انفاق
انفاق، یکی از فضایل اخلاقی که در اسلام به طور مکرر به آن سفارش شده است، و در قرآن نیز به آن پرداخته شده است.
چرا به «انفاق» انفاق می گویند؟
انفاق از (نَفَق) (بر وزن فَرَس) و (نفاق) (بفتح- ن) به معنای خروج یا تمام شدن است. در لغت آمده: نفقت الدّابَّة نفوقا: مات و خرج روحها)؛ یعنی چهارپا مرد و روح از بدنش خارج شد. راغب می گوید: (نفق الشّی‌ء: مضی و نفد)؛ یعنی شی‌ء رفت و تمام شد. در صحاح می گوید: (نفق الزّاد نفقا: نفد) توشه تمام شد. زمخشری از یعقوب نقل کرده است: (نفد الشّی‌ء و نفق واحد) یعنی هر دو به یک معنا است. در مجمع ذیل آیه: "نَفَقاً فِی الْأَرْضِ"[1] فرمود: اصل نفق به معنای خروج است. و در ذیل آیه 3 بقره فرمود: انفاق اخراج مال است (انفق ماله) مال خویش را از ملکش خارج کرد. بنابر این، انفاق را از آن انفاق می گویند که شخص مال را بدان وسیله از دستش خارج می کند و یا فانی می‌ نماید.[2] پی نوشتها: [1]. انعام، 35. [2]. به نقل از: قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 97، واژه "نفق". منبع: www.islamquest.net
انفاق از (نَفَق) (بر وزن فَرَس) و (نفاق) (بفتح- ن) به معنای خروج یا تمام شدن است. در لغت آمده: نفقت الدّابَّة نفوقا: مات و خرج روحها)؛ یعنی چهارپا مرد و روح از بدنش خارج شد. راغب می گوید: (نفق الشّی‌ء: مضی و نفد)؛ یعنی شی‌ء رفت و تمام شد. در صحاح می گوید: (نفق الزّاد نفقا: نفد) توشه تمام شد. زمخشری از یعقوب نقل کرده است: (نفد الشّی‌ء و نفق واحد) یعنی هر دو به یک معنا است. در مجمع ذیل آیه: "نَفَقاً فِی الْأَرْضِ"[1] فرمود: اصل نفق به معنای خروج است. و در ذیل آیه 3 بقره فرمود: انفاق اخراج مال است (انفق ماله) مال خویش را از ملکش خارج کرد. بنابر این، انفاق را از آن انفاق می گویند که شخص مال را بدان وسیله از دستش خارج می کند و یا فانی می‌ نماید.[2] پی نوشتها: [1]. انعام، 35. [2]. به نقل از: قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 97، واژه "نفق". منبع: www.islamquest.net
پاسخ:
انفاق از (نَفَق) (بر وزن فَرَس) و (نفاق) (بفتح- ن) به معنای خروج یا تمام شدن است.
در لغت آمده: نفقت الدّابَّة نفوقا: مات و خرج روحها)؛ یعنی چهارپا مرد و روح از بدنش خارج شد.
راغب می گوید: (نفق الشّی‌ء: مضی و نفد)؛ یعنی شی‌ء رفت و تمام شد. در صحاح می گوید: (نفق الزّاد نفقا: نفد) توشه تمام شد. زمخشری از یعقوب نقل کرده است: (نفد الشّی‌ء و نفق واحد) یعنی هر دو به یک معنا است.
در مجمع ذیل آیه: "نَفَقاً فِی الْأَرْضِ"[1] فرمود: اصل نفق به معنای خروج است. و در ذیل آیه 3 بقره فرمود: انفاق اخراج مال است (انفق ماله) مال خویش را از ملکش خارج کرد.
بنابر این، انفاق را از آن انفاق می گویند که شخص مال را بدان وسیله از دستش خارج می کند و یا فانی می نماید.[2]
پی نوشتها:
[1]. انعام، 35.
[2]. به نقل از: قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 97، واژه "نفق".
