ابراهیم، دانشمندی از فرقه اباضیّه و اهل افریقای شمالی، در نیمه دوم قرن هشتم• ابوالقاسم برزلی، بُرزُلی، ابوالقاسم بن احمدبن محمد، نویسنده مالکی است، از قبیله بنوبِرزالَه (بُرزُلَه)• ابوالقاسم بستی، بُستی، ابوالقاسم اسماعیل بن احمد جیلی، مؤلف زیدی و معتزلی مذهب اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم• ابوالقاسم بسکری، ‌بسکری عالم نحوی نابینا و متکلم و عالم به قرائات شاذّ و مشهور قرآن در قرن پنجم• ابوالقاسم بشریاسین، عارف و محدث خراسانی سده ۴ق /۱۰م و نخستین پیر ابوسعید ابوالخیر• ابوالقاسم بغوی، بَغوی، ابوالقاسم عبدالله بن محمدبن عبدالعزیز، محدث بغدادی مشهور به ابن بنت مَنیع، در قرن سوم و چهارم• ابوالقاسم بلخی، از متکلمان مشهور معتزله بغداد• ابوالقاسم بن محمد غسانی، مشهور به وزیر از اطبای قرن دهم و یازدهم هجری• ابوالقاسم بهاءالدین نیلی، بهاءالدین نیلی، ابوالقاسم علی بن عبدالکریم، عالم امامی قرن هشتم• ابوالقاسم تنوخی، قاضی بزرگ، شاعر ، محدث ، متکلم و پدر محسِّن تنوخی• ابوالقاسم تهرانی، فقیه و اصولی شیعی در قرن سیزدهم• ابوالقاسم تیمی، ملقب به قوام‌السنه و شیخ‌الاسلام، محدث و مفسر اصفهانی و مؤلف کتابی درباره عقیده اصحاب حدیث• ابوالقاسم جعفر بن حسن، معروف به «محقق» صاحب كتابهای بسیار در فقه• ابوالقاسم جنتی عطایی، نمایشنامـه‌نویـس‌ و از پیش‌کسوتان‌ تحقیق‌ درباره‌ نمایش و ادبیات‌ تطبیقی‌ در ایران‌• ابوالقاسم جنیدبغدادی، جنید بغدادی‌، ابوالقاسم‌، صوفی نامدار قرن ‌سوم‌• ابوالقاسم حالت، طنزپرداز، شاعر و مترجم معاصر ایرانی• ابوالقاسم‌ حسین‌ بن‌ هبةالله‌، محدث‌ و قاضی‌ شافعی‌• ابوالقاسم خزعلی، حافظ قران و نهج البلاغه، از علماء بزرگ و از یاران امام خمینی(ره)• ابوالقاسم خوئی، از فقها و مراجع بزرگ شیعه• ابوالقاسم رضی الدین علی بن موسی، از علمای بزرگ شیعه و از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد (علیهماالسلام)• ابوالقاسم علی بن عبدالکریم، بهاءالدین نیلی، ابوالقاسم علی بن عبدالکریم، عالم امامی قرن هشتم• ابوالقاسم علی بن محمد بن علی خزاز قمی رازی، متکلم و محدّث و فقیه شیعی قرن چهارم• ابوالقاسم فردوسی، از حکماء و شاعران ایرانی• ابوالقاسم کوفی، فقیه و متکلم• ابوالقاسم گرجی، فقيه، مجتهد، نويسنده، از محققان برجسته فقه و حقوق و همچنين استاد تمام دانشکده فقه و مباني حقوق دانشگاه تهران• ابوالقاسم گرگانی، عارف بزرگ خراسان• ابوالقاسم میرزا، کوچکترین پسر بایسنغر، امیر کتابدوست و هنرپرور تیموری، و از نوادگان تیمور• ابو القاسم پاینده، از تلاشگران در عرصه فرهنگ و مترجم قرآن• ابو القاسم عبد اللّه بن محمد بغدادی، شاعر، اديب، لغوى و قرآن‌ پژوه• ابو القاسم عبید الله بن عبدالله بن خردادبه، نویسنده کتاب المسالك و الممالك• ابو القاسم محمد بن حوقل‌، بازرگان ، سیاح معروف و جغرافی‌دان عرب در قرن چهارم قمری

سیره نبوی

شیوه و روش عملی رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله را سیره نبوى گویند.

خداشناسی

یکی از مهم ترین مسائلی که بشر با آن مواجهه است خدا و خداشناسی است. اینکه انسان از کجا آمده است و به کجا می رود.

اشتهاردی

در سده‌های اخیر از دارالمؤمنین اشتهارد علما و دانشمندان دینی ناموری برخاستند که چون ستارگانی فروزان در آسمان علم و دین درخشیده‌اند. ازجمله این اعلام بزرگانی نظیر آخوند بزرگ : آقا ملا محمد حسن اشتهاردی ، آقا ملا علی احمد شاه بختی (۱۳۴۵ق) آقا ملا محمد مهدی امینی (۱۳۴۲ ق) آقا ملا ابوالحسن، ملا محمد اسماعیل امامی، میرزا حبیب الله عسگری (۱۳۷۳ق) حاج شیخ یحیی تقوی (۱۳۷۸ق) و فرزندش حاج شیخ حسین تقوی (۱۴۲۱ق)، آقای سید عبدالله برهانی (۱۳۹۷ ق)، شهید حاج شیخ غلامرضا سلطانی (۱/۱۲/۱۳۶۴) و شهید مفقودالاثر شیخ حسن سلیمانی و عده دیگری که در حوزه‌های علمیه اشتهارد و قم به تحصیل اشتغال دارند. از میان آنان آیت‌الله حاج شیخ علی پناه اشتهاردی از چهره‌های شاخص و مقبول علما و مراجع بوده و در زهد و تقوا زبانزد حوزویان و در تدریس و تحقیق میان مدرسان و محققان سابقه‌ای درخشان دارد. [۱] [۲]

اعتقادات

اعتقاد به معنی باور قلبی داشتن است. از این عنوان به مناسبت در باب های طهارت و زکات و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

بدرالدین

بدرالدین ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بدرالدین اسحاق بخاری دهلوی، از عرفای شبه قاره در قرن هفتم• بدرالدین بن ابراهیم سرهندی، مؤلف و مترجم صوفی و حنفی قرن یازدهم و از خلفای شیخ احمد سرهندی و سیره نویس اومی• بدرالدین بن عبدالسلام بدری‌کشمیری، صوفی و شاعر و مورخ قرن دهم و یازدهم• بدرالدین بن عمر بدرجاجرمی، ملقب به ملک الشعرا، از شاعران قرن هفتم• بدرالدین بن قاضی سماونه، فقیه و صوفی و انقلابی برجست عثمانی در قرن هشتم• بدرالدین بن محمدپهلواروی، از مشایخ طریقه قادریه هند• بدرالدین تبریزی، معمارِ مقبره جلال الدین رومی (مولوی) و از جمله دانشمندان قرن هفتم• بدرالدین تستری، فقیه شافعی و استاد منطق و حکمت در قرن هشتم• بدرالدین دمامینی، معروف‌ به‌ ابن‌ دمامینی‌، ادیب‌ و شاعر مالکی مذهب ‌مصری• بدرالدین غزنوی دهلوی، از مشایخ طریقه چشتیه در قرن هفتم• بدرالدین بدر عالم، بَدْر (پیر)، شیخ بدرالدین بدرِ عالَم، از اولیای سلسله جُنیدیّه• بدر الدین محمد بن رضی الدین غزی عامری دمشقی، نویسنده کتاب المطالع البدریة فی المنازل الرومی• بدرالدین‌محمد بدر چاچی، از شاعران قرن هشتم• بدرالدین بن ابراهیم سرهندی، مؤلف و مترجم صوفی و حنفی قرن یازدهم و از خلفای شیخ احمد سرهندی و سیره نویس اومی• بدرالدین مظفر بن مجدالدین بعلبکی دمشقی، از پزشکان قرن هفتم

