دیوانگی
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفتهاند.
کسی که گاهی عاقل وگاهی دیوانه است، تصرّفی که موقع دیوانگی در مال خود می‌کند، صحیح نیست.
عنوان مسئله:
کسی که گاهی عاقل وگاهی دیوانه است، تصرّفی که موقع دیوانگی در مال خود می‌کند، صحیح نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- این که در رساله نوشته شده اگر کسی در مسجد جای دیگری را غصب کند( آیا فردی که جا گرفته هر کس باشد فرقی ندارد اعمّ از بالغ و غیر بالغ، عاقل و دیوانه، زن یا مرد، شیعه یا سنّی یا این که باید بالغ شیعی باشد؟
- این حدیث شریف رسول مکرّم اسلام حضرت محمّد 9 )حرمة مال المسلم کحرمة دمه( آیا دالّ بر وجوب است و تکلیفی بر انسان بار می‌کند یا خیر و آیا ارتباطی با موضوع اداره فضولی اموال غیر پیدا می‌کند؟
- چند برادر در یک خانه زندگی می‌کنند مال و ملکشان مشاع می‌باشد یکی از برادران در زمین مشاع درختی غرس می‌کند و پسر در زمین پدر بدون اجازه یا با اجازه پدر درخت غرس می‌کند، یا زارع و دهقان و یا کارگر و یا خادم کسی در زمین صاحب زمین درخت می‌نشاند آیا شرعاآن درختان مال کدام یک از آنها می‌باشد؟
- آیا فرد لال می‌تواند نماز میّت بخواند و بر فرض جواز آیا نمازش اکتفاء از نماز میّت فرد صحیح می‌کند؟
- شخصی که با مال غیر مخمّس به حجّ رفته، آیا حجّش صحیح است؟
- در بعضی معاملات، در قولنامه مبلغی را بعنوان حقّ فسخ قید می‌کند، آیا معامله صحیح است و آیا گرفتن حقّ فسخ، شرعاجایز است؟
- شخصی زمین خود را برای اولادش هبه می‌کند و می‌گوید تا زنده است اختیار تصرّف آن را داشته باشد آیا این هبه صحیح است یا خیر؟
- شخصی وصیّت می‌کند که پس از مرگ من به اولاد اناث مطابق ذکور ارث بدهید آیا این وصیّت که از ثلث داده شود صحیح است یا باطل؟
- آیا تلقین میّت فردی که زبانش عیب دارد مثل الثغ (کسی که راء را غین یا لام تلفّظ می‌کند) صحیح است یا خیر؟
- شخصی کسی را می‌کشد و خودش فرار می‌کند بعد أقارب مقتول شکایت می‌کنند و أقارب قاتل را حکومت طلب می‌کند و در نتیجه اقارب قاتل مالی را متضرّر می‌شوند و بعد شخص قاتل پیدا می‌شود آیا أقارب قاتل می‌توانند مال خود را از قاتل بگیرند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث مقتول تنها ی دیوانه باشد و قیم این دیوانه با اذن حاکم شرع قاتل را قصاص نکند چنانچه این دیوانه بعدا عاقل گردد آیا حق در خواست قصاص دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا بدهکار یا طلبکار می توانند در مال گرو گذاشته شده یا همان رهن گذاشته شده دخل و تصرفی بکنند؟
- [آیت الله اردبیلی] در رساله مراجع درگذشته، مانند آیات عظام امام خمینی رحمهالله ، آقای گلپایگانی رحمهالله و آقای خویی رحمهالله و رساله مراجع حاضر، یکی از شرایط مرجع تقلید را عاقل بودن دانستهاند. منظور از عاقل بودن چیست؟ آیا منظور همان قوه ادراک و تشخیص خوب و بد است؟ مراد از دیوانه چیست؟ آیا تشخیص این موارد با عرف است یا این که تعریف فقهی دارد؟ پاسخ : عاقل و دیوانه بودن، عرفی است و تعریف فقهی ندارد.
