چگونه می‌توان اعجاز را تعریف و اثبات کرد؟

اعجاز به معنای خَرق عادت است که از طرفی مقرون به تحدی است و از طرف دیگر، مطابق ادعایی است که از سوی صاحب اعجاز صورت گرفته است. خرق عادت؛ یعنی برخلاف عملکرد معهود قوانین طبیعی، امری رخ دهد.
خارق عادت بودن اعجاز به معنای نداشتن علت و یا نفی قانون علیت نمی‌باشد و اعجاز گرچه همچون امور عادی اسباب طبیعی دارند، اما آن اسباب برای عموم مردم قابل لمس نبوده و از آن آگاهی ندارند. تحدی؛ یعنی این‌که پیامبرِ صاحب اعجاز، از افرادی که اعجاز او را باور ندارند و دعوت او را صادق نمی‌شمرند، بخواهد که اگر می‌توانند نظیر آن‌را بیاورند.
اعجاز از نفوس انبیاء نشأت گرفته و به اذن خدا می‌باشد؛ یعنی متکی به نیروی لایزال و نامحدود الهی است، و لذا همیشه غالب و قاهر است. اعجاز نیاز به تعلیم و تمرین ندارد و از این جهت نیازمند قید و شرط خاصی نمی‌باشد. معجزه پیامبران برای سرگرمی و... نیست، بلکه به منظور هدایت و راهنمایی بشر صورت می‌گیرد و این‌گونه است که معجزه از کرامت، همچون استجابت دعا و... و نیز از سحر و جادو و...، تمایز پیدا می‌کند.
در کرامات، پای تحدی و هدایت خلق و ادعای پیامبری در کار نیست. در سحر و جادو و کارهایی که مرتاضان انجام می‌دهند، منشأ طبیعی وجود ندارد و اگر در بعضی از موارد هم وجود داشته باشد، هدف مقدسی را دنبال نمی‌کند.
علاوه بر این؛ شخص در اثر تعلم و تمرین به چنین چیزی دست می‌یابد و قادر به انجام کار مشخصی است و چون از نیروی بشری سرچشمه می‌گیرد و انسان و نیروهایش محدود می‌باشد، امر خارق العاده‌ای که توسط چنین اشخاصی انجام می‌پذیرد، مغلوب نیروی مافوق قرار می‌گیرد.
و اما اثبات اعجاز: اعجاز بر دو قسم است، گاهی فعلی است و زمانی بیانی و گفتاری. اعجاز فعلی از طرفی با حواس مردم سر و کار دارد و در بستر زمان واقع می‌شود و بعد از وقوع معجزه باقی نمی‌ماند، گرچه از پیامبر اسلام‏(ص) تعدادی از معجزات فعلی باقی مانده است.
اثبات این قسم، برای افرادی که در زمان وقوع معجزه حضور نداشتند، با بررسی روایات ناقل اعجاز، امکان‌پذیر است.
و اعجاز قولی پیامبر اسلام‏(ص) همانا قرآن است، قرآن در موارد زیادی منکرین را به مبارزه دعوت کرده و تحدی نموده است.
تحدی قرآن در زمینه خاصی همچون فصاحت و بلاغت نیست، بلکه از هر جهتی که امکان برتری در آن وجود داشته باشد، می‌تواند مورد تحدی قرار گیرد همچون خبر از غیب و طرح مسائل علمی و عدم اختلاف در قرآن و...، که اثبات چنین اعجازی نیازمند بررسی وجوه اعجاز قرآن است به این معنا که اثبات گردد قرآن در زمینه‌های مختلف برتری‌هایی دارد که بشر از ارائه آنها عاجز است.