عدل الهی

عدل، یکی از مسائل علم کلام و حاصل اختلاف اشاعره و معتزله درباه رفتار عادلانه خداوند است. همه گروه‌های مسلمان خدا را عادل می‌دانند؛ ولی تفسیر آنان از عدل و ظلم تفاوت دارد. عدل الهی از نظر شیعه بدین معناست که خداوند پاداش و کیفر الاهی نظام‌مند و بر اساس حسن و قبح ذاتی افعال است؛ به گونه‌ای که خداوند در داوری‌ها و احکامش ستم نمی‌کند: به نیکوکاران پاداش می‌دهد و می‌تواند گناهکاران را به اندازه استحقاقشان مجازات کند.

ایت الله

آیَتُ اللّه، یا آیة الله به معنای نشانه خداوند، عنوانی عام برای نشان دادن جایگاه علمی فقیهان طراز اول و دوم شیعه از اوایل قرن چهاردهم است.

عباس قمی

عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب (ع) دفن شد.

طباطبایی

طباطبائی ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

سید محمد

ابا جعفر محمد بن علی الهادی (ع) مشهور به سید محمد (که در اصطلاح محلی به سبع الدُجَیل (شیرمرد دجیل) معروف است)، فرزند بزرگ امام هادی(ع) است که به سبب برخورداری از جایگاه والای روحی و اخلاقی، شیعیان و غیر شیعیان گمان می‌کردند امامت بعد از امام هادی به وی خواهد رسید، ولی مرگ او در زمان حیات پدرش، این گمان را برطرف کرد.

محمد تقی

محمدتقی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • محمدتقی آملی، از علمای معاصر• محمدتقی برغانی، از آل برغانی که از خاندان‌های مشهور علمی و از علمای مذهبی قزوین و برغان• محمدتقی بافقی، از علمای دین و از مخالفین آشکار رضاخان• محمدتقی بروجردی، از علمای معاصر• محمد تقی بهجت، از علما و عرفای معاصر• محمدتقی بهار، ملقب به ملک الشعرا، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار و محقق معاصر• محمدتقی بهلول، از علمای معاصر و مبارزان با طاغوت• محمد تقی تستری، عالم زاهد، محقق بارع، رجالی نام‌دار قرن چهاردهم• محمد تقی رازی نجفی اصفهانی، از علمای قرن دوازدهم• محمد تقی سپهر، معروف به لسان‌الملک از مورخین شیعه در قرن سیزدهم• محمد تقی شریعتی، از مصلحان و نوگرایان اسلامی و از پیش‌قراولان تفکر جدید اسلامی در ایران معاصر• محمد تقی شیرازی، از علمای قرن سیزدهم• محمد تقی فخلعی، محقق و استاد يار دانشگاه فردوسى مشهد• محمد تقی فلسفی، خطیب و عالم معاصر• محمد تقی مصباح یزدی، از علمای بنام و مفسران معاصر• محمد تقی نوری، منشی و بعدها وزیر محمد ولی میرزا، والی خراسان در دهه‌های نخست فرمان روایی فتحعلی شاه قاجار• محمد تقی مجلسی، از فقها و محدثین قرت یازدهم• محمد تقی جعفری، متفکر و عالم‌ دینی‌ معاصر• محمدتقی جورابچی، یکی از تجار دوره مشروطه • سیدمحمدتقی حکیم، از عالمان معاصر خاندان طباطبایی حکیم و از استادان حوزه علمیه نجف• سید محمد تقی خوانساری، از علما و فقهای بزرگ شیعه• سید محمدتقی مصطفوی، از باستانشناسان معروف ایران• سید محمد تقی مدرسی، مؤلف تفسیر «من هدی القرآن»• سید محمد تقی معصومی اشکوری، عالم ربانی و متألّه قرآنی و از شاگردان مرحوم آیة الله آقا سید موسی زرآبادی و میرزا مهدی اصفهانی• سید محمدتقی جلالی حسینی، از علمای معاصر شیعه• سیدمحمّدتقی بن سیدحسن بحرالعلوم، از علمای بزرگ و از خاندان بحرالعلوم• سیدمحمدتقی ‌بن ‌سیدمحمدرضا بحرالعلوم، از علمای بزرگ و از خاندان بحرالعلوم• سیدمحمدتقی قزوینی، از علما، عرفا و دانشمندان مجاهد برجسته ایران در قرن سیزدهم هجری

ریالیسم

رئالیسم یعنی اصالت واقعیت خارجی. این مکتب به وجود جهان خارج و مستقل از ادراک انسان، قائل است. ایده‌آلیست‌ها همه موجودات و آنچه را که در این جهان درک می‌کنیم، تصورات ذهنی و وابسته به ذهن شخص می‌دانند و معتقدند که اگر من که همه چیز را ادراک می‌کنم نباشم، دیگر نمی‌توانم بگویم که چیزی هست. در‌حالی‌که بنابر نظر و عقیده رئالیستی، اگر ما انسان‌ها از بین برویم، باز هم جهان خارج وجود خواهد داشت. به‌طور‌کلی یک رئالیست، موجودات جهان خارج را واقعی و دارای وجود مستقل از ذهن خود می‌داند. می‌داند.

سبزواری

سبزواری به معنای منسوب به شهر سبزوار است و ممکن است به یکی از این موارد اشاره کند:

المیزان

المیزان فی تفسیر القرآن که بیشتر به تفسیر المیزان شهرت دارد، از جامع‌ترین و مفصل‌ترین تفاسیر شیعی قرآن به زبان عربی است که در قرن چهاردهم هجری به قلم علامه سید محمد حسین طباطبائی (۱۲۸۱ - ۱۳۶۰ش) نگاشته شده است.

ابراهیم

حضرت ابراهیم علیه السلام مشهور به ابراهیم خلیل، دومین پیامبر اولوالعزم، نیای بزرگ عرب از طریق پسرش حضرت اسماعیل(ع) و بنی اسرائیل از طریق پسر دیگرش حضرت اسحاق (ع) است.

معصومان

چهارده معصوم، چهارده تن که بنابر آموزه‌های شیعی از هر گونه گناه و اشتباه مبرّا هستند، شامل پیامبر اکرم(ص) و سیزده نفر از اهل بیت آن حضرت، یعنی دخترش حضرت فاطمه زهرا (س) و امامان دوازده‌گانه شیعه.

