آیا منکرین تقدیر اهل تفویض‌اند؟
به صورت مطلق نمی‌توان گفت هر کس منکر تقدیر است اهل تفویض است؛ زیرا قدریه و تقدیر دارای معانی مختلف است. توضیح این‌که در برخی از اخبار و روایات «قدریه» به کسانی اطلاق شده است که کارهای بنده را مشمول قضا و قدر نمی‌‌دانند، بلکه تمام کارها را معلول اراده استقلالی بنده می‌‌‌دانند و می‌‌گویند خداوند هیچ دخالتی در کارهای بندگان ندارد. این دیدگاه منسوب به اکثر معتزله است که مفوضه و اهل تفویض هستند. در برخی دیگر از اخبار و روایات «قدریه» به گروهی اطلاق شده است که می‌‌‌گویند تمام کارهای بندگان چه خیر، و چه شر از خداوند متعال صادر می‌‌شود و مخلوق او است و به تقدیر و اراده او واقع می‌شود و قدرت بندگان هیچ دخالتی در انجام کارها ندارد. این دیدگاه منسوب به اکثر اشاعره است که جبریه هستند. هر چند قدریه در روایات بر هر دو گروه «جبریه» و «مفوضه» اطلاق شده است، اما در بیشتر روایات در معنای تفویض استعمال شده است. در هر صورت دیدگاه جبر و تفویض هر دو باطل هستند و آنچه حق است دیدگاه «امر بین الامرین» است که شیعه دوازده امامی آن‌را قبول دارند.[1] نتیجه: با توجه به این‌که قدریه به هر دو معنای جبر و تفویض، در روایات، استعمال شده است نمی‌توان به طور مطلق گفت منکرین تقدیر، اهل تفویض هستند، یا اهل جبر، بلکه اگر معنای اول – که به معنای تفویض است - را در نظر بگیریم، منکرین تقدیر منکرین تفویض نیز خواهند بود. اما اگر معنای دوم – که به معنای جبر است - را قبول کنیم منکرین تقدیر، اهل تفویض خواهند بود. البته قائلین به «امر بین الامرین» در عین انکار تقدیر (به هر دو معنایی که گذشت) منکر تفویض نیز هستند. [2]   [1] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 15، ص 200، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ‏1429ق. (پاورقی). [2] . چه تقدیر به معنای تفویض باشد یا به معنای جبر باشد. 
عنوان سوال:

آیا منکرین تقدیر اهل تفویض‌اند؟


پاسخ:

به صورت مطلق نمی‌توان گفت هر کس منکر تقدیر است اهل تفویض است؛ زیرا قدریه و تقدیر دارای معانی مختلف است. توضیح این‌که در برخی از اخبار و روایات «قدریه» به کسانی اطلاق شده است که کارهای بنده را مشمول قضا و قدر نمی‌‌دانند، بلکه تمام کارها را معلول اراده استقلالی بنده می‌‌‌دانند و می‌‌گویند خداوند هیچ دخالتی در کارهای بندگان ندارد. این دیدگاه منسوب به اکثر معتزله است که مفوضه و اهل تفویض هستند.
در برخی دیگر از اخبار و روایات «قدریه» به گروهی اطلاق شده است که می‌‌‌گویند تمام کارهای بندگان چه خیر، و چه شر از خداوند متعال صادر می‌‌شود و مخلوق او است و به تقدیر و اراده او واقع می‌شود و قدرت بندگان هیچ دخالتی در انجام کارها ندارد. این دیدگاه منسوب به اکثر اشاعره است که جبریه هستند.
هر چند قدریه در روایات بر هر دو گروه «جبریه» و «مفوضه» اطلاق شده است، اما در بیشتر روایات در معنای تفویض استعمال شده است. در هر صورت دیدگاه جبر و تفویض هر دو باطل هستند و آنچه حق است دیدگاه «امر بین الامرین» است که شیعه دوازده امامی آن‌را قبول دارند.[1]
نتیجه: با توجه به این‌که قدریه به هر دو معنای جبر و تفویض، در روایات، استعمال شده است نمی‌توان به طور مطلق گفت منکرین تقدیر، اهل تفویض هستند، یا اهل جبر، بلکه اگر معنای اول – که به معنای تفویض است - را در نظر بگیریم، منکرین تقدیر منکرین تفویض نیز خواهند بود. اما اگر معنای دوم – که به معنای جبر است - را قبول کنیم منکرین تقدیر، اهل تفویض خواهند بود. البته قائلین به «امر بین الامرین» در عین انکار تقدیر (به هر دو معنایی که گذشت) منکر تفویض نیز هستند. [2]   [1] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 15، ص 200، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ‏1429ق. (پاورقی). [2] . چه تقدیر به معنای تفویض باشد یا به معنای جبر باشد. 





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین