1. اسلام هر چند از ابتدا برده‌داری را ممنوع نکرده، اما از لحاظ کرامت انسانی، تفاوتی میان بردگان و آزادگان قائل نیست، بلکه تنها ملاک برتری انسان‌ها بر یکدیگر را تقوا می‌داند: «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُم»؛[1] گرامیترین شما نزد خداوند با تقواترین شما است.
چه بسا کنیزانی از که از زنان به ظاهر آزاد نیز برتر باشند: «وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِنْ مُشْرِکَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْکُم»؛[2] کنیز با ایمان، از زن آزاد بتپرست، بهتر است هر چند (زیبایی، یا ثروت، یا موقعیت او) شما را به شگفتی آورد. در همین راستا، چه بسا کنیزانی که از زنان آزاد مسلمان نیز برتر باشند.
2. توجه به این نکته ضروری است که مادر تمام امامان(ع) کنیز نبودند و به عنوان نمونه، مادر حسنین(ع)، حضرت زهرا(س) بود که بانویی آزاد و سرور تمام زنان عالم به شمار می‌آمد. اما به هرحال تعدادی از آنها کنیز بودند که یا از نسل بردگان گذشته بوده و یا آنکه در جنگها به اسارت درآمده بودند. گفته می‌شود شهربانو مادر امام سجاد(ع) دختر یزدگرد سوم ایرانی بوده است.
3. مراد از روم در قرآن و روایات، روم شرقی و یا همان ترکیه فعلی است که تنها بخش کوچکی از آن در اروپا واقع است. البته پایتخت آن بیزانس یا قسطنطنیه(همان استانبول فعلی) نیز در همان قسمت اروپایی بوده است. بر این اساس، می‌توان گفت که مادر امام زمان(عج) از نژاد اروپایی بوده است.
برای آگاهی بیشتر: ازدواج امام حسین (ع) و خانم شهربانو، 7873 [1] . حجرات، 13. [2] . بقره، 221.