اندیشه

اندیشیدن را تفکّر گویند و از این عنوان به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر یاد شده است.

انصاری

انصاری ممکن است اسم برای اشخاص ذیل بوده و یا در معانی ذیل به کار رفته باشد: • انصاری، اَنْصار، یا انصار النبی‌ (ص‌) لقب‌ مسلمانان‌ مدینه‌ از تیره‌های اوس‌ و خزرج‌ • ابوقتاده انصاری، ابوقتاده حارث بن ربعی بن بلدمه انصاری خزرجی، از صحابه پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)• ابوحصین انصاری، از تیره بنی سالم بن عوف، از مسلمانان صدر اسلام• ابوایوب انصاری، از صحابه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) و از اصحاب امام علی (علیه‌السلام)• ابوحتوف بن حارث انصاری، از یاران امام حسین (علیه‌السلام) و یکی از شهدای کربلا• ابوخیثمه انصاری، از قبیله خزرج، تیره بنی سالم و از مسلمانان صدر اسلام• ابودجانه انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از ثابت قدمان در جنگ احد و جانشین ایشان در مدینه در حجة الوداع• ابودحداح انصاری، از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و از ترغیب کنندگان انصار به پایداری در غزوه احد• ابودرداء انصاری، معروف به ابودرداء خزرجی انصاری از معلّمان قرآن و صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)• ابوزمعه انصاری، اسود بن مطّلب (عبدالمطّلب) بن اسد بن عبدالعزّی از تیره بنی‌اسد از مشرکان مکه• ابوزید انصاری، اَبوزِیدِ اَنصاری، سعید بن اوس بن ثابت خزرجی انصاری (۱۲۱ ـ ۲۱۵ق/ ۷۳۹ ـ ۸۳۰م)، لغوی، راوی و نحوی• ابوطلحه انصاری، زید بن سهل بن اسود بن حزام انصاری خزرجی از اصحاب پیامبر ابوطلحه، از تیره بنی‌نجّار• ابوعقیل انصاری، معروف به صاحب‌الصاع از تیره بنی‌انیف اراشی و از هم پیمانان بنی‌عمرو بن عوف• ابولبابه انصاری، اَبولُبابه انصاری، بشیر بن عبدالمنذر بن رفاعه، صحابی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)• احمد بن عبدالرحمان خزرجی‌انصاری، کنیه‌اش ابوالعباس، مورخ، محدّث و فقیه مالکی قرن پنجم و ششم• شیخ احمد انصاری، فرزند مرحوم آیةالله آقا شیخ منصور، سبط شیخ انصاری• شیخ مرتضی انصاری، عالم، فقیه و اصولی بزرگ شیعه• شیخ یحیی انصاری، از علمای معاصر شیعه

شیرازی

شیرازی، صفتِ نسبت به شهر شیراز است و ممکن است به یکی از این افراد اشاره کند:

کرمانی

کرمانی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • آقامحمدکاظم کرمانی، از علمای مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• افضل‌الدین کرمانی، یکی از مورخان دوره سلجوقی• اوحدالدین کرمانی، اوحَدُالدّین‌ِ کِرْمانی‌، حامد بن‌ ابی‌ فخر، عارف‌ و شاعر بنام‌ قرن‌ ۷ق‌/۱۳م‌• تاج‌القراء کرمانی، تاج القُرّاءِ کرمانی، ابوالقاسم برهان الدّین محمود بن حمزه، فقیه، نحوی، مفسر و مُقری شافعی در قرن پنجم• جدیع بن علی کرمانی، یکی از بزرگان و شیوخ عرب در‌ خراسان• حمله حیدری راجی کرمانی، یکی از سه حمله حیدری مشهور، نوشته ملابمانعلی راجی‌ کرمانی به تبعیت از باذل مشهدی• حمیدالدین کرمانی، کرمانی، حمید الدین، احمد بن عبدالله ابوالحسن، سخنگوی بزرگ فلسفه اسماعیلیه در دورۀ خلافت فاطمیِ الحاکم بأمرالله (۳۸۶-۴۱۱)• شهاب‌الدین عبدالله مروارید بیانی‌کرمانی، متخلص به بیانی، نویسنده، شاعر، خوشنویس، نوازنده و آهنگساز اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم• محمود بن علی خواجوی کرمانی‌، شاعر و عارف بزرگ و برجسته ایرانی سده هشتم• مظفر بقایی‌کرمانی، سیاستمدار، وکیل مجلس و رهبر حزب زحمتکشان ملت ایران• نفیس بن عوض بن نفیس کرمانی، ملقب به برهان الدین، طبیب مشهور کرمانی و نویسنده کتاب‌های طبی در اواسط قرن نهم ق• سیدجواد مجتهد کرمانی، از علمای خیر و منتفذ برجسته و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• علی حجتی کرمانی‌، دومین فرزند روحانی حجت الاسلام والمسلمین حاج میرزا عبد الحسین کرمانی• محمدرضا کرمانی، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• ملااحمد کرمانی، از علمای برجسته و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری • ناصرالدین منشی کرمانی، کاتب در دولت کرمان

طهرانی

تهرانی ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • سید محمدحسین طباطبایی تهرانی، معروف به علامه طهرانی، عارف، حکیم، فقیه و از علمای معاصر• آقا بزرگ تهرانی، فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی• آشفته تهرانی، حکیم، متکلم، فقیه، اصولی، شاعر و مفسر شیعی ایرانی• ابو‌الفضل تهرانی، عالم جامع و مؤلف شیعی قرن سیزدهم و چهاردهم• ابوالقاسم تهرانی، فقیه و اصولی شیعی در قرن سیزدهم• احمد مجتهدی تهرانی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• حاج ملاعلی تهرانی، فقیه و محدّث و رجالی امامی قرن سیزدهم• حاج میرزاحسین خلیلی تهرانی، فقیه و مرجع تقلید امامی قرن سیزدهم و چهاردهم و از رهبران روحانی نهضت مشروطه ایران• حسن‌علی تهرانی، فقیه و عالم قرن چهاردهم• سید احمد کربلایی تهرانی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• سید محمدجواد ذهنی تهرانی‌، از علمای قرن چهاردهم هجری شمسی• سیدنصرالله اخوی تهرانی تقوی، سیاستمدار، ادیب و شاعر معاصر• عبدالحسین تهرانی، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• محمد ابراهیم نواب بدایع‌نگار تهرانی، از منشیان و دولتمردان عهد قاجار• محمدهادی تهرانی، فقیه و اصولی قرن سیزدهم• میرزا محمّد تهرانی، از علمای قرن سیزدهم هجری قمری• آقاعلی مدرس تهرانی، از حکمای حوزه فلسفی تهران و مروّج فلسفه ملاصدرا• سید هاشم حسینی تهرانی، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری

محلاتی

محلاتی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسماعیل محلاتی، از علمای معاصر شیعه• بهاءالدین محلاتی، از علمای معاصر شیعه• ذبیح‌ الله محلاتی مشتاق عسکری، از علمای معاصر شیعه• سید هاشم رسولی محلاتی، از نویسندگان و مترجمین معاصر• محمد رضا توسلی محلاتی، از علمای معاصر و از نمایندگان امام خمینی در حج ۱۴۰۰ق./ ۱۳۵۹ ش. و ۱۴۰۱ ق./۱۳۶۰ ش• محمدجعفر محلاتی، از علمای برجسته مجاهد و ضد استعمار ایران در قرن چهاردهم هجری

مصباح

چراغ که در زبان عربی به آن مصباح میگویند وسیلۀ روشنایى است و در باب طهارت و صلات از آن سخن رفته است.

