نیت
قصد، تصميم به انجام عمل
امانوئل کانت نیز در نظریه اخلاقی خود بر نقش نیت، تأکید کرده است، ضمن توضیح دیدگاه او، تفاوت آن را با دیدگاه اسلام بیان کنید؟
نظریه کانت بنابر نظر کانت، آن گاه که کار با انگیزۀ اطاعت عقل انجام گیرد، دارای ارزش اخلاقی خواهد بود و در غیر این صورت، کار با هر انگیزه دیگری که انجام شود؛ نظیر ارضاء عاطفه، تحصیل کمال و سعادت و پاداش دنیوی یا اخروی، به هیچ وجه ارزش اخلاقی ندارد. کار اخلاقی آن است که چون وظیفه عقلی، انجام آن را ایجاب می کند، فاعل به حکم عقل آن را انجام می دهد و هیچ چشم داشتی نسبت به پاداش یا آثاری که بر آن مترتب می شود حتی ارضای عواطف یا کمال نفس نباید مورد نظر فاعل آن باشد. آنچه بیان شد خلاصه نظریه کانت در این زمینه است. نقد نظریه کانت در ارتباط با این سخن باید گفت؛ این که انسان بخواهد فقط به انگیزه اطاعت عقل، کاری را انجام دهد و هیچ چیز دیگری حتی کمال خودش را مورد نظر نداشته باشد، اساساً، ممکن و میسّر نیست و هر کجا به ظاهر خیال می کنیم کاری به منظور اطاعت عقل انجام می گیرد، در واقع یک انگیزه عمیق تر ولی پوشیده و مخفی در باطن این انگیزه ظاهری وجود دارد؛ از این رو، اگر از وی بپرسند چرا حکم عقل را اطاعت می کنی؟ در پاسخ خواهد گفت: آدم باید اطاعت عقل کند. انسان بودن انسان به این است که مطیع حکم عقل باشد. این پاسخ معنایش آن است که او در واقع، کمال انسانی خود را در اطاعت عقل می بیند؛ یعنی در ورای اطاعت عقل، انگیزه عمیق تر کمال نفس نهفته است. بنابر این کسی که حکم عقل را نپذیرد، آدم بد و ناقصی خواهد بود. از سخن فوق، نتیجه می گیریم اصولاً، این که کاری صرفاً با انگیزه اطاعت از عقل انجام پذیرد فرض نادرستی است و نوعی سطحی نگری خواهد بود.[1] نیت از دیدگاه اسلام از دیدگاه اسلام، کار اخلاقی و ارزشمند، کاری است که صرفاً، برای تحصیل رضای خداوند انجام گیرد. رضای خداوند مراتبی دارد و انسان ها به صورت های گوناگون در جست و جوی رضای خدا هستند؛ یعنی این خواسته در ایشان شکل های مختلفی دارد: گاهی رضای خداوند مورد نظر است، به این لحاظ که منشأ پاداش اخروی می شود و یا به این لحاظ که منشأ نجات از عذاب می شود، مورد توجّه انسان است، ولی گاهی هیچ یک از پاداش یا کیفر، مورد توجّه وی نیست و انگیزه وی در انجام کاری صرفاً، رضا و خشنودی خداوند خواهد بود که این حقیقت، برای او مطلوبیت ذاتی دارد. چنین حقیقتی است که در اولیای خداوند تحقق پیدا می کند و به عنوان انگیزه کارها و عبادت ها روی آن تکیه می کنند. به هر حال، از دیدگاه اسلام، حد نصاب ارزش اخلاقی کار آن است که برای رضای خداوند انجام شود. به عبارت دیگر، مقوّم ارزش اخلاقی «کار» این است که به منظور تحصیل رضایت و خشنودی خداوند انجام گیرد.[2] [1] برگرفته از: اخلاق در قرآن، سلسله درسهای استاد محمدتقی مصباح یزدی، تحقیق و نگارش، اسکندری، محمّدحسین، ج 1، ص 117، سایت: www.mesbahyazdi.org [2] همان، ص 118.
