این آیه (فاغرینا بینهم العداوه و البغضاء)، مربوط به چه داستانی است و چه پیامی به ما می‌دهد؟
الف. در آیه: «وَ مِنَ الَّذینَ قالُوا إِنَّا نَصاری‏ أَخَذْنا میثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلی‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ وَ سَوْفَ یُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما کانُوا یَصْنَعُون»،[1] به پیمان شکنی نصارا و عواقب آن اشاره شده است، و می‌فرماید: گروهی از کسانی که ادعای نصرانیت می‌کنند، با این‌که از آنها پیمان وفاداری گرفته بودیم، دست به پیمان شکنی زدند و قسمتی از دستوراتی را که به آنها داده شده بود، به دست فراموشی سپردند. آنها نیز با خدا پیمان بسته بودند که از حقیقت توحید منحرف نشوند و دستورات الهی را به دست فراموشی نسپارند و نشانه‏های آخرین پیامبر را کتمان نکنند. همان‌گونه که می‌دانید؛ حضرت عیسی بن مریم(ع) پیامبر رحمت بود و مردم را به صلح و صفا می‌‏خواند. آنها را تشویق می‌‏کرد نسبت به آخرت توجه کامل داشته باشند و از لذائذ دنیا و زخارف دل‌فریب آن پرهیز کنند، و... . اما پیروانش بر خلاف، عهد و پیمان خود عمل کردند، مواعظ و تذکرات آن‌حضرت را از یاد بردند، و چون چنین کردند خدای تعالی به جای صلح و صفا، کینه و دشمنی را در دل‌هاشان ثابت کرد، و به جای برادری و دوستی که عیسی(ع) آنان را به آن می‌‏خواند، دشمنی و کینه توزی را در دل‌هاشان مستقر نمود، و این نتیجه قهری اعمال ناشایست آنها است، و در باره آنان فرمود: «فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلی‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ»، این عداوت و دشمنی که خدای تعالی نام برده، جزو ویژگی‌های امت‏های مسیحی شده و در دل آنها ثابت و پایدار گردیده است، هم چنان که آتش آخرت هم سرنوشت حتمی آنها است، و از آن گریزی ندارند.[2] شایان توجه است که این یک ضابطه و قانون کلّی است، و یهود و نصارا و مسلمانان، در آن مشترک هستند. مسلمانان، نیز پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) به سبب اختلافی که پیدا کردند، و از مسیر و برنامه‏‌ای که آن‌حضرت وصیّت کرده بود، خارج شدند: تفرّق و دشمنی از آن روز شروع شده، و تا امروز ادامه دارد، برخلاف همدیگر پیوسته فعالیّت و کوشش کرده، و با زبان و نوشتن و عمل و نقشه، یکدیگر را تضعیف و تحقیر می‏نمایند. و این تنازع و تدافع تا روز قیامت ادامه پیدا خواهد کرد، مگر آن‌که پیش از رسیدن آن‌روز برای درک حقیقت و سعادت خود، قیام کنند، و خیر و صلاح و موفّقیّت و خوشبختی خود را بخواهند، و از راه‌های خلاف و خودخواهی و تعصّب و انحراف دست بکشند.[3] ب. برخی پیامهایی که این آیه برای ما دارد این است: 1. از پیامدهای تلخ پیمان شکنی دیگران عبرت بگیرید، و بر حذر باشید که مثل آنها شوید؛ چراکه بین شما دشمنی و بغض واقع می‌‏شود و در آخرت هم خداوند شما را بر آن مؤاخذه می‏‌کند. 2. نتیجه‏ فراموشی دستورات الهی تفرقه و عداوت است. 3. تفرقه و دشمنی، از عذاب‌‏های الهی است. 4. همه کارهای انسان‌ها و امت‌ها زیر نظر خداوند است، و تمام آنها پاداش و کیفر خواهد داشت.[4]   [1] . مائده، 14، «و از کسانی که گفتند که ما نصرانی هستیم پیمان گرفتیم. پس قسمتی از اندرزهایی را که به آنها داده بودیم فراموش کردند و ما نیز میان آنها تا روز قیامت کینه و دشمنی افکندیم. به زودی خدا آنان را از کارهایی که می‏کنند آگاه خواهد ساخت». [2] . ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 241، دفتر انتشارت اسلامی، قم، 1417ق. [3] . مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج 7، ص 8، مرکز نشر کتاب، تهران، 1380 ش. [4] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج ‏3، ص 48، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، 1383 ش.  
عنوان سوال:

