اب چشمه
آب چشمه، آبی که از زمین به طور طبیعی می‌جوشد و محل جوشش آن را چشمه می‌گویند. احکام چشمه و آب چشمه، در موضوعات مرتبط با طهارت، صلاة و احیاء موات، در کتاب‌های فقهی آمده است.
آب جاری، آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر باران شدیدی ببارد که در جوی ها و کف زمین جاری گردد، پس از قطع باران آب های باقی مانده که مجموعا از مقدار کرّ بسیار بیشتر است آیا حکم آب قلیل، جاری یا کرّ را پیدا می نماید؟
- لایروبی قنات و چشمه و جویبارهای داخل شهر و.... به گونه ای است که آب گل آلود خارج شده، همراه جلبک ها و علف ها و... است، در این صورت اگر با نجاستی ملاقات کند و شک کنیم که مضاف است یا مطلق، حکم چیست؟
- کشیدن آب چاه با پمپ و جاری کردن آن در جوی آب، در حکم آب چاه است یا جاری؟
- آیا نصاب زمینی که با آب قنات مشروب می شود با زمینی که با آب چاه و موتور مشروب می شود فرق دارد؟
- قنات آبی بوده و مالکین آن اجازه می دادند که در مصرف شرب (نوشیدن)، مسجد و حمام استفاده شود، ولی بعدا برای حمام های جدید اجازه نمی دهند. آیا جایز است برای آن حمّام ها مصرف شود؟
- چشمه ای در منطقه ای وجود دارد و اگر بخواهیم آب را برای منطقه ای که مقداری از آن جا فاصله دارد لوله کشی کنیم، مستلزم عبور از زمین های ملکی دیگران است، در صورتی که صاحبان ملک اجازه ندهند، حکم استفاده از آب برای وضو و غسل چیست؟
- حق تقدّم استفاده از آب چشمه هایی که به صورت سنتی و بدون قرارداد مکتوب مورد استفاده قرار می گیرند چیست؟
- روستایی با اراضی وسیع کشاورزی، دارای یک رشته قنات بسیار قدیمی می باشد. در رژیم سابق نصف اراضی از این قنات به شصت نفر زراع صاحب نسق واگذار گردید و نصف دیگر متعلّق به چندین نفر خرده مالک می باشد. در گذشته، به علّت جریان سیل، قسمت بالای قنات تخریب شد و فعلاً آب کافی ندارد. عدّه ای از کشاورزان و خرده مالکین قصد احیا و لای روبی قنات را دارند، ولی تعدادی از شرکاء با این کار موافق نیستند. آیا مخالفین احیا و لای روبی می توانند مانع شوند و حقّ عدم همکاری با سایر شرکاء را دارند؟
- اگر آبی بعد از وضو و غسل (پس از استبراء) از انسان خارج شود و نداند این آب چه آبی است، چه حکمی دارد؟
- زمینی به وسیله آب درّه ای مشروب می شود که از چند کیلومتر دورتر به وسیله کانال به آن جا متصل می شود. آیا در زکات، مانند مشروب شدن به آب نهر می باشد؟ حکم همین مسأله را درباره قنات نیز بیان فرمایید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] یک مزرعه و چشمه ای واقع در آن، چند مالک داشته است. چشمه خشک می شود و تعدادی از مالکین به خرج خود قناتی حفر می کنند، یکی از مالکین که در مخارج قنات، دخالت نداشته است; بعد از چندی زمین خود را می فروشد، حال خریدار به حساب اینکه زمین مذکور از چشمه سابق آب داشته، ادعای حق آب از قنات را دارد، آیا او چنین حقی را دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آبیاری با آب چاه، آب قنات، آب چشمه یا آب رودخانه، در مقدار زکات مؤثر است یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] در کتاب عروه فرمودهاید که آب جاری آن آبی است که جوشیده باشد از زمین و روان باشد بر روی زمین یا زیر زمین بنابراین آب دریا، حکم جاری دارد یا به حکم کر است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا زوجه از آب زراعی چاههای عمیق و چشمه و قنات ارث می برد؟ از موتور و لوله و ساختمان آنها چطور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زمین موات را با آب قنات یا چاه وقف آنرا احیا ء نمایند آیا زمین احیا ء شده جزء موقوفات می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مجرای آب قنات و مانند آن و نیز آجر و چیزهایی که در ساختمان به کار رفته در حکم زمین است یا ساختمان؟
- [آیت الله خامنه ای] زمین موقوفه ای وجود دارد که دارای سه قنات است و شهرداری به علت خشکسالی مستمر چند ساله، دو عدد از قناتها را برای تأمین آب آشامیدنی مردم منطقه اجاره کرده است و آب قنات سوم که وقف طلاب منطقه و فرزندان واقف بوده به زمین فرو رفته و خشک شده و در نتیجه زمین هایی که با آب آن آبیاری می شدند تبدیل به زمین های بایر شده اند و درحال حاضر سازمان زمین شهری ادعا می کند که این زمین ها موات هستند، آیا این زمین ها به علت اینکه چندین سال کشت و زرع نشده اند ملحق به موات هستند؟
- [سایر] چرا امام حسین(علیه السلام) در کربلا با آن که می توانستند با یک حرکت آب از زمین جاری کنند ، این کار را انجام ندادند و چند روز بی آبی کشیدند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی چشمه‌ای در بالای زمین خود دارد که سیلاب آن را خراب میکند و آن چشمه سر از زمین کس دیگری بیرون میآورد آیا آب از آن صاحب اوّلی میباشد یا از آن کسی است که چشمه از زمین او سر در آورده است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هنگام رفتن به مزارع و باغات بزرگ و کوچک، لطفاً حکم موارد ذیل را بیان فرمایید: استفاده از محصول آنها و همچنین آبهای جاری آن چه بصورت قنات و چشمه و یا چاه که بوسیله ای آب آن را خارج می کنند، وضو گرفتن و غسل و تیمّم و شستن لباس و مصرف خوردن و غیرذلک. همینطور در راههای عمومی و یا خصوصی که با بعضی از مزارع و باغها برخورد می شود عنوان حق المارّه و همچنین میوه درختهایی که در بعضی اماکن و راهها و دیوار باغ بیرون آمده و یا روی زمین ریخته و یا گاهی در جوی آب بدست می آید، حکمش چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر نجاستی به آب جاری برسد، مقداری از آن، که بو یا رنگ یا مزهاش بهواسطه نجاست تغییر کرده، نجس است. و طرفی که متصل به چشمه است، اگرچه کمتر از کر باشد، پاک است. و آبهای دیگر نهر اگر به اندازه کر باشد یا بهواسطه آبی که تغییر نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاک، وگرنه نجس است.
- آبی که کنار نهر ایستاده و متصل به آب جاری است، حکم آب جاری را دارد.
- آب قلیل، آبی است که از زمین نجوشد و از کر کمتر باشد و آب باران (در حال باریدن) هم نباشد.
- اگر چیز نجس را در کر یا جاری آب بکشند، آبی که بعد از بیرون آوردن از آن میریزد پاک و پاککننده است.
- زمین سنگفرش و آجرفرش و زمین سختی که آب در آن فرو نمی رود ، اگر نجس شود ، با آب قلیل پاک می گردد ، ولی برای اخراج غساله باید به قدری آب روی آن بریزند که جاری شود . و چنانچه آبی که روی آن ریخته اند از سوراخی بیرون رود همه زمین پاک می شود . و اگر بیرون نرود جایی که آب ها جمع می شود نجس می ماند ، و برای پاک شدن آنجا باید گودالی حفر کنند ، که آب در آن جمع شود؛ بعد آب را بیرون بیاورند و گودال را با خاک پاک پر کنند .
- اگر بر فرش پاکی که روی زمین نجس است باران ببارد و بر زمین نجس جاری شود، فرش نجس نمیشود و زمین هم پاک میگردد، مگر اینکه آب، مضاف یا متغیر شود.
- اگر زمین مزارعه بدون آب باشد و امکان جاری کردن آب هم بر آن وجود نداشته باشد، مزارعه باطل است، ولی اگر امکان جاری کردن آب بوده، ولی زارع از موضوع خبر نداشته باشد، در صورتی که تهیه آب و آبیاری زراعت به این صورت برای زارع مستلزم ضرر باشد، میتواند عقد مزارعه را فسخ نماید.
- آبی که عین نجاست مثل خون و بول در آن ریخته و بو یا رنگ یا مزه آن را تغییر داده، چنانچه به کر یا جاری متصل شود، یا باران بر آن ببارد، یا باد باران را در آن بریزد، یا آب باران هنگام باریدن، از ناودان در آن جاری شود، و تغییر آن از بین برود پاک می‌شود؛ و اگر قبل از اتصال به کر یا جاری یا باریدن باران تغییر از بین برود همینقدر که آب کر یا جاری به آن متصل شود و یا آب باران به آن برسد پاک می‌شود و لازم نیست با آن مخلوط شود.
- اگر لباس و مانند آن را با آب قلیل آب بکشند و به اندازه معمول فشار دهند تا آبی که روی آن ریخته اند جدا شود ، آبی که در آن می ماند پاک است .
- آبی که روی زمین جریان دارد، ولی از زمین نمیجوشد، چنانچه کمتر از کر باشد و نجاست به آن برسد نجس می‌شود، اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد، چنانچه نجاست به پایین آن برسد بالای آن نجس نمیشود. آب باران
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اب جاری ابی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند اب چشمه و قنات
- [آیت الله نوری همدانی] آب جاری آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد ، مانند آب چشمه و قنات .
- [آیت الله سبحانی] آب جاری آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات.
- [آیت الله بروجردی] آب جاری آبیست که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آب جاری آبی است که دارای ماده است و جریان دارد مانند این که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد، چون آب چشمه و قنات.
- [آیت الله علوی گرگانی] آب جاری آبی است که از زمین بجوشد وجریان داشته باشد مانند آب چشمه وقنات.
- [امام خمینی] آب جاری آبی است که از زمین بجوشدو جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات .
- [آیت الله جوادی آملی] .آب جاری, آبی است که دارای ماده است و جریان دارد; خواه منبع طبیعی داشته باشد و از زمین بجوشد, مانند چشمه و قنات و خواه از برفهای انباشته کوهها باشد. آب لوله ها که از سدّ راکد گرفته می‌شود, جاری نیست, مگر آنکه آب سدِّ متصل به چشمه یا قنات یا برفهای انبوه باشد.
- [آیت الله مظاهری] آب جاری آبی است که یا از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات، و یا از برفهای متراکم در کوهها سرچشمه بگیرد و جریان داشته باشد. آب باران:
- [آیت الله اردبیلی] آب جاری آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند: آب چشمه و قنات و یا متصل به مادهای مانند برف باشد که عرفا باعث استمرار جریان آن شود.