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] چرا به «انفاق» انفاق می گویند؟
- [سایر] چرا به «انفاق» انفاق می گویند؟
- [سایر] تفاوت میان کلمات «خوف»، «خشیت»، «وجل»، «فزع»، «روع»، «شفق»، «حذر» و «رهب» چیست؟
- [سایر] از نظر استعمال قرآنی، چه فرقی بین «إنّ» و «أنّ»،«مودّت» و «محبّت»، «مُلک» و «ملکوت» وجود دارد؟
- [سایر] فرق کلمه های «الریف»، «القریة» و «الضیعة» چیست؟
- [سایر] ماهیت «بیعت» چیست؟ آیا «قرارداد» است یا «پذیرش»؟
- [سایر] محتوای سورة «احزاب» و «روم» و «نور» و «سجده» چه چیزی می باشد؟
- [سایر] معنای «رشد»، «غی»، «هدایت» و «ضلالت» در قرآن چیست و چه ارتباطی با هم دارند؟
- [سایر] خدا پرستان معتقدند: خدا جهان را از « عدم » آفرید، بنابر این چگونه «عدم» می تواند منشأ «وجود» باشد و «نیستی» سرچشمه «هستی» گردد؟
- [سایر] در قرآن و روایات، واژه «جهل» در مقابل «عقل» است، یا در برابر «علم»؟
- [آیت الله مظاهری] اقسامی که برای عاق پدر و مادر گفته شد تماماً در قطع رحم نیز می‌آید، بنابراین انفاق بر آنها اگر فقیر باشند لازم است اگرچه آنان واجبالنّفقه نیستند، ولی ترک انفاق در صورت قدرت و فقر آنان، قطع رحم محسوب می‌شود، چنانکه تضییع حقّ آنها و بردن آبروی آنان و تندی و پرخاشگری با آنها قطع رحم است، علاوه بر اینکه گناه حقّالنّاس و اهانت به دیگران را نیز دارد.
- [آیت الله مظاهری] اگر اموالی را از راه احتکار بهدست آورد، گرچه مالک می‌شود و اگر توبه از آن گناه نمود قبول می‌شود، ولی مسلمان واقعی آنچه را از این راه قبیح بهدست آورده، انفاق میکند و بهتر از آن این است که به حکومت اسلامی بدهد.
- [آیت الله بهجت] زنی که شوهرش مخارج او را نمیدهد، چنانچه نانخور دیگری باشد، فطرهاش بر او واجب است، و اگر نانخور دیگری نیست، در صورتی که فقیر نباشد، باید فطره خود را بدهد، و اگر از روی شدت احتیاج شوهر، زن به او انفاق میکند، فطره او نیز بر زن واجب است، ولی اگر شوهر با همین سختی فطره زن را بدهد ساقط شدن فطره از گردن زن خالی از وجه نیست.
- [آیت الله اردبیلی] نصاب گنج اگر نقره باشد 105 مثقال (187/429 گرم) نقره و اگر طلا باشد 15 مثقال (312/70 گرم) طلاست و اگر جواهرات دیگر باشد، چنانچه قیمت آن به 105 مثقال نقره و یا 15 مثقال طلا برسد، باید خمس آن را بدهد. در تمام این موارد، نصاب بعد از کم کردن مخارج ملاحظه می‌شود.
- [آیت الله اردبیلی] زکات از واجبات بزرگ الهی است که در قرآن و روایات در کنار نماز و اعتقاد به آخرت قرار گرفته است و هدف از آن تأمین اجتماعی، تعدیل ثروت، تأمین زندگی فقرا، ایجاد تسهیلات و منافع عمومی و دینی و جذب غیر مسلمانان به اسلام است و یقینا اگر ثروتمندان زکات اموال خویش را بپردازند، فقر از جامعه اسلامی رخت برمیبندد. امام صادق علیهالسلام میفرماید: (همانا خداوند عزّوجلّ در اموال ثروتمندان برای فقرا به اندازه کفایت آنان واجب فرموده است و اگر میدانست آن مقدار کفایت نمیکند، هر آینه بر آن میافزود. آنچه بر سر فقرا آمده است به سبب کاستی الهی نیست، بلکه به علّت منع حقوق آنان از سوی کسانی است که حقوق فقرا را ادا نمیکنند و به درستی اگر مردم حقوق مستمندان را ادا میکردند، آنان در رفاه زندگی میکردند.)(1) با برچیده شدن فقر از جامعه، امنیت اجتماعی نیز حاکم میگردد؛ علی علیهالسلام میفرماید: (اموال خویش را با زکات پاسداری کنید.)(2) پرداختن زکات موجب رهایی از عذاب الهی(3) و حافظ جان و مال است و خداوند عزّوجلّ میفرماید: (هر آنچه را در راه خداوند انفاق میکنید خداوند به شما باز میگرداند و او بهترین روزی دهندگان است.)(4) نماز با پرداختن زکات است که به ثمر مینشیند چنانکه در روایت آمده است: (آن کسی که نماز به پایدارد و زکات نپردازد =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، باب 1 از (أبواب ما تجب فیه الزکاة)،ح2،ج9،ص10. 2 نهج البلاغه، صبحی صالح، حکمت 146. 3 (آنان را که طلا و نقره گنجینه می‌کنند و آن را در راه خداوند انفاق نمیکنند، به عذاب دردناک بشارت ده.)، توبه(9):34. 4 سبأ(34):39. گویا نماز نخوانده است.)(1)
- [آیت الله سیستانی] حج : زیارت کردن خانه خدا و انجام اعمالی است که دستور دادهاند در آنجا بجا آورده شود . و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد ، یک مرتبه واجب می‌شود : اول : آنکه بالغ باشد . دوم : آنکه عاقل و آزاد باشد . سوم : بواسطه رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که ترک آن از حج مهمتر است انجام دهد ، یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید ، ولی اگر در این حال به حج برود گر چه گناه کرده اما حجش صحیح است . چهارم : آنکه مستطیع باشد ، و مستطیع بودن به چند چیزاست : اول : آنکه توشه راه و همچنین مرکب سواری در صورت احتیاج به آن یا مالی که بتواند با آن مال آنها را تهیه کند ، داشته باشد . دوم : سلامت مزاج و توانائی آن را داشته باشد که بدون مشقت زیاد بتواند مکه رود ، و حج را بجا آورد . و این شرط در وجوب مباشرت حج معتبر است و کسی که توانایی مالی دارد ولی قدرت بدنی مباشرت ندارد یا مباشرت برای او حرجی است و امید بهبودی ندارد باید نایب بگیرد . سوم : در راه مانعی از رفتن نباشد ، و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند ، حج بر او واجب نیست . ولی اگر از راه دیگری بتواند برود اگر چه دورتر باشد ، باید از آن راه برود ، مگر آنکه آن راه آنقدر دورتر و غیر معمولی باشد که بگویند راه حج بسته است . چهارم : تمکن از سایر جهات داشته باشد که به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد . پنجم : مخارج کسانی را که خرجیِ آنان بر او واجب است مثل زن و بچه ، یا ترک انفاق بر آنان برای او حرجی است ، داشته باشد . ششم : بعد از برگشتن ، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد ، یعنی اینطور نباشد که بواسطه مخارج حج پس از برگشتن مجبور شود به زحمت زندگی کند .
- [آیت الله اردبیلی] نقره دو نصاب دارد: نصاب اوّل آن (105 مثقال) معمولی (معادل 187/492 گرم) است و اگر نقره به (105 مثقال) برسد و شرایط دیگر را هم داشته باشد، انسان باید (یک چهلم) آن (معادل 304/12 گرم) را بابت زکات بدهد و اگر به این مقدار نرسد، زکات آن واجب نیست. نصاب دوم نقره (21 مثقال) (معادل 437/98 گرم) است، یعنی اگر (21 مثقال) به (105 مثقال) اضافه شود، باید زکات تمام (126 مثقال) (معادل 625/590 گرم) را بدهد و اگر کمتر از (21 مثقال) اضافه شود، فقط باید زکات (105 مثقال) آن را بدهد و زیادی آن زکات ندارد و همچنین است هر چه بالا رود، یعنی به ازاء هر (21 مثقال) که به نصاب اوّل اضافه می‌شود، باید زکات تمام آن را بدهد و اگر کمتر اضافه شود مقداری که اضافه شده و کمتر از (21 مثقال) است، زکات ندارد. بنابر این اگر انسان یک چهلم هر چه طلا و نقره دارد بدهد، زکاتی را که بر او واجب بوده داده و گاهی هم بیشتر از مقدار واجب داده است؛ مثلاً کسی که (110 مثقال) نقره دارد، اگر یک چهلم آن را بدهد، زکات (105 مثقال) آن را که واجب بوده داده و مقداری هم برای (5 مثقال) آن داده که واجب نبوده است.