دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفته‌اند.
اگر دیوانه یا بچ نابالغ چیزی پیدا کند، ولیّ او می‌تواند اعلان نماید و پس از آن برای او تملک و یا از طرف صاحبش تصدق کند.
عنوان مسئله:
اگر دیوانه یا بچ نابالغ چیزی پیدا کند، ولیّ او می‌تواند اعلان نماید و پس از آن برای او تملک و یا از طرف صاحبش تصدق کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا زید از خمس مال خود می‌تواند برای دختر سیده خود که چیزی دختر از خود ندارد، جهیزیه مطابق شأن و آبروی او بگیرد یا خیر؟ و نیز آیا می‌تواند پدر به دختر سیده خود چیزی از خمس تملک نماید که در ولیمه عروسی خود صرف کند یا خیر؟
- اشجار مثمره یا غیر مثمره و غیره که مشترک فیمابین افراد میباشد که مالک آن در سهامی معروف و مالک بعضی از سهام مشتبه، یا به جهت کثرت ورثه بعضی مفقود و غیره، غیر معروف و فی الواقع پیدا کردن همه و معلوم کردن مالک غیر ممکن و در آمد ملک با اشجار خیلی کم مثلاً اگر حاصل درخت گردو 1000 عدد باشد و تقسیم گردد، مقدار معتدبه به شخص مالک نمیرسد آیا حکم مجهول المالک را دارد یا خیر؟ و آیا اجازه میفرمائید که به فروش برسد و وجه آن نسبت به سهم مالک به خودش یا به وکیلش تسلیم گردد و نسبت به سهم دیگران به نیابت صاحبش تصدق داده شود، یا به مصارف خیریه و فقرا برسد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا پسر نابالغ می‌تواند دختر نابالغ را به عقد خود در آورد یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مالی را که پیدا کرده ام را باید به چه طریقی اعلان کنم تا صاحبش را پیدا کنم؟
- [آیت الله بهجت] ساعتی را پیدا کردم و چند نوبت نیز آن را اعلان نموده و صاحبش پیدا نشد، حالا تکلیف من چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از یک سال اعلان کردن، صاحب مال پیدا نشود و مال را به عنوان امانت برای صاحبش نگهداری کند و مال از بین برود تکلیف چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] مردی سند مالکیت خودرو خود را بصورت صوری و بدون قصد تملّک به همسرش منتقل نموده، در حالیکه زن نیز از عدم قصد تملک مطّلع بوده است، اکنون آیا زن می‌تواند ادّعا یا تصرفی در خصوص این خودرو داشته باشد؟
- [آیت الله بروجردی] اگر در غیر بیابان شخصی پولی پیدا کند که نشانه نداشته باشد می‌تواند تَمَلُّک کند یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] اگر شخصی مالی را در بیابانی بیابد و صاحب آن را نداند، می‌تواند آن را تَمَلُّک نماید یا خیر؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر کسی شک دارد که مالی به او تعلق دارد یا نه، می‌تواند به قصد تملک آن را بردارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بچه نابالغ صدمه جانی به کسی می رساند. آیا ولیِّ آن بچه ضامن است یا نه؟ و همچنین اگر دیوانه صدمه ای بکسی بزند، تکلیف چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی دختر نابالغ خود را به عقد پسری درمی آورد. و بعد از بلوغ دختر متوجه می شود که پسر قبل از ازدواج، یعنی بعد از تولد دیوانه بوده است، آیا دختر می تواند عقد را فسخ کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیادهروی هم ننموده، ضامن نیست، ولی اگر برای خود برداشته باشد ضامن است. و اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد صاحبش مخیر است بین آنکه به صدقه راضی شده یا عوض مالش را مطالبه کند و ثواب صدقه برای تصدق کننده باشد.
- اگر انسان در بین سالی که اعلان میکند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، و بخواهد آن را صدقه بدهد یا تملک نماید اشکال دارد.
- اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند، می‌تواند به کسی که اطمینان دارد بگوید از طرف او اعلان نماید.
- اگر از بچ نابالغ درصورتی که معامله با آن صحیح نیست چیزی بخرد یا چیزی به او بفروشد، باید جنس یا پولی را که از او گرفته درصورتی که مال خود بچه باشد به ولی او و اگر مال دیگری بوده به صاحب آن بدهد یا از صاحبش رضایت بخواهد، و اگر صاحب آن را نمیشناسد و برای شناختن او هم وسیلهای ندارد باید چیزی را که از بچه گرفته از طرف صاحب آن بابت مظالم به فقیر بدهد.
- اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر نابالغ یا دیوانه باشد، وقتی که بالغ شد یا عاقل گردید، باید نماز پدر را قضا نماید
- هرگاه چیزی که پیدا کرده نشانهای دارد که به واسط آن می‌تواند صاحبش را پیدا کند، اگرچه بداند صاحب آن سنی یا کافری است که اموالش محترم است، در صورتی که قیمت آن چیز به یک درهم برسد باید از روزی که آن را پیدا کرده تا یک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.