نظریه کانت بنابر نظر کانت، آن گاه که کار با انگیزۀ اطاعت عقل انجام گیرد، دارای ارزش اخلاقی خواهد بود و در غیر این صورت، کار با هر انگیزه دیگری که انجام شود؛ نظیر ارضاء عاطفه، تحصیل کمال و سعادت و پاداش دنیوی یا اخروی، به هیچ وجه ارزش اخلاقی ندارد. کار اخلاقی آن است که چون وظیفه عقلی، انجام آن را ایجاب می کند، فاعل به حکم عقل آن را انجام می دهد و هیچ چشم داشتی نسبت به پاداش یا آثاری که بر آن مترتب می شود حتی ارضای عواطف یا کمال نفس نباید مورد نظر فاعل آن باشد. آنچه بیان شد خلاصه نظریه کانت در این زمینه است. نقد نظریه کانت در ارتباط با این سخن باید گفت؛ این که انسان بخواهد فقط به انگیزه اطاعت عقل، کاری را انجام دهد و هیچ چیز دیگری حتی کمال خودش را مورد نظر نداشته باشد، اساساً، ممکن و میسّر نیست و هر کجا به ظاهر خیال می کنیم کاری به منظور اطاعت عقل انجام می گیرد، در واقع یک انگیزه عمیق تر ولی پوشیده و مخفی در باطن این انگیزه ظاهری وجود دارد؛ از این رو، اگر از وی بپرسند چرا حکم عقل را اطاعت می کنی؟ در پاسخ خواهد گفت: آدم باید اطاعت عقل کند. انسان بودن انسان به این است که مطیع حکم عقل باشد. این پاسخ معنایش آن است که او در واقع، کمال انسانی خود را در اطاعت عقل می بیند؛ یعنی در ورای اطاعت عقل، انگیزه عمیق تر کمال نفس نهفته است. بنابر این کسی که حکم عقل را نپذیرد، آدم بد و ناقصی خواهد بود. از سخن فوق، نتیجه می گیریم اصولاً، این که کاری صرفاً با انگیزه اطاعت از عقل انجام پذیرد فرض نادرستی است و نوعی سطحی نگری خواهد بود.[1] نیت از دیدگاه اسلام از دیدگاه اسلام، کار اخلاقی و ارزشمند، کاری است که صرفاً، برای تحصیل رضای خداوند انجام گیرد. رضای خداوند مراتبی دارد و انسان ها به صورت های گوناگون در جست و جوی رضای خدا هستند؛ یعنی این خواسته در ایشان شکل های مختلفی دارد: گاهی رضای خداوند مورد نظر است، به این لحاظ که منشأ پاداش اخروی می شود و یا به این لحاظ که منشأ نجات از عذاب می شود، مورد توجّه انسان است، ولی گاهی هیچ یک از پاداش یا کیفر، مورد توجّه وی نیست و انگیزه وی در انجام کاری صرفاً، رضا و خشنودی خداوند خواهد بود که این حقیقت، برای او مطلوبیت ذاتی دارد. چنین حقیقتی است که در اولیای خداوند تحقق پیدا می کند و به عنوان انگیزه کارها و عبادت ها روی آن تکیه می کنند. به هر حال، از دیدگاه اسلام، حد نصاب ارزش اخلاقی کار آن است که برای رضای خداوند انجام شود. به عبارت دیگر، مقوّم ارزش اخلاقی «کار» این است که به منظور تحصیل رضایت و خشنودی خداوند انجام گیرد.[2] [1] برگرفته از: اخلاق در قرآن، سلسله درسهای استاد محمدتقی مصباح یزدی، تحقیق و نگارش، اسکندری، محمّدحسین، ج 1، ص 117، سایت: www.mesbahyazdi.org [2] همان، ص 118.