این آیه (فاغرینا بینهم العداوه و البغضاء)، مربوط به چه داستانی است و چه پیامی به ما می‌دهد؟


پاسخ:

الف. در آیه: «وَ مِنَ الَّذینَ قالُوا إِنَّا نَصاری‏ أَخَذْنا میثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلی‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ وَ سَوْفَ یُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما کانُوا یَصْنَعُون»،[1] به پیمان شکنی نصارا و عواقب آن اشاره شده است، و می‌فرماید: گروهی از کسانی که ادعای نصرانیت می‌کنند، با این‌که از آنها پیمان وفاداری گرفته بودیم، دست به پیمان شکنی زدند و قسمتی از دستوراتی را که به آنها داده شده بود، به دست فراموشی سپردند. آنها نیز با خدا پیمان بسته بودند که از حقیقت توحید منحرف نشوند و دستورات الهی را به دست فراموشی نسپارند و نشانه‏های آخرین پیامبر را کتمان نکنند. همان‌گونه که می‌دانید؛ حضرت عیسی بن مریم(ع) پیامبر رحمت بود و مردم را به صلح و صفا می‌‏خواند. آنها را تشویق می‌‏کرد نسبت به آخرت توجه کامل داشته باشند و از لذائذ دنیا و زخارف دل‌فریب آن پرهیز کنند، و... . اما پیروانش بر خلاف، عهد و پیمان خود عمل کردند، مواعظ و تذکرات آن‌حضرت را از یاد بردند، و چون چنین کردند خدای تعالی به جای صلح و صفا، کینه و دشمنی را در دل‌هاشان ثابت کرد، و به جای برادری و دوستی که عیسی(ع) آنان را به آن می‌‏خواند، دشمنی و کینه توزی را در دل‌هاشان مستقر نمود، و این نتیجه قهری اعمال ناشایست آنها است، و در باره آنان فرمود: «فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلی‏ یَوْمِ الْقِیامَةِ»، این عداوت و دشمنی که خدای تعالی نام برده، جزو ویژگی‌های امت‏های مسیحی شده و در دل آنها ثابت و پایدار گردیده است، هم چنان که آتش آخرت هم سرنوشت حتمی آنها است، و از آن گریزی ندارند.[2] شایان توجه است که این یک ضابطه و قانون کلّی است، و یهود و نصارا و مسلمانان، در آن مشترک هستند. مسلمانان، نیز پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) به سبب اختلافی که پیدا کردند، و از مسیر و برنامه‏‌ای که آن‌حضرت وصیّت کرده بود، خارج شدند: تفرّق و دشمنی از آن روز شروع شده، و تا امروز ادامه دارد، برخلاف همدیگر پیوسته فعالیّت و کوشش کرده، و با زبان و نوشتن و عمل و نقشه، یکدیگر را تضعیف و تحقیر می‏نمایند. و این تنازع و تدافع تا روز قیامت ادامه پیدا خواهد کرد، مگر آن‌که پیش از رسیدن آن‌روز برای درک حقیقت و سعادت خود، قیام کنند، و خیر و صلاح و موفّقیّت و خوشبختی خود را بخواهند، و از راه‌های خلاف و خودخواهی و تعصّب و انحراف دست بکشند.[3] ب. برخی پیامهایی که این آیه برای ما دارد این است: 1. از پیامدهای تلخ پیمان شکنی دیگران عبرت بگیرید، و بر حذر باشید که مثل آنها شوید؛ چراکه بین شما دشمنی و بغض واقع می‌‏شود و در آخرت هم خداوند شما را بر آن مؤاخذه می‏‌کند. 2. نتیجه‏ فراموشی دستورات الهی تفرقه و عداوت است. 3. تفرقه و دشمنی، از عذاب‌‏های الهی است. 4. همه کارهای انسان‌ها و امت‌ها زیر نظر خداوند است، و تمام آنها پاداش و کیفر خواهد داشت.[4]   [1] . مائده، 14، «و از کسانی که گفتند که ما نصرانی هستیم پیمان گرفتیم. پس قسمتی از اندرزهایی را که به آنها داده بودیم فراموش کردند و ما نیز میان آنها تا روز قیامت کینه و دشمنی افکندیم. به زودی خدا آنان را از کارهایی که می‏کنند آگاه خواهد ساخت». [2] . ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏5، ص 241، دفتر انتشارت اسلامی، قم، 1417ق. [3] . مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، ج 7، ص 8، مرکز نشر کتاب، تهران، 1380 ش. [4] . قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج ‏3، ص 48، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، 1383 ش.  





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین