فراموشی
نسیان به معنای فراموشی است و در قرآن چندین بار به کار رفته است.
انسان باید جواب سلام را در نماز و غیر نماز فوراً بگوید، و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به‌قدری طول دهد که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد؛ و در غیر نماز، دیگر جواب دادن واجب نیست.
عنوان مسئله:
انسان باید جواب سلام را در نماز و غیر نماز فوراً بگوید، و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به‌قدری طول دهد که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد؛ و در غیر نماز، دیگر جواب دادن واجب نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در حال نماز باشیم و شخصی به طور غلط به ما سلام بدهد، مثلاً "علیکم" را با "الف" نه با "عین" تلفظ کند، واجب است جواب او را بدهیم یا خیر؟
- اگر شخصی به یک جمع سلام کند که همه ی آن ها در حال نماز خواندن می باشند آیا جواب سلام بر همه واجب است؟
- آیا واجب است، فورا نماز قضایمان را بخوانیم؟
- آیا جواب سلام پسر بر دختر واجب است؟
- اگر دو نفر پشت سر هم و پی در پی وارد مسجد شوند و با فاصله ی بسیار کم به فردی که درحال نماز خواندن است سلام کنند، آیا بر فردی که نماز می خواند دو جواب سلام واجب است؟
- آیا غسل جنابت فورا بر انسان واجب می شود؟ و آیا برای چند مرتبه آمیزش یک غسل کافی است؟
- آیا جواب سلام بچه غیر مکلّف هم در حال نماز واجب است؟
- اگر در حال نماز باشیم، جواب چه نوع از سلام ها را اگر بدهیم، نمازمان باطل می شود؟
- نماز امام جماعت شکسته بوده؛ ولی به علت فراموشی، نماز را کامل خوانده است، بعد از سلام نماز متوجه مسأله می شود، حال تکلیف مأمومینی که نمازشان کامل بوده و نیز تکلیف خود امام چیست؟
- فردی فراموش کار هستم، اگر بین نماز فراموش کنم که در حال خواندن چه نمازی هستم (واجب یا مستحب، ادا یا قضا) و پس از لحظه ای یادم بیاید؛ آیا این فراموشی نماز را باطل می کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] با سلام و عرض خسته نباشید. با توجه به واجب بودن جواب سلام می خواستم بدانم که آیا جواب سلام مجریان و گوینده های تلویزیون و رادیو نیز واجب است؟ ضمنا آیا باید در حین نماز هم جواب سلام را داد؟ جواب سلام رادیو و تلویزیون را هم باید در حین نماز داد؟ با تشکر فراوان
- [آیت الله اردبیلی] بچه غیر ممیّزی در بین نماز به نمازگزاری سلام میدهد. آیا جواب سلام او واجب است؟
- [آیت الله خوئی] اگر شخصی به نماز گذار گفت سلام، نماز گذار چگونه جواب بدهد؟
- [آیت الله مظاهری] آیا در حال نماز، جواب دادن به سلام کودک ممیّز، واجب است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر فردی سلام علیکم بگوید و فرد مخاطب جواب انگلسی و یا لاتینی بدهد آیا جواب کفایت می کند و نیز اگر سلام به زبان انگلیسی داده شود و جواب این سلام هم واجب می باشد و اگر واجب است باید به چه زبانی باشد ؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی به گروهی سلام کند و بگوید: (السلام علیکم جمیعاً)، و یکی از آنان مشغول نماز باشد، آیا بر او هم جواب سلام واجب است، حتی اگر دیگران جواب سلام را داده باشند؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی به نمازگزار سلام کند، ولی نمازگزار متوجّه سلام او نشود و پس از چند لحظه متوجّه شود، آیا لازم است جواب بگوید؟
- [سایر] با توجه به وجوب سلام چرا حضرت زهرا جواب سلام خلیفه اول و دوم را نداد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در احادیث آمده است که جواب دادن به نامه مثل جواب دادن به سلام واجب است. آیا این حدیث در زمان ما شامل پیامک هم می شود؟ یعنی اگر پیامک حاوی (سلام) باشد جواب دادن به آن واجب است؟
- [سایر] با توجه به وجوب سلام چرا حضرت زهرا جواب سلام خلیفه اول و دوم را نداد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی به نمازگزار غلط سلام کند، بهطوریکه سلام حساب نشود، جواب او واجب نیست، مگر اینکه احتمال بدهد که سلامکننده نمیتواند بهطور صحیح سلام دهد، که در این صورت ردّ سلام واجب است.