- اگر مالی را که نشانه دارد و قیمت آن به یک درهم میرسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسط اعلان صاحب آن پیدا نمیشود، می‌تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و لازم نیست صبر نماید تا سال تمام شود.
- اگر تا یک سال اعلان کند و صاحب مال پیدا نشود درصورتی که آن مال را در غیر حرم مکه پیدا کرده باشد می‌تواند آن را برای خود بردارد یا برای صاحبش نگهداری کند که هر وقت پیدا شد به او بدهد یا از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد. و اگر آن مال را در حرم پیدا کرده باشد احتیاط واجب آن است که تصدیق کند.
- مال گم شده که از قسم حیوان نیست چنانچه انسان پیدا کند و نشانهای نداشته باشد که به واسط آن صاحبش معلوم شود، و قیمت آن کمتر از یک درهم (6/ 12 نخود نقره سکهدار) نباشد احتیاط مستحب آن است که آن را از طرف صاحبش به فقراء صدقه بدهد و تملک نکند.
- اگر به ولیّ طفل و دیوانه دسترسی ندارد، می‌تواند خودش یا به وسیله یک نفر امین زکات را به مصرف طفل یا دیوانه برساند و باید موقعی که زکات به مصرف آنان میرسد نیت زکات کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دیوانه یا بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولیّ او باید اعلان نماید. و پس از آن برای او تملّک و یا از طرف صاحبش صدقه بدهد امّا اگر برای صغیر مصلحت دارد بهتر است تملّک نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دیوانه یا بچه نابالغ چیزی که باید اعلان شود پیدا کند ولی او می تواند به دستور مذکور اعلان نماید ولی اگر از انها گرفت اعلان بر او واجب می شود و پس از یک سال یا ان را برای صاحبش نگهداری کند و یا برای صغیر یا دیوانه تملک کند و یا از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهد و اگر صاحبش پیدا شد و راضی به صدقه نشد ولی بنابر احتیاط واجب عوض ان را از مال خودش بپردازد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر دیوانه یا بچه نابالغ چیزی پیدا کند، ولیّ او باید اعلان کند و پس از آن با رعایت مصلحت وی آن را برایش تملّک کند یا صدقه دهد یا برای مالک آن نگاه دارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بچه نابالغ چیزی پیدا کند ولیّ او باید اعلان نماید، اگر بعد از یک سال پیدا نشد می‌تواند ولیّ برای صغیر تملّک نماید یا به دو قسم دیگر عمل نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر دیوانه ، یا بچه نابالغ چیزی را پیدا کند که نشانهدار باشد و قیمت آن به مقدار یک درهم برسد ، ولیّ او می‌تواند اعلان نماید بلکه واجب است که اعلان نماید اگر آن چیز را از بچه یا دیوانه گرفته باشد و اگر یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد باید به آنچه در مسأله (2538) گفته شد عمل نماید .
- [آیت الله مظاهری] اگر دیوانه یا نابالغ چیزی پیدا کند، اگر کمتر از 12/6 نخود نقره باشد یا نشانه نداشته باشد می‌تواند برای خود بردارد و اگر به مقدار 12/6 نخود نقره باشد و نشانه هم داشته باشد ولیّ او باید اعلام نماید و پس از یک سال اعلام یا مأیوس شدن از صاحبش، دیوانه یا نابالغ می‌تواند آن را برای خود بردارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان در بین سالی که اعلان می کند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود تملک ان اشکال دارد ولی می تواند از طرف صاحبش صدقه بدهد و بنابر احتیاط واجب از حاکم شرع اذن بگیرد
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مالی را که نشانه دارد وقیمت آن به 12/6 نخود نقره سکّهدار میرسد در جایی پیدا کند که معلوم است به واسطه اعلان، صاحب آن پیدا نمیشود، می‌تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد یا به حاکم شرع برساند یا تملّک نماید با ضمان او و چنانچه صاحبش پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد وثواب صدقهای که داده مال خود او است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بعد از آنکه یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد؛ مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود؛ چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیاده روی هم ننموده؛ ضامن نیست؛ ولی اگر برای خود برداشته باشد ضامن است و اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد؛ صاحبش مخیر است بین آنکه به صدقه راضی شده یا عوض مالش را مطالبه کند و ثواب صدقه برای تصدق کننده باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر بعد از آنکه یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد ، مال را برای صاحبش نگهداری کرد و از بین رفت ، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدّی یعنی زیاده روی هم ننموده ، ضامن نیست ، ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد ، صاحبش مخیّر است بین آنکه به صدقه راضی شود ، یا عوض مالش را مطالبه کند ، و ثواب صدقه برای تصدّق کننده باشد .