مصطفی

مصطفی ممکن است اسم یا لقب برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، از القاب پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) • مصطفی بن عبدالله حاجی‌خلیفه، مورخ، ادیب، زندگینامه‌نویس، جغرافی‌نگار و کتاب‌شناس عثمانی در قرن یازدهم• مصطفی چلبی، دولتمرد و مورخ‌ عثمانی‌ در قرن‌ دهم‌، معروف‌ به‌ قوجه‌ نِشانْجی‌ (= طغرایی‌ کبیر)• مصطفی چمران، از شخصیت‌های مبارز انقلاب اسلامی ، وزیر دفاع دولت موقت جمهوری اسلامی و فرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم در جنگ عراق با ایران• مصطفی عدل، ملقب منصورالسلطنه (۱۲۶۱ در محلهٔ انگج تبریز - ۱۳۲۹ در تهران) حقوق‌دان و سیاست‌مدار ایرانی• مصطفی لبیب عبد الغنی‌، از اطباء• مصطفی بالی‌زاده، از صوفیه و از مشایخ طریقت خلوتیه• مصطفی بن کمال‌الدین بکری، ملقب به قطب‌الدین و مُکنّی به ابوالمواهب، بنیانگذار فرقه بکریّه در طریقت خلوتیّه• مصطفی نورانی اردبیلی، از علمای معاصر شیعه• مصطفی آشتیانی، از علمای معاصر شیعه• مصطفی اعتمادی‌، از علمای معاصر شیعه• مصطفی بن حسن جنابی، مورخ عثمانی• مصطفی آخوندی، از محققین و مؤلفین معاصر• مصطفی مصباح‌زاده، از روزنامه‌نگاران و سیاسیون دوره پهلوی• سیدمصطفی بن حسین تفرشی، یکی از اکابر علمای شیعه در قرن یازدهم و از مبرزترین شاگردان شیخ عبدالله تستری و محقق کرکی• سید مصطفی خمینی، از علمای شیعه و فرزند شهید امام خمینی (رحمةالله‌علیه)• سید مصطفی کاشانی، یکی از علمای برجسته ایران• سید مصطفی محقق داماد، از عالمان دینی سده ۱۴ ش• سید مصطفی مهدوی هرستانی، از علمای معاصر شیعه• سید مصطفی حسینی دشتی، از علمای معاصر شیعه

مطهری

شهید آیت‌الله مرتضی مطهری یکی از شخصیت‌های برجسته و کم نظیر در تاریخ اسلام و یکی از دانشمندان اسلام شناس و محققان توانا به شمار می‌رود که با تلاش و مجاهدت فراوان توانست در تمامی رشته‌های معارف اسلامی، صاحبنظری ژرف اندیش و محققی دقیق و در پاره‌ای حوزه‌ها همچون فلسفه، فقه و اصول در قله اجتهاد قرار گیرد.

معارف

«معارف»، مجموعه‌ای از مواعظ و سخنان سلطان العلماء ، بهاء الدین، محمد بن حسین خطیبی بلخی، مشهور به بهاءولد، به زبان فارسی است. به طوری که از مطالعه کتاب معلوم می‌شود، غالب مطالب آن، تقریر افکار و اندیشه‌های مؤلف است که از مطالعه و تفکر در آیات قرآنی و احادیث نبوی و یا تامل در ملک و ملکوت بدان‌ها رسیده است.

معالم

برای توضیح این واژه رجوع شود به معالم الدین و ملاذ المجتهدین

موسوی

موسوی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • سید ابوالقاسم موسوی خویی، مرجع و عالم بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سیدمحمد موسوی بجنوردی، از علمای شیعه در قرن حاضر• سید محمد موسوی جزایری، فرزند سید علی اکبر و نواده محدث متبحر شهیر، سید نعمت‌الله جزایری• سیدمحمد موسوی عاملی، از علمای بزرگ شیعه در قرن دهم هجری قمری• سید محمدباقر موسوی همدانی، مترجم تفسیر المیزان، از شاگردان مرحوم علامه طباطبایی «رحمةالله»• سید محمدهادی موسوی میرلوحی، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سید محمدعلی موسوی جزایری، از علمای معاصر شیعه در عصر حاضر• سید محمدمهدی موسوی اصفهانی، از علمای شیعه قرن پانزدهم هجری قمری• سید جلال‌الدین موسوی آشتیانی، از اساتید معاصر فلسفه اسلامی و عهده‌دار تدریس فلسفه و عرفان در حوزه و دانشگاه فردوسی مشهد• سید عباس موسوی، از دبیران کل «حزب الله لبنان» در قرن چهاردهم هجری / بیستم میلادی• سیدهاشم موسوی حداد، عارف شیعی قرن چهاردهم، از سلسله عارفان متشرع عتبات عالیات در کربلا و نجف• سید عبدالاعلی موسوی سبزواری، فقیه، مفسر و قرآن‌پژوه بزرگ جهان تشیع و از مفاخر علمی و برجسته اسلام در دوره معاصر• سید عبدالرزاق موسوی مقرم، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سید علی موسوی بهبهانی، از فقیهان برجسته قرن چهاردهم هجری قمری• سید علی موسوی قزوینی‌، از اکابر فقهای قرن سیزدهم در قزوین• سید علی موسوی گرمارودی، از علمای معاصر شیعه• سید فخار بن معد موسوی، از علمای بزرگوار قرن ششم و هفتم هجری و از بزرگان شهر حله• سید مجتبی موسوی لاری، از علمای معاصر شیعه• سید محمود موسوی دهسرخی اصفهانی، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری• سید مهدی موسوی صفوی کشمیری، فرزند حکیم سیدحیدر و یکی از علمای بزرگ کشمیر• سید یونس موسوی اردبیلی، از علمای مبارز ایران در قرن چهاردهم هجری

عسکری

عسکری ممکن است اسم برای اشخاص و شخصیت‌های ذیل باشد: • امام حسن عسکری علیه‌السلام، امام و پیشوای يازدهم از امامان معصوم (علیهم‌السلام)• ابو هلال عسکری‌، حسن بن عبدالله بن سهل معروف به ابوهلال عسکری، شاعر، ادیب، لغت شناس و استاد در صنایع شعری• ابواحمد عسکری، اَبو اَحْمَدِ عَسْکَری، حسن بن عبداللـه بن سعید (۲۹۳-۷ ذیحجه ۳۸۲ق/۹۰۶- فوریۀ ۹۹۳م)، لغت‌شناس، ادیب و محدّث ایرانی• ذبیح‌الله محلاتی مشتاق عسکری، از علمای قرن چهاردهم هجری قمری• ثبیت بن محمد عسکری، متکلم و فقیه و محدّث امامی قرن سوم• سید مرتضی عسکری، از علمای بزرگ شیعه در عصر معاصر

عقیده

اعتقاد به معنی باور قلبی داشتن است. از این عنوان به مناسبت در باب های طهارت و زکات و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

طبیعت

قرآن کریم همواره از طبیعت و شناخت آن سخن می‌گوید و ابعاد گوناگون طبیعت در قرآن آمده است از جمله: آسمان، زمین، خورشید، ماه، ستارگان، از ابرهای باران‌زا و ابرهای غیر باران‌زا، ریزش فراوان آب از آسمان، رویش گیاهان، زیبایی‌های نور، جلوه‌های گوناگون رنگ و وزش باد.