- در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند، باید مثل سلام او جواب بدهد. بنابراین اگر گفت: (سلام علیکم) جواب بگوید: (سلام علیکم) و اگر گفت: (السلام علیک)، باید در جواب بگوید: (السلام علیک).
- بنابر احتیاط باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بین آنها به‌قدری فاصله دهد که اذانی را که گفته اذان این اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید؛ و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره برای آن نماز، اذان و اقامه بگوید.
- باید جواب سلام را طوری بگوید که سلامکننده بشنود، ولی اگر سلامکننده کر باشد، چنانچه انسان بهطور معمول جواب او را بدهد کافی است.
- انسان باید فطره کسانی را که در غروب شب عید فطر نانخور او حساب میشوند بدهد، کوچک باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا کافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر، ولی زنی که ناشزه شده و از تمکین شوهر خودداری میکند، اگر نانخور او حساب نشود، فطره او بر شوهر واجب نیست.
- اگر دو نفر با هم در یک زمان به یکدیگر سلام کنند، بر هر یک واجب است جواب سلام دیگری را بدهد، ولی احتمال دارد که بر هیچ کدام رد سلام واجب نباشد؛ و اگر کسی به یکی از دو نفر بدون تعیین سلام کرد، جواب سلام بر هیچ کدام واجب نیست و در حال نماز جایز نیست. هفتم: از مبطلات نماز، عمداً قهقهه کردن (یعنی خندیدن شدید) است، ولی اگر سهواً یا از روی فراموشی قهقهه کرد، نمازش صحیح است؛ و اگر کسی با صدا بخندد، ولی به حدّ قهقهه نرسد، در صورتی که مقدمه خندیدن به اختیار و توجه او بوده است، بنابر اظهر نمازش باطل است، وگرنه باطل بودن نماز مطابق احتیاط است که نماز را تمام کرده و بعد از روی احتیاط دو مرتبه اعاده نماید.
- از وقتی که خورشید یا ماه شروع به گرفتن میکند، انسان باید نماز آیات را بخواند و باید به‌قدری تأخیر نیندازد که شروع به باز شدن کند.
- جواب سلام کسی که مسلمان نیست، در نماز، واجب نیست، بلکه جایز هم نیست، ولی در غیر نماز ممکن است جواب به لفظ سلام فقط یا علیک فقط، جایز باشد، مگر اینکه مصلحتی در کار باشد که در این صورت با قصد قرآن خواندن، (سلامٌ علیک) یا (سلامٌ علیکم) میگوید که در این صورت جایز و گاهی خوب و گاهی واجب می‌شود.
- اگر به عدهای سلام کند و کسی که بین آنها مشغول نماز است شک کند که سلامکننده قصد سلام کردن به او را هم داشته یا نه، نباید جواب بدهد و همچنین است اگر بداند که او را هم قصد کرده، ولی دیگری جواب سلام را بدهد؛ اما اگر بداند که او را هم قصد کرده یا اینکه بهوسیلهای بفهمد که فقط او را قصد کرده است و دیگری جواب ندهد، باید جواب او را بگوید. ولی اگر بچه ممیزی هم جواب سلام را داد بنابر اظهر از نمازگزار و دیگران ساقط می‌شود.
- اگر کسی به عدّهای سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولی اگر یکی از آنان جواب دهد کافی است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید، و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد، که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فورا بگوید و اگر عمدا یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید؛ جواب آن سلام حساب نشود؛ چنانچه در نماز باشد؛ نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد؛ جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله بروجردی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد، که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله مظاهری] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا غیر نماز فوراً بگوید، و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید ، و اگر عمداً یا ا ز روی فراموشی جواب سلام را بقدری طول دهد ، که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود ، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد ، جواب دادن واجب نیست .
- [آیت الله سبحانی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید، و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد، که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
- [آیت الله خوئی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نباید جواب بدهد، و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
- [امام خمینی] انسان باید جواب سلام را چه در نماز یا در غیر نماز فورا بگوید و اگر عمدا یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید جواب آن سلام حساب نشود چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد جواب دادن واجب نیست.