متشابهات
سنی:
با توجه به این که با ارجاع متشابهات به محکمات معنای متشابه روشن می شود، آیا هر آیه ای سر راست بر معنا دلالت نمی کند؟
متشابه از ماده شبه به معنای همانندی است. از این واژه، گاه لازم معنای اصلی یعنی مشتبه شدن نیز منظور است، چنان که آیات متشابه در برابر آیات محکم به آیاتی گفته می شود که برای هر یک از آن ها معانی متعددی تصور می شود که با یکدیگر مشتبه می گردند.(1) آیات متشابه که معنا و مدلول واقعیش در ابتدای امر روشن نیست و با معانی دیگر مشتبه می شود، با ارجاع آن ها به آیات محکم قرآن معنای واقعی آن ها روشن می گردد و متشابه، محکم می شود.(2) بنابراین آیات محکم معنایش در رجوع اوّلی روشن می شود، ولی آیه متشابه پس از ارجاع آن به آیات محکم مدلولش آشکار می گردد، مثلاًٍ در آیة "الرحمن علی العرش استوی"،(3) تصریح شده که خداوند بر کرسی قرار گرفته است. در نظر ابتدایی برای شنونده تردید حاصل می شود و برایش معنای حقیقی آن روشن نیست، لیکن وقتی به مانند آیه "لیس کمثله شیء؛ خداوند شبیه چیزی نیست"،(4) رجوع شود، معلوم می شود که استقرار خداوند بر عرش، به نحوة استقرار جسمانی که اعتقاد و تکیه بر مکان باشد نبوده، بلکه منظور تسلط و احاطه بر مُلک است. هم چنین هنگامی که آیه "الی ربّها ناظرة؛ به پروردگارش نظر می کند".(5) به گوش مخاطب می خورد، منظور واقعی آیه را نمی فهمد، ولی پس از رجوع به امثال آیه "لا تدرکه الأبصار و هو یدرک الابصار" معلوم می شود که مقصود از آن نگاه کردن جسمانی نیست. بنابراین آیات متشابه سر راست بر معانی خود دلالت نمی کنند، بلکه پس از ارجاع آن ها به آیات محکم، معانی واقعی آن ها روشن می شود. پی نوشت ها: 1. محمد تقی مصباح یزدی، قرآن شناسی، ص 60. 2. تفسیر المیزان، ج 3 (ترجمه) ص 35. 3. طه (20) آیة 5. 4. شوری (42) آیة 11. 5. قیامت (75) آیة 23. eporsesh.com
متشابه از ماده شبه به معنای همانندی است. از این واژه، گاه لازم معنای اصلی یعنی مشتبه شدن نیز منظور است، چنان که آیات متشابه در برابر آیات محکم به آیاتی گفته می شود که برای هر یک از آن ها معانی متعددی تصور می شود که با یکدیگر مشتبه می گردند.(1) آیات متشابه که معنا و مدلول واقعیش در ابتدای امر روشن نیست و با معانی دیگر مشتبه می شود، با ارجاع آن ها به آیات محکم قرآن معنای واقعی آن ها روشن می گردد و متشابه، محکم می شود.(2) بنابراین آیات محکم معنایش در رجوع اوّلی روشن می شود، ولی آیه متشابه پس از ارجاع آن به آیات محکم مدلولش آشکار می گردد، مثلاًٍ در آیة "الرحمن علی العرش استوی"،(3) تصریح شده که خداوند بر کرسی قرار گرفته است. در نظر ابتدایی برای شنونده تردید حاصل می شود و برایش معنای حقیقی آن روشن نیست، لیکن وقتی به مانند آیه "لیس کمثله شیء؛ خداوند شبیه چیزی نیست"،(4) رجوع شود، معلوم می شود که استقرار خداوند بر عرش، به نحوة استقرار جسمانی که اعتقاد و تکیه بر مکان باشد نبوده، بلکه منظور تسلط و احاطه بر مُلک است. هم چنین هنگامی که آیه "الی ربّها ناظرة؛ به پروردگارش نظر می کند".(5) به گوش مخاطب می خورد، منظور واقعی آیه را نمی فهمد، ولی پس از رجوع به امثال آیه "لا تدرکه الأبصار و هو یدرک الابصار" معلوم می شود که مقصود از آن نگاه کردن جسمانی نیست. بنابراین آیات متشابه سر راست بر معانی خود دلالت نمی کنند، بلکه پس از ارجاع آن ها به آیات محکم، معانی واقعی آن ها روشن می شود. پی نوشت ها: 1. محمد تقی مصباح یزدی، قرآن شناسی، ص 60. 2. تفسیر المیزان، ج 3 (ترجمه) ص 35. 3. طه (20) آیة 5. 4. شوری (42) آیة 11. 5. قیامت (75) آیة 23. eporsesh.com
عنوان سوال:
با توجه به این که با ارجاع متشابهات به محکمات معنای متشابه روشن می شود، آیا هر آیه ای سر راست بر معنا دلالت نمی کند؟
پاسخ:
متشابه از ماده شبه به معنای همانندی است. از این واژه، گاه لازم معنای اصلی یعنی مشتبه شدن نیز منظور است، چنان که آیات متشابه در برابر آیات محکم به آیاتی گفته می شود که برای هر یک از آن ها معانی متعددی تصور می شود که با یکدیگر مشتبه می گردند.(1) آیات متشابه که معنا و مدلول واقعیش در ابتدای امر روشن نیست و با معانی دیگر مشتبه می شود، با ارجاع آن ها به آیات محکم قرآن معنای واقعی آن ها روشن می گردد و متشابه، محکم می شود.(2)