خمینی

خمینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • امام خمینی، مشهور به سید روح الله موسوی خمینی (رحمةالله‌علیه)، مرجع بزرگ شیعه و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران• سید مصطفی خمینی، فرزند ارشد امام خمینی (رحمةالله‌علیه) و از مبارزین انقلابی

شناخت

شناخت مجموع حالت‌ها و فرآیندهای روانی مانند تفکر، استدلال، درک و تولید زبان، دریافت حواس پنجگانه، آموزش، آگاهی، احساسات و… می‌باشد.

جامعه

جامعه، عنوان برخی از زیارت‌نامه‌های مأثور است. این زیارت‌نامه‌ها را به این سبب «‌جامعه‌» می‌نامند که مخصوص امام خاصی نیستند، بلکه به گونه‌ای انشا و تعلیم شده‌اند که با خواندن آنها می‌توان هر یک از ائمه(ع) را از دور یا نزدیک زیارت کرد.[۱]

توحید

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

تهران

حوزه علمیه تهران پس از آنکه آقا محمد خان قاجار، تهران را به پایتختی ایران برگزید، تأسیس شد و علما و طلاب برای تدریس و تحصیل علوم دینی به تهران مهاجرت کردند و در دوره‌های بعد سلسله قاجار رونق بیشتری گرفت به گونه‌ای که بنا بر یک گزارش آماری، در دوره ناصر الدین شاه قاجار، ۴۷ مسجد، که بسیاری از آنها مدرسه نیز داشته‌اند، ۳۵ مدرسه و ۱،۴۶۳ طلبه به ثبت رسیده است.

احکام

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.

امامت

امامت، در نظرگاه شیعه، رهبری جامعه اسلامی به نصب الهی و جانشینی از پیامبر اکرم(ص) در امور دینی و دنیوی است. این آموزه، از اصول مذهب شیعه و از وجوه اختلاف اعتقادی میان شیعه و سنی است. اهمیت امامت نزد شیعیان باعث شده است تا آنان امامیه لقب گیرند.

امامی

اِمامیه‌، از مذاهب زیرمجموعه مذهب شیعه در کنار زیدیه و اسماعیلیه که به آن مذهب جعفری یا اثنی عشری هم گفته می‌شود. پیروان آن معتقد به امامت دوازده امام معصوم پس از پیامبر اکرم(ص) هستند. از نظر شیعه امامیه، کاربرد مطلق کلمه شیعه اشاره به آنان دارد، ولی این اصطلاح در مباحث کلامی، عنوانی عام است که شامل هر سه گروه می‌شود.

اخلاق

اخلاق، بخشی از دین است که به صفات درونی انسان می‌پردازد. اخلاق در اصطلاح به صفات درونی انسان گفته می‌شود که در او به صورت عادت و ملکه در آمده است. اخلاق هم خلق‌های خوب و هم خلق‌های بد و هم اخلاق اجتماعی و هم اخلاق فردی را شامل می‌شود. قرآن هدف بعثت پیامبر (ص) را اصلاح اخلاق انسان‌ها معرفی کرده است. در روایات از مهم‌ترین صفات نیک اخلاقی، با عنوان مکارم الأخلاق یاد شده است. کتاب‌های جامع السعادات، معراج السعاده، اخلاق شُبّر و اخلاق ناصری از کتاب‌های مشهور شیعه در زمینه اخلاق است.

ارشاد

اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد (تألیف: ۴۱۱ق) معروف به «الارشاد» کتابی کلامی تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت(ع)، نوشته ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی معروف به شیخ مفید متوفای ۴۱۳ هجری قمری از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی(ع) و شرح زندگانی امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد.

فلسفه

فلسفه اسلامی، علمی که مسائل کلی هستی‌شناختی، خداشناسی، علم النفس، معرفت‌شناسی و دین‌شناسی را بررسی می‌کند. منابع تاریخ فلسفه اسلامی، خاستگاه این فلسفه را یونان باستان دانسته‌اند. الکِندی نخستین فیلسوف مسلمان است. در فلسفه اسلامی سه مکتب مهم وجود داشته است که عبارتند از: مَشّاء، فلسفه اِشراق و حکمت مُتعالیه.

ابدیت

ابدیّت به معنای جاودانگی خداوند،از صفات خداوند است و از مادّه «ابد» برگرفته شده است.

اموزش

آموزش به عمل یاد دادن (تعلیم) و یاد گرفتن (تعلّم) می گویند که از آن در باب‌هاى: اجتهاد و تقلید، صلات، زکات، تجارت، اجاره، نکاح و دیات به مناسبت سخن رفته است.

قیامت

قیامت، بنابر آموزه‌های اسلامی نام روزی است که تمام انسان‌ها به خواست الهی برای محاسبه اعمالی که در دنیا انجام داده‌اند در پیشگاه الهی جمع می‌شوند. پیش از این روز وقایعی شگفت در زمین و آسمان روی می‌دهد که به اشراط الساعه معروف است. قرآن و روایات تاکید دارند که زمان قیامت، بر کسی جز خدا معلوم نیست.

معصوم

عصمت، به معنای اجتناب و دوری از گناه و نافرمانی خداوند است. اعتقاد به عصمت پیامبران و امامان، از گناهان عمدی و سهوی، از آموزه‌ها و اعتقادات شیعیان است. عصمت از سهو و خطا در امور روزمره زندگی این افراد، مورد اختلاف بین علمااست.

تاریخ

زمان وقوع یک پدیده را، تاریخ گویند. از عنوان تاریخ در فقه در باب هایى نظیر طهارت، حج، نکاح و ارث و نیز در اصول فقه سخن رفته است.

تصویر

یکی از موارد اختلاف در احکام کشیدن تصویر و ساختن مجسمه است که از آن در باب تجارت و صلات بحث شده است.

ترجمه

تَرْجُمه، گردانیدن گفتار یا نوشتاری از زبانی به زبان دیگر؛ یا تحویل و تبدیل بیانی به بیان دیگر برای روشن‌تر کردن مفهوم سخن است.