- [آیت الله خامنه ای] تا چه مقدار جایز است پدر در اموال فرزند بالغ و عاقل خود که مستقل از اوست تصرّف کند؟ و آیا اگر تصرّفی کند که مجاز به آن نیست، ضامن است؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی در خانه با کلفتش - که با او محرم نیست - می‌باشد، به نحوی که صدق خلوت می‌کند، موقع نماز میخواهد نماز بخواند، نماز او صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] وظیفه غاصب در جایی که صاحب مال بچه یا دیوانه است چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چرا خدا با این که حق مطلق هست و همه چیز در حال ستایش اوست انسان که اشرف مخلوقات است حداقل باید دوران طفولیت را بگذراند تا با استفاده از سلولهای مغز به وجود خدا پی ببرد. خدا باید در ذهن دیوانه نیز درک شود چون جز خدا هیچ نیست و اگر عقل بگوید که دیوانه درک نکرده عاقل درک کرده از کجا بدانند که عاقل دیوانه ای با طرز تفکر دیگری نیست؟ کل قوانین عالم یکی است یعنی قوانین طبیعت و انسانی می بینیم که با هم یکی هستند ولی از چگونگی این دو اطلاع نداریم.
- [آیت الله مکارم شیرازی] تکلیف مال عاریه داده شده بعد از مرگ و یا دیوانه شدن عاریه دهنده چه می شود؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر بچه یا دیوانهای برای انجام حجّ استحبابی به مکه برود و در حج، بچه نابالغ، بالغ شود و یا دیوانه، عاقل شود، آیا برای این که حجّ آنها مجزی از حَجّة الاسلام باشد، استطاعت شرط است یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] آبی که در موقع کشیدن سیفون توالت به بیرون تراوش می‌کند پاک است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزهای وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- اگر وکیل غیر از تصرفی که به او اجازه دادهاند، تصرّف دیگری در مال بکند، مثلاً لباسی را که گفتهاند بفروش، بپوشد و بعداً تصرّفی را که به او اجازه دادهاند بنماید، آن تصرّف صحیح است.
- امانت دار و کسی که مال را امانت میگذارد، باید هر دو بالغ و عاقل باشند، پس اگر انسان مالی را پیش بچه یا دیوانه امانت بگذارد یا دیوانه وبچه مالی را پیش کسی امانت بگذارد صحیح نیست مگر آن که با اذن ولیّ باشد.
- پدر وجدّ پدری می‌توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود که بحال دیوانگی بالغ شده است ازدواج کنند و بعد از آن که آن طفل بالغ شد یادیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی که برای او کردهاند مفسدهای نداشته،نمیتواند آن را بههمبزند و اگر مفسدهای داشته، می‌تواند آن را به همبزند.
- اگر دیوانه یا بچه نابالغی میّت را مسّ کند، بعد از آن که آن دیوانه عاقل یا بچه بالغ شد، باید غسل مسّ میّت نماید.
- اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر یا مادر نابالغ یا دیوانه باشد، وقتی که بالغ شد یا عاقل گردید، باید نماز وروزه پدر ومادر را قضا نماید و چنانچه پیش از بالغ شدن یا عاقل شدن بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست.
- اگر دیوانه وبچه ومفلس مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، امّا اگر ولیّ مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد وبچه آن مال را به دستور ولیّ به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.
- اگر صاحب گاو وگوسفند وشتر وطلا ونقره در تمام سال دیوانه باشد، زکاْ بر او واجب نیست و همچنین است اگر در مقداری از سال دیوانه باشد ولو در آخر سال عاقل گردد، باید اوّل سالش را همان اوّل عاقل شدنش قرار دهد.
- کسی که وصیّت می‌کند باید بالغ و عاقل باشد و از روی اختیار وصیّت کند و نیز باید سفیه نباشد یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکند و همچنین است مفلس ولی اگر طفل ده سالهای که خوب و بد را تمیز میدهد در کارهای خوب مثل ساختن مسجد و پل و آبانبار و سایر خیرات وصیّت کند وصیّت او صحیح است.
- کسی که مال خود را وقف می‌کند باید مکلّف وعاقل باشد وشرعاً بتواند در مال خود تصرّف کند، بنابراین سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می‌کند یا مفلس، چون حقّ ندارند در مال خود تصرّف نمایند، اگر چیزی را وقف کنند صحیح نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می‌کند، صحیح نیست.
- [آیت الله خوئی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می‌کند صحیح نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می کند صحیح نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است ، تصّرفی که موقع دیوانگی در مال خود می‌کند صحیح نیست .
- [آیت الله سبحانی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می کند صحیح نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می کند صحیح نیست.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرّفی که هنگام دیوانگی در مال خود می‌کند، صحیح نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است؛ تصرفی که در موقع دیوانگی در مال خود می کند صحیح نیست.
- [امام خمینی] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می کند صحیح نیست.
- [آیت الله بهجت] کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که در هنگام دیوانگی در مال خود می‌کند صحیح نیست.