بنابراین آیات محکم معنایش در رجوع اوّلی روشن می شود، ولی آیه متشابه پس از ارجاع آن به آیات محکم مدلولش آشکار می گردد، مثلاًٍ در آیة "الرحمن علی العرش استوی"،(3) تصریح شده که خداوند بر کرسی قرار گرفته است. در نظر ابتدایی برای شنونده تردید حاصل می شود و برایش معنای حقیقی آن روشن نیست، لیکن وقتی به مانند آیه "لیس کمثله شیء؛ خداوند شبیه چیزی نیست"،(4) رجوع شود، معلوم می شود که استقرار خداوند بر عرش، به نحوة استقرار جسمانی که اعتقاد و تکیه بر مکان باشد نبوده، بلکه منظور تسلط و احاطه بر مُلک است. هم چنین هنگامی که آیه "الی ربّها ناظرة؛ به پروردگارش نظر می کند".(5) به گوش مخاطب می خورد، منظور واقعی آیه را نمی فهمد، ولی پس از رجوع به امثال آیه "لا تدرکه الأبصار و هو یدرک الابصار" معلوم می شود که مقصود از آن نگاه کردن جسمانی نیست. بنابراین آیات متشابه سر راست بر معانی خود دلالت نمی کنند، بلکه پس از ارجاع آن ها به آیات محکم، معانی واقعی آن ها روشن می شود.
پی نوشت ها:
1. محمد تقی مصباح یزدی، قرآن شناسی، ص 60.
2. تفسیر المیزان، ج 3 (ترجمه) ص 35.
3. طه (20) آیة 5.
4. شوری (42) آیة 11.
5. قیامت (75) آیة 23.
eporsesh.com
- [سایر] ملاک تشخیص آیات محکمات از متشابهات چیست؟ معنای آیه میزان است یا درک آدمی از مفهوم آیه؟
- [سایر] خداوند می فرماید: (اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِی...) و می فرماید: (الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبیر)؛ در آیه اول، همه کتاب با وصف متشابه آمده است و در آیه دوّم، همه آیات کتاب با وصف محکم آمده است. با توجّه به این دو آیه و آیه سوم که می فرماید: (هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ...)، چه برداشتی می توان داشت؟
- [سایر] منظور از آیات محکم و متشابه چیست ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] لطفاً، با ذکر مثال، تعریف دقیقی از (محکمات)، (ضروریّات دین) و سایر اصطلاحات مشابه همچون; (محکمات فقه)، (احکام ضروری اسلام)، (مسلّمات مذهب) بیان فرمایید. ضمناً حکم انکار هر یک از آنها چه می باشد؟
- [سایر] در خصوص آیات محکم و متشابه که خداوند فرموده: «تأویل آن به عهدة خداوند است...» توضیح دهید؟
- [سایر] آیه قتال (سوره انفال، آیه 39) چگونه بر ظهور حضرت مهدی علیه السلام دلالت دارد؟
- [سایر] آیه ارتداد (سوره مائده، آیه 54) چگونه بر ظهور امام زمان علیه السلام دلالت دارد؟
- [سایر] آیه اولی الامر (سوره نساء، آیه 59) چگونه بر وجود امام زمان (عج) دلالت دارد؟
- [سایر] آیه صادقین (سوره توبه، آیه 119) چگونه بر وجود امام زمان (عج) دلالت دارد؟
- [سایر] آیه استضعاف (سوره قصص، آیه 5) چگونه بر ظهور حضرت مهدی علیه السلام دلالت دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب اگر مأموم یک مرد باشد، باید طرف راست امام بایستد و اگر چند مرد باشند، باید پشت سر امام بایستند و اگر یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن باشند، باید مرد طرف راست امام و زنها پشت سر امام بایستند و اگر چند زن باشند، باید پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد و چند زن باشند، باید مردها پشت سر امام و زنها پشت سر مردها بایستند و اگر یک زن باشد، میتواند در پشت سر امام و یا طرف راست او به نحوی بایستد که جای سجده او مساوی با زانو یا محل ایستادن امام باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از ان دست چپ را از ارنج تا سر انگشتها بشوید
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از ان دست چپ را از ارنج تا سر انگشتها بشوید
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.
- [آیت الله بروجردی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.
- [آیت الله اردبیلی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتان بشوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] بنابر احتیاط واجب اگر ماموم یک مرد باشد طرف راست امام بایستد و اگر یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن باشند مرد طرف راست امام بایستد و بقیه پشت سر امام و اگر چند مرد و یک یا چند زن باشند مردها پشت سر امام و زنها پشت سر مردها بایستند و اگر یک یا چند زن باشد پشت سر امام بایستد و در صورتی که یک زن باشد مستحب است پشت سر در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش محاذی زانو یا قدم امام باشد
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.
- [آیت الله مظاهری] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.