حسینی

حسینی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • ابو الفتح حسینی عربشاهی، فاضل، متکلم، فقیه، اصولی و مفسری شیعی• بهادرعلی حسینی، نویسنده و مترجم هندی• حاج‌امین حسینی، مفتی فلسطین و از نخستین رهبران جنبش فلسطینیان بر ضد سلطه انگلیس و صهیونیسم در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی• حسین بن مساعد حسینی‌حائری، عالم، محدّث و نسب‌شناس شیعی قرن نهم و دهم• حسین بن حسن حسینی‌خلخالی، از دانشمندان‌ حنفی مذهب‌ قرن‌ دهم‌ و یازدهم‌

زندگی

حیات‌ مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.

سلطان

سلطان‏ به معنای تسلط‌دارنده و در اصطلاح به حاکم و سرپرست یک جامعه گفته می‌شود.

سلیقه

ذوق شخصى در گزینش چیزى یا ترجیح دادن چیزى بر چیزى دیگر را سلیقه گویند. از آن به مناسبت در باب اجتهاد و تقلید سخن گفته‏اند.

سیاست

اصلاح و تدبیر (اداره امور) کشور در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی را سیاست گویند.

سیری

حالت بی میلی بعد از غذا همان سیری است که از احکام آن در بابهاى طهارت، صوم، حج، نکاح، اطعمه و اشربه و قضاء سخن گفته‏اند.

خسرو

خسرو ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • خسرو پرویز، یا خسرو دوم، پسر هرمز چهارم و پادشاه سلسله ساسانیان و مشهور در منابع اسلامی• خسرو عادل، نصیرالدین حسین‌شاه، مشهور به خسروعادل یکی از بزرگان طایفه چک• خسرو میرزا، پسر هفتم عباس‌ میرزا نایب‌السلطنه• خسرو دهلوی، امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیرسیف‌الدین محمود دهلوی از عارفان و شاعران نامدار پارسی‌گوی هندوستان• خسرو افشار، امیرخسرو افشار فرزند علی‌اکبر سیف افشار ملقب به سیف‌السلطنه• خسروپاشا دلی، بیگلربیگی و وزیر عثمانی در زمان سلطان‌سلیم اول• خسروپاشا بوشناق، صدراعظم و امیرالامرای عثمانی در نیمه نخست قرن یازدهم• خسروپاشا قوجه، فرمانده، دریاسالار و صدراعظم عثمانی در دوره سلطان‌سلیم سوم، محمود دوم و عبدالمجید اول• خسرو خان سردار ظفر، خسروخان بهادرالدوله فرزند حسین قلی‌خان ایلخانی یکی از سیاسیون ایرانی در دوره قاجار• خسروخان گرجی، والی گرجستان و از سپهسالاران سلطان‌حسین صفوی• درویش خسرو، از صوفیان نقطوی در عهد شاه عباس اول صفوی در قزوین

خصوص

حکم یا لفظ دارای شمول کمتر در مقایسه با حکم یا لفظ دیگر را خصوص گویند.

حوزه

حوزه علمیه، عنوانی متأخر برای سازمان‌ها، نهادها و مراکز آموزش نظام‌مند علوم دینی در میان شیعه امامیه می‌باشد.

حیات

حیات‌ مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.

جمال

زیبایی به معنی هيئت نیکو می‌باشد و در باب صلات، نکاح از آن سخن گفته‌اند.

جواد

جواد ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: اشخاص و اعلام• امام جواد علیه‌السلام، امام نهم‌ از امامان‌ دوازده‌گانه ‌و یکی ‌از چهارده معصوم• جواد آشتیانی، روحانی متنفذ و نماینده دوره‌های مختلف مجلس شورای ملی• جواد حدیدی، استاد دانشگاه و پژوهشگر و مؤلف برجسته در ادبیات تطبیقی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی• جواد فومنی حائری، جواد فومنی حائری (متوفای ۱۳۴۳ش) از فعال‌ترین و پرکارترین روحانیان معاصر تهران• جواد محدثی، یکی از نویسندگان پرکار معاصر و دارای تالیفات و مقالات بسیار• سیدجواد مجتهد کرمانی، از علمای خیر و منتفذ برجسته و مجاهد ایران در قرن سیزدهم هجری• سید جواد حسینی عاملی، از فقهای نامدار شیعه• سید جواد مصطفوی، از علمای معاصر مشهد معانی• جواد، به معنای بخشش و مقابل بخل و از صفات نیکو

جهان

جهان همان عالَم (به فتح لام) می‌باشد و عالم کلمه‌ای عربی است.

حسین

امام حسین (علیه‌السلام) سومین امام شیعیان می‌باشد.

معاد

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

محسن

محسن بن علی(ع) پنجمین فرزند حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) که قبل از تولد، هنگام هجوم طرفداران خلافت ابوبکر به خانه حضرت علی(ع) برای بیعت گرفتن از او، سقط شد و به شهادت رسید. تاریخ شهادت وی دقیق مشخص نیست ولی بنابر گزارش‌های تاریخی با فاصله چهل روز یا بیشتر بعد از رحلت پیامبر(ص) اتفاق افتاده‌است.

کتاب

قرآن، کتاب مقدس دین اسلام. به باور مسلمانان، قرآن کلام خداوند است که از طریق وحی بر پیامبر اسلام(ص) نازل شده است. آنها هم محتوای قرآن و هم الفاظ آن را نازل‌شده از سوی خداوند می‌دانند. قرآن به وسیله جبرئیل به پیامبر وحی می‌شده است. آیات قرآن در زمان پیامبر(ص) به صورت پراکنده بر روی پوست حیوانات، چوب درخت خرما، کاغذ و پارچه نوشته می‌‌شد. پس از پیامبر(ص) صحابه قرآن را به صورت یک‌جا جمع‌آوری کردند.

ایتی

آیتی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • عبدالحسین‌ آیتی بافقی یزدی، ادیب و شاعر و نویسنده ایرانی• عبدالمحمد آیتی، از علمای معاصر شیعه• نصرت الله آیتی‌، از پژوهشگران پژوهشکده مهدویت و از علمای معاصر شیعه• محمدابراهیم آیتی، نویسنده و مورخ شیعه و از علمای معاصر شیعه

اصول

واژه اصول ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اصول فقه (علم)، یکی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌• أصول دین، (در مقابل‌ فروع‌ دین)، اصطلاحی‌ کلامی‌

باقر

باقر ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • امام باقر علیه‌السلام، لقب امام محمد بن علی (علیه‌السلام)، پنجمین امام شیعیان• ‌باقر بن عثمان بخاری اوچی، از عرفای قرن یازدهم شبه قاره و صاحب جواهرالاولیاء• میرزا ‌باقر تبریزی، از خطّاطان دوره قاجاری و خوش‌نویسان خطِ نسخ و نستعلیقِ مقیم تبریز• ‌باقرخان، ملقب به سالار ملی، از رهبران مجاهدان مشروطه خواه• باقر شریف قرشی، از علمای معاصر نجف

عباس

عباس ممکن است به یکی از اشخاص زیر اشاره داشته باشد:

یزدی

یزدی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

شهید

شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا، از آموزه‌های دین اسلام که با آموزه‌هایی دیگر همچون جهاد پیوند دارد. قرآن کریم بارها از این آموزه یاد کرده است. بنابر آیات قرآن، شهید همچون زندگان است و نباید او را مرده خواند. در روایات اسلامی، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است. واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.

شیعه

شیعه، یکی از دو مذهب بزرگ دین اسلام در کنار اهل سنت، که بنابر اصول اعتقادی آن، نصب امام و خلیفه پیامبر(ص)، الهی است و دخالت در نصب او در صلاحیت غیر خدا نیست. بنابر عقاید شیعه، امامت مانند نبوت امری الهی و رکن دین است و پیامبر(ص) نسبت به آن غفلت نکرده و تعیین امام از باب حفظ مصالح امت، بر او واجب بوده و او به مناسبت‌های مختلف از جمله غدیر، به امر الهی، از امامت حضرت علی(ع) به نصب الهی خبر داده است. پیروان مذهب شیعه در طول تاریخ به فرقه‌های متعدد تقسیم شدند که مهمترین آنها امامیه ، اسماعیلیه و زیدیه است. بنابر برخی روایات، واژه شیعه را نخستین بار پیامبر(ص) به کار برده است. برخی منابع روایی و کلامی، بزرگانی از صحابه چون سلمان، ابوذر، عمار و مقداد را نخستین شیعیان دانسته‌اند. امروزه از کلمه شیعه، غالبا بزرگترین گروه آن، امامیه قصد می‌شود و برای دو گروه دیگر از عناوین اسماعیلیه و زیدیه استفاده می‌گردد.

امین

آمین به معنای «اجابت کن» در زبان و ادبیات فارسی رواج یافته و ترکیب «الهی آمین» در زبان عموم مردم رایج‌تر است. از دیدگاه فقه شیعه، یکی از مبطلات نماز، آمین گفتن پس از قرائت سوره حمد است.

هجرت

هجرت به مدینه، مهاجرت پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان از مکه به یثرب (مدینه) در سال سیزدهم بعثت است. علت اصلی مهاجرت مسلمانان به یثرب، فشار و آزارهای مشرکان مکه و بیعت عقبه اهالی یثرب با پیامبر(ص) برای دفاع از مسلمانان در صورت هجرت ایشان به این شهر بود. در زمان خلافت خلیفه دوم به صورت رسمی مبدأ تاریخ مسلمانان شد.

املی

آملی، ممکن است به یکی از این افراد اشاره داشته باشد:

ایمه

امامان شیعه دوازده تن از خاندان پیامبر اسلام(ص) که بنابر آموزه‌های شیعی، جانشینان آن حضرت و پس از او سرپرست و امام جامعه اسلامی‌اند. نخستین امام، حضرت علی(ع) است و دیگر امامان فرزندان و نوادگان او و حضرت زهرا(س) هستند.

نبوت

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

الهی

اللّه، اسم خاصی که بر ذات دارای جمیع اوصاف کمالی خداوند اطلاق می‌شود. این واژه که مشهورترین اسم خداوند است، در اصل عربی است و احکام خاصی دارد؛ مانند ممنوعیت لمس کردن لفظ نوشته شده آن بدون طهارت. از جمله مهمترین خصوصیات این واژه می‌توان به قرار گرفتن در کلمه توحید و شهادت به توحید و ممنوعیت استفاده از آن برای غیر خداوند اشاره کرد.

مشهد

حوزه علمیه خراسان یا حوزه علمیه مشهد، مجموعۀ دست‌اندرکاران، مدارس دینی و مراجع مذهبی در خراسان ایران که آموزش، تربیت و پرورش طلاب علوم دینی شیعه و برخی وظایف مذهبی دیگر را بر عهده دارند.

حکمت

حکمت به معنای علمِ با ارزشی که همراه با عمل باشد، واژه‌ای است که در فرهنگ‌های گوناگون به کار می‌رود و در قرآن، حدیث، فلسفه، تصوف و عرفان اسلامی درباره آن بحث شده است. معادل فارسی حکمت، فرزانگی است و به شخص حکیم، فرزانه می‌گویند.

جعفر

جعفر بن علی بن ابی طالب پسر امیرالمومنین و ام البنین که در واقعه کربلا حضور داشت و به همراه برادرانش عباس و عبدالله و عثمان در روز عاشورا به شهادت رسید.

رسول

رسول در اصطلاح دینی به معنای فرستاده خداوند و کسی است که پیام الهی را برای بندگان می‌آورد. گفته شده تفاوت‌های با نبی دارد. چند نظر در مورد این تفاوت گفته شده، از جمله گفته شده که نبی، تبلیغ کننده دینی است که توسط رسولان آورده شده است و نیز او برخلاف رسول، فرشته وحی را فقط در خواب میبیند.

نبوی

مُحَمَّد بن عَبدُاللّه بن عَبدُالمُطّلِب بن هاشم (عام الفیل–۱۱ق)، پیامبر اسلام، از پیامبران اولوالعزم و آخرین پیامبر الهی. معجزه اصلی او قرآن است و مردم را به یکتاپرستی و اخلاق نیک دعوت کرد.

سیره

سيره، عبارت است از استمرار روش عملی در میان مردم بر انجام یا ترک کاری. این استمرار اگر در بین همه عقلا باشد، سیره عقلاء و اگر در بین متدینین باشد، سیره متشرعه نامیده می‌شود. سیره، دلیل مستقلی برای به دست آوردن حکم شرعی است، به شرط آنکه بدانیم از زمان حضور معصومین(علیهم السلام) جریان داشته است و دلیل نقلی دیگری بر رد آن سیره از جانب ایشان وجود نداشته باشد.

شرکت

به اجتماع حقوق چند مالک در یک‏ چیز به صورت مشاع شرکت گفته می شود .

شعور

واژه ادراک ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • ادراک (صفات خدا)، یکی از صفات خداوند و به معنای آگاهی و احاطه الهی نسبت به همه موجودات• ادراک (فقه)، استعمال شده در دو معنای رسیدن به چیزی و رسیدن چیزی و دارای کاربرد در فقه• ادراک (منطق)، به معنای علم و آگاهی یافتن و دارای کاربرد در منطق

مهدی

المهدی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل و یا عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد: • امام مهدی علیه‌السلام، موعود امم و دوازدهمین امام معصوم شیعیان • المهدی (کتاب)، اثر سیدصدرالدین صدر (۱۲۹۹- ۱۳۷۳ ق)• المهدی المنتظر الامام الذی یملا الارض قسطا و عدلا، نام کتابی در موضوع مهدویت، به زبان عربی• المهدی المنتظر عند الشیعة الاثنی عشریة، اثر جواد علی یکی از محققان و مورخان معاصر عراقی• المهدی المنتظر فی الفکر اسلامی، اثر عربی سید ثامر هاشم العمیدی• المهدی المنتظر فی الفکر اسلامی (ترجمه)، ترجمه شده به قلم محمدباقر محبوب القلوب به زبان فارسی• المهدی المنتظر من ولد الامام الحسن ‌ام الامام الحسین، اثر مهدی حمد فتلاوی درباره تبارشناسی حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)• المهدی الموعود المنتظر عند علماء أهل السنة و الإمامة، تالیف شیخ نجم الدین جعفر بن محمد العکسری (متولد ۱۳۱۳)، از علمای معاصر امامیه• المهدی حقیقة لاخرافة، اثر محمد بن احمد ابن اسماعیل، نقد و بررسی دیدگاه‌های فرق مختلف اسلامی درباره مهدی موعود (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)

قیام

یکی از واجبات یازدهگانه و یکی از ارکان پنجگانه نماز قیام است. [۱]

نسب

نسب، به روابط حاصل از عروض اَعراض بر موضوعات‌شان اطلاق می‌شود.

