فهم دقیق مراتب و مراحل نبوت کار دشواری است؛ زیرا درک حقیقت مقام نبوت برای بشر عادی میسر نیست.[1] اما آنچه مسلم است این است که: 1. مقام نبوت پس از طی مراحلی به دست می‌آید.[2] قرآن کریم به دو عنصر اساسی برای رسیدن به مقام نبوت اشاره می‌کند؛ یکی داشتن یقین(ایمان صد درصد به خداوند) و دیگری داشتن استقامت و پایداری: «و از آنان امامان(و پیشوایانی) قرار دادیم که به فرمان ما(مردم را) هدایت می‌کردند چون شکیبایی نمودند، و به آیات ما یقین داشتند».[3] «به یقین کسانی که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است، سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل می‏شوند که: نترسید و غمگین مباشید، و بشارت باد بر شما به آن بهشتی که به شما وعده داده شده است».[4] از سوی دیگر انبیاء نیز دارای مراتب هستند.[5] زرارة می‌گوید از امام باقر(ع) در باره سخن خدای عز و جل که فرمود «و او رسول بود و نبی»[6] سؤال کردم، رسول چیست و نبی چیست؟ فرمود: نبی کسی است که در خواب می‌بیند و صدا را می‌شنود و فرشته را نمی‌بیند و رسول کسی است که صدا را می‌شنود و در خواب می‌بیند و فرشته را هم مشاهده می‌کند. گفتم: امام در چه پایه است؟ فرمود صدا را می‌شنود ولی نه در خواب بیند و نه فرشته را مشاهده کند.[7] [1] . ر. ک: پاسخ‌های : 35655، 88 و 4979. [2] . ر. ک: پاسخ: 23715 و 35655. [3] . «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُون». سجده، 24. [4] . «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی‏ کُنْتُمْ تُوعَدُونَ». فصلت،30. [5] . ر. ک: پاسخ: 64093. [6] . «وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا» مریم، 51 و 54. [7] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، 176، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
فهم دقیق مراتب و مراحل نبوت کار دشواری است؛ زیرا درک حقیقت مقام نبوت برای بشر عادی میسر نیست.[1] اما آنچه مسلم است این است که:
1. مقام نبوت پس از طی مراحلی به دست میآید.[2] قرآن کریم به دو عنصر اساسی برای رسیدن به مقام نبوت اشاره میکند؛ یکی داشتن یقین(ایمان صد درصد به خداوند) و دیگری داشتن استقامت و پایداری:
«و از آنان امامان(و پیشوایانی) قرار دادیم که به فرمان ما(مردم را) هدایت میکردند چون شکیبایی نمودند، و به آیات ما یقین داشتند».[3]
«به یقین کسانی که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است، سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل میشوند که: نترسید و غمگین مباشید، و بشارت باد بر شما به آن بهشتی که به شما وعده داده شده است».[4]
از سوی دیگر انبیاء نیز دارای مراتب هستند.[5] زرارة میگوید از امام باقر(ع) در باره سخن خدای عز و جل که فرمود «و او رسول بود و نبی»[6] سؤال کردم، رسول چیست و نبی چیست؟ فرمود: نبی کسی است که در خواب میبیند و صدا را میشنود و فرشته را نمیبیند و رسول کسی است که صدا را میشنود و در خواب میبیند و فرشته را هم مشاهده میکند. گفتم: امام در چه پایه است؟ فرمود صدا را میشنود ولی نه در خواب بیند و نه فرشته را مشاهده کند.[7] [1] . ر. ک: پاسخهای : 35655، 88 و 4979. [2] . ر. ک: پاسخ: 23715 و 35655. [3] . «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُون». سجده، 24. [4] . «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ». فصلت،30. [5] . ر. ک: پاسخ: 64093. [6] . «وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا» مریم، 51 و 54. [7] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، 176، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
- [سایر] راههای رسیدن به موفقیت در تمامی مراحل زندگی مخصوصاً درسی و دینی چیست؟
- [سایر] بعد از ظهور امام زمان و به حکومت رسیدن ایشان، مراحل زندگی چگونه خواهد بود؟
- [سایر] مراحل مختلف تأثیر رسالت پیامبراکرم(ص) چگونه بود؟
- [آیت الله اردبیلی] گیاهان و میوههایی که خوراکی هستند، مراحل مختلفی را طی میکنند و تنها در بعضی از مراحل، قابلیت خوردن را دارند، مثلاً قبل از رسیدن و یا بعد از رسیدن و خراب شدن، خوراکی محسوب نمیشوند. آیا سجده بر این چیزها در مراحلی که غیر خوراکی هستند، صحیح است؟
- [سایر] چرا انسان برای رسیدن به هدف اصلی آفرینش، نیاز به هدایت انبیا دارد؟
- [سایر] مراحل توکّل را بیان فرمایید، و چگونه میتوان این مراحل را کسب نمود؟
- [سایر] مراحل یک پیوند آرامش بخش چیست؟
- [سایر] مراحل آفرینش انسان را بیان کنید؟
- [سایر] مراحل خلقت انسان را بیان کنید؟
- [سایر] در مورد فدک توضیح دهید واینک چرا پیامبر آنرابه حضرت زهرا بخشید و اینکه چرا حضرت علی بعد از رسیدن به حکومت آنرا پس نگرفت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جنسی را که سلف خریده اند نمی توانند پیش از فرا رسیدن مدت به دیگری بفروشند، ولی بعد از رسیدن مدت هرچند آن را تحویل نگرفته باشد فروختن آن بی مانع است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شرط دوازدهم آن است که مانعی از رسیدن آب نباشد و هرگاه می داند چیزی به اعضای وضو چسبیده، ولی شک دارد که آیا مانع رسیدن آب هست یا نه باید آن را برطرف کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر پیش از رسیدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردد یا مردّد شود باید نماز را تمام بخواند، امّا اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود یا مردّد شود باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله جوادی آملی] .ذکر رکوع باید پس از رسیدن به حدّ رکوع باشد و ذکر پیش از رسیدن به حدّ رکوع کافی نیست و اگر عمداً به همان اکتفا شود, نماز باطل است.
- [آیت الله بهجت] چیزی را که مانع رسیدن آب به بدن است، باید برطرف کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از فرا رسیدن مدت، مشتری نتواند پول را بپردازد باید او را مهلت داد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر حمد را فراموش کند و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] شرط سیزدهم ان که در اعضای وضو مانعی از رسیدن اب نباشد
- [آیت الله شبیری زنجانی] در حصیر نجس که با نخ بافته شده، فشار لازم نیست و رسیدن آب به باطن آنها کفایت میکند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر حمد وسوره یا یکی از آنها را فراموش کند و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.