عنوان سوال:
امانوئل کانت نیز در نظریه اخلاقی خود بر نقش نیت، تأکید کرده است، ضمن توضیح دیدگاه او، تفاوت آن را با دیدگاه اسلام بیان کنید؟
پاسخ:
نظریه کانت بنابر نظر کانت، آن گاه که کار با انگیزۀ اطاعت عقل انجام گیرد، دارای ارزش اخلاقی خواهد بود و در غیر این صورت، کار با هر انگیزه دیگری که انجام شود؛ نظیر ارضاء عاطفه، تحصیل کمال و سعادت و پاداش دنیوی یا اخروی، به هیچ وجه ارزش اخلاقی ندارد. کار اخلاقی آن است که چون وظیفه عقلی، انجام آن را ایجاب می کند، فاعل به حکم عقل آن را انجام می دهد و هیچ چشم داشتی نسبت به پاداش یا آثاری که بر آن مترتب می شود حتی ارضای عواطف یا کمال نفس نباید مورد نظر فاعل آن باشد. آنچه بیان شد خلاصه نظریه کانت در این زمینه است. نقد نظریه کانت در ارتباط با این سخن باید گفت؛ این که انسان بخواهد فقط به انگیزه اطاعت عقل، کاری را انجام دهد و هیچ چیز دیگری حتی کمال خودش را مورد نظر نداشته باشد، اساساً، ممکن و میسّر نیست و هر کجا به ظاهر خیال می کنیم کاری به منظور اطاعت عقل انجام می گیرد، در واقع یک انگیزه عمیق تر ولی پوشیده و مخفی در باطن این انگیزه ظاهری وجود دارد؛ از این رو، اگر از وی بپرسند چرا حکم عقل را اطاعت می کنی؟ در پاسخ خواهد گفت: آدم باید اطاعت عقل کند. انسان بودن انسان به این است که مطیع حکم عقل باشد. این پاسخ معنایش آن است که او در واقع، کمال انسانی خود را در اطاعت عقل می بیند؛ یعنی در ورای اطاعت عقل، انگیزه عمیق تر کمال نفس نهفته است. بنابر این کسی که حکم عقل را نپذیرد، آدم بد و ناقصی خواهد بود. از سخن فوق، نتیجه می گیریم اصولاً، این که کاری صرفاً با انگیزه اطاعت از عقل انجام پذیرد فرض نادرستی است و نوعی سطحی نگری خواهد بود.[1] نیت از دیدگاه اسلام از دیدگاه اسلام، کار اخلاقی و ارزشمند، کاری است که صرفاً، برای تحصیل رضای خداوند انجام گیرد. رضای خداوند مراتبی دارد و انسان ها به صورت های گوناگون در جست و جوی رضای خدا هستند؛ یعنی این خواسته در ایشان شکل های مختلفی دارد: گاهی رضای خداوند مورد نظر است، به این لحاظ که منشأ پاداش اخروی می شود و یا به این لحاظ که منشأ نجات از عذاب می شود، مورد توجّه انسان است، ولی گاهی هیچ یک از پاداش یا کیفر، مورد توجّه وی نیست و انگیزه وی در انجام کاری صرفاً، رضا و خشنودی خداوند خواهد بود که این حقیقت، برای او مطلوبیت ذاتی دارد. چنین حقیقتی است که در اولیای خداوند تحقق پیدا می کند و به عنوان انگیزه کارها و عبادت ها روی آن تکیه می کنند. به هر حال، از دیدگاه اسلام، حد نصاب ارزش اخلاقی کار آن است که برای رضای خداوند انجام شود. به عبارت دیگر، مقوّم ارزش اخلاقی «کار» این است که به منظور تحصیل رضایت و خشنودی خداوند انجام گیرد.[2] [1] برگرفته از: اخلاق در قرآن، سلسله درسهای استاد محمدتقی مصباح یزدی، تحقیق و نگارش، اسکندری، محمّدحسین، ج 1، ص 117، سایت: www.mesbahyazdi.org [2] همان، ص 118.
- [سایر] جشن عروسی مطلوب از دیدگاه اسلام چیست و بر چه نکاتی در آن تأکید می‌کند؟
- [سایر] درباره ولایت فقیه فرق بین دو نظریه نصب و انتخاب چیست و نقش خبرگان رهبری بر اساس هر یک از دو دیدگاه چگونه توجیه می‌شود؟
- [سایر] از دیدگاه کانت، اخلاق از چه مقوله ای است؟
- [سایر] با توجه به نظر کانت، تحلیل خودتان را درباره معیارهای فعل اخلاقی بیان کنید؟
- [سایر] براساس نظر کانت، وجدان اخلاقی با سعادت چه رابطه ای دارد؟
- [سایر] از دیدگاه اسلام چه اصولی بر خانواده حاکم است؟ مبانی حقوقی و اخلاقی خانواده در قرآن چیست؟
- [سایر] دیدگاه قرآن درباره نظریه تکامل چیست؟
- [سایر] دیدگاه شیعه دربارهی عدالت صحابه چیست؟
- [سایر] چگونه نظریه معاد از دیدگاه فلسفه ای اسلام قابل توجیه است؟ گفتند که بین فلاسفه و متکلم اختلاف نظر وجود دارد؟ دلایل آن‌ها را بیان فرمایید.