مرگ

مرگ یعنی انتقال از دنیا به آخرت. مرگ‌از قوانین فراگیر جهان هستی است که همه موجودات طعم آن را خواهند چشید. [۱] [۲]

شیخ

شیخ، عنوانی برای بزرگان و رؤسای اقوام، قبایل و گروههای حرفه‌ای در جهان اسلام است.

لطف

یكی از اصول و قواعد مهم در کلام عدلیه، قاعده لطف است كه پس از قاعده حسن و قبح عقلی مهمترین قاعده کلامی به شمار می‌رود. متکلمان عدلیه بسیاری از آموزه‌ها و عقاید دینی را براساس آن اثبات كرده‌اند. وجوب تکالیف دینی، ‌لزوم بعثت پیامبران،و وجوب عصمت انبیا، وعده و وعیدهای الهی، حسن آلام ابتدایی و وجوب امامت از جمله مسائلی است كه بر این قاعده استوار گردیده‌اند.

علم

علم دارای ارزش ذاتی می‌باشد و در دین مبین اسلام به علم ارزش و بهای بالایی داده شده است.

عدل

عدل، یکی از مسائل علم کلام و حاصل اختلاف اشاعره و معتزله درباه رفتار عادلانه خداوند است. همه گروه‌های مسلمان خدا را عادل می‌دانند؛ ولی تفسیر آنان از عدل و ظلم تفاوت دارد. عدل الهی از نظر شیعه بدین معناست که خداوند پاداش و کیفر الاهی نظام‌مند و بر اساس حسن و قبح ذاتی افعال است؛ به گونه‌ای که خداوند در داوری‌ها و احکامش ستم نمی‌کند: به نیکوکاران پاداش می‌دهد و می‌تواند گناهکاران را به اندازه استحقاقشان مجازات کند.

سنت

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

امت

اُمَّت، واژه‌ای عربی به معنای قوم، قبیله، عشیره، گروه‌های نژادی و نیز ملت یا جامعه‌ای مذهبی که تحت لوای هدایت یک پیامبر قرار دارد.[۱] این واژه در قرآن کریم ۶۵ بار به صورت مفرد یا جمع آمده است.ابعاد مختلف مفهوم امت در فرهنگ اسلامی در ذیل عناوینی همچون امت اسلامی، جانشین امتهای پیشین، مصون بودن امت از خطا و وحدت و اختلاف امت، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سنی

توحيد ایمان به ملائکه ایمان به کتاب‎های آسمانی ایمان به انبیاء ایمان به روز رستاخیز ایمان به قضا و قدر عدالت صحابه

وحی

توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 

قمی

قُمی، منسوب به شهر قم است و ممکن است به یکی از افراد زیر اشاره کند:

بشر

بشر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بشر (انسان)، موجود قائم بر دو پا و مسمی به آدم و انسان • بشر حافی، بِشر حافی، مکنّی به ابونصر مَروزی، عارف ، محدث و فقیه• بشر بن ابی‌خازم، بِشر بن اَبی خازِم، شاعر بزرگ قبیله بنی اسد در پایان دوره جاهلی (ح ۵۲۵ـ۵۹۵ میلادی)• بشر بن براء انصاری، بِشر بن بَراء، صحابی و انصاری• بشر بن حسن، بِشْر فرزند امام حسن (علیه‌السلام)• بشر بن حویطر قانصی، بشر بن حویطر قانصی یکی از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا• بشر بن خوط، از سپاهیان امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در‌ نبرد جمل و نیز از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا• بشر بن سری، بِشْرِ بْن‌ِ سَری‌ّ، ابوعمرو د ۹۵ق‌/۱۱م‌، محدث‌ بصری‌ مکی‌• بشر بن صفوان کلبی، بِشْرِ بْن‌ِ صَفْوان‌ِ کلْبی‌، از امرای‌ مشهور عصر اموی‌• بشر بن غیاث مریسی، بِشر بن غَیّاث بن ابی کریمه عبدالرحمان مَرّیسی، متکلم و فقیه حنفی قرن سوم• بشر بن مروان بن حکم، بِشْر بن مروان بن حَکَم، ابومروان، امیر اموی، فرزند مروان خلیفه و قُطَیَّه، دختر بِشر (از خاندان بنی جعفر بن کِلاب از قبیله قیس)• بشر بن معتمر، بِشر بن مُعتَمِر، ابوسهل، مشهور به هلالی، رئیس معتزله بغداد و شاعر و ادیب قرن دوم و سوم• بشر بن موسی اسدی‌بغدادی، بِشْر بن موسی، ابوعلی بن صالح بن شیخ بن عَمِیره اسدی بغدادی، از محدثان اهل سنت (۱۹۰ـ ۲۸۸)• بشر بن ولید بن عبدالملک، بِشر بن وَلید بن عبدالملک، امیر اموی و یکی از فرزندان متعدّد ولید، ششمین خلیفه اموی• بشر بن ولید بن عبدالملک، امیر اموی و یکی از فرزندان متعدّد ولید، ششمین خلیفه اموی

تقی

تقی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • تقی بن نجم حلبی، ابوالصَّلاح تقی ‌بن نجم حلبی، فقیه و متکلم امامی قرن چهارم و پنجم• تقی ریاحی، متولد (۱۲۸۹ش) در اصفهان و از درجه‌داران ارتشی دوره پهلوی و از طرفداران دکتر مصدق• تقی طباطبائی قمی‌، از علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری

رضا

رضا یکی از درجات و مقام‌های بالای معنوی است که در علم اخلاق دارای جایگاه ویژه ای می باشد.

روش

سیره به سیرت و روش عملى گفته می شود.

شرف

شرف در اصل به معنای بلندی مکان است که به جهت تشبیه بلندی معنوی به بلندی مکانی به شخص برزوگوار، شریف اطلاق می‌شود.

قم

قُم یکی از مهم‎ترین شهرهای مذهبی ایران و از پایگاه‌های تشیع است. اگر چه قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد ولی اصل شهر در سال ۹۳-۸۳ق تاسیس شد. ورود خاندان اشعریون به قم باعث آبادانی آن گردید و از آنجا که آنان گرایش به اهل بیت داشتند، شهر قم از همان ابتدای تاسیس با تفکر شیعی درآمیخت. مهاجرت حضرت معصومه (س) و دفن وی در قم و به دنبال آن، مهاجرت دیگر امامزادگان و سادات، این شهر را به پایگاه تشیع تبدیل کرد. تاسیس حوزه علمیه در این شهر بر شهرت شیعی آن افزود. امروزه می‌توان این شهر را بزرگترین پایگاه تشیع در جهان نامید که از آن، معارف شیعی به نقاط مختلف جهان گسترده می‌شود.