- [سایر] دیدگاه اسلام درباره ی نظریه ی فروید در زمینه ی آزادی جنسی و این که انسان نسبت به آن چه منع شود، حریص تر می شود، چیست ؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هر مسلمانی باید سعی کند روش و رفتار و اخلاق او، طبق تعالیم اخلاقی و فقهی اسلام باشد تا هم خودش سعادتمند گردد و هم بر آبروی جامعه اسلامی بیفزاید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمان اگر بتواند جامعه و مملکت را در مسیر اجرای احکام اسلام قرار دهد و احکام اسلام را اجرا سازد، باید اقدام کند و واجب است با کسانی که این نیت را دارند، همکاری و تشریک مساعی نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کافری مسلمان شود قضای روزههای قبلی بر او واجب نیست؛ بلی چنانچه در ماه رمضان قبل از ظهر مسلمان شده و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده، احتیاط واجب آن است که در بقیه روز، نیت روزه کند و اگر آن روز را روزه نگرفت قضای آن را به جا آورد و اگر بعد از ظهر مسلمان شده لازم نیست نیت روزه کند.
- [آیت الله بهجت] اگر در ماه رمضان، پیش از ظهر، کافر مسلمان شود بنابر احتیاط مستحب باید نیت روزه کند و روزه را تمام نماید.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد از واجبات دین و دری از درهای بهشت است که خداوند آن را برای اولیای خود گشوده است(1) و در جهت حفظ کیان اسلام و امنیت مسلمانان و دفاع در مقابل هجوم کافران و ناپاکان و یاری مستضعفان، مورد تأکید قرآن و معصومان علیهمالسلام قرار گرفته است. امّتی که از جهاد روی گردانند، جامه ذلّت و خواری و ردای بلا و گرفتاری بپوشند و با حقارت و پستی از انصاف و عدالت محروم شوند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کافر مسلمان شود، واجب نیست روزه های وقتی را که کافر بوده قضا نماید، همچنین واجب نیست قضای روزه آن روزیکه در آن روز مسلمان شده بگیرد، ولی اگر قبل از ظهر مسلمان شود و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، بنابر احتیاط واجب نیّت کند و روزه بگیرد، و اگر آنروز را روزه نگرفت بنابر احتیاط واجب قضای آنرا بجا بیاورد. ولی اگر مرتد مسلمان شود روزه های وقتی را که مرتد بوده باید قضا نماید.
- [آیت الله سیستانی] مستحب است دایهای که برای طفل میگیرند ، مسلمان عاقل ، و دارای صفات پسندیده از نظر جسمی و روانی و اخلاقی باشد ، و سزاوار نیست دایهای بگیرند که کافر ، یا کم عقل ، یا بزرگسال ، یا زشت رو باشد . و مکروه است دایهای بگیرند که زنازاده است ، یا شیرش از بچهای است که از زنا بدنیا آمده است . مسائل متفرقه شیر دادن
- [آیت الله مظاهری] اگر در ماه رمضان، پیش از ظهر کافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد باید نیّت روزه کند و روزه او صحیح است و قضا هم ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در ماه رمضان پیش از ظهر؛ کافر مسلمان شود؛ بنا بر احتیاط واجب باید نیت روزه کند و روزه را تمام نماید و اگر آن روز را روزه نگیرد؛ قضای آن را به جا آورد.
- [آیت الله خوئی] اگر در ماه رمضان پیش از ظهر کافر مسلمان شود بنابر احتیاط واجب باید نیت روزه کند و روزه را تمام نماید و اگر آن روز را روزه نگیرد قضای آن را بهجا آورد.