منظور از آیات محکم و متشابه چیست ؟
واژهء محکم در اصل از به معنی ممنوع ساختن گرفته شده است . به همین دلیل به موجدات پایدار واستوار, محکم می گویند زیرا عوامل انحرافی را می زدایند. نیز سخنان روشن و قاطع که هر گونه احتمال را از خوددور می سازد, محکم می گویند و دانش را از این جهت حکمت می گویند که انسان را از بدی ها باز می دارد. بنابراین مراد از آیاتی است که مفهوم آن به قدری روشن است که جای گفت گوو بحث در آن نیست . واژهء متشابه در اصل به معنی چیزی است که قسمت های مختلف آن شبیه یکدیگرند. به همین جهت به جمله ها وکلماتی که معنی آن ها پیچیده است و گاهی احتمالات مختلف دربارهء آن داده می شود, متشابه می گویند. بنابراین به آیاتی که معانی آن در بَدْو نظر پیچیده است و در آغاز, احتمالات متعددی در آن می رود. متشابه می گویند.(1) اصطلاح محکم و متشابه در مورد حدیث نیز استعمال شده است . حدیث محکم , حدیثی است که در دلالتش بر مراد, به خاطر روشن بودن , نیازی به قرینه ندارد, ولی متشابه چه در متن و چه در سند در دلالتش برمقصود, نیاز به قرینه و ممیزات رجالیه دارد.(2) گرچه دربارهء معنای محکم و متشابه , مفسران اقوال و احتمالات زیادی ذکر کرده اند. فخر رازی در تفسیر کبیرش , چهار قول , مرحوم طبرسی در مجمع البیان , پنج تفسیر, نویسندهء شیعه چه می گوید>,(3) ده قول و مرحوم علامه طباطبایی در المیزان , شانزده قول و بالاخره , البحرالمحیط حدود بیست قول در تفسیر آن ذکر کرده اند, ولی مناسبترین قول و تفسیر, همان چیزی است که ذکر شد. این که در سورهء هود تمام آیات قرآن قلمداد شده , به خاطر ارتباط و به هم پیوستگی آیات قرآن است .در سورهء زمر تمام آیات قرآن , متشابه معرفی شده که به این معنا است که همهء آیات قرآن از جهت درستی و صحت وحقیت همانند یکدیگر می باشند.(4) پی نوشتها: 1.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 432و 433 2.زین العابدین قربانی , علم حدیث , ص 123 3.سراج انصاری , شیعه چه می گوید, ص 346 4.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 434 eporsesh.com
عنوان سوال:

منظور از آیات محکم و متشابه چیست ؟


پاسخ:

واژهء محکم در اصل از به معنی ممنوع ساختن گرفته شده است . به همین دلیل به موجدات پایدار واستوار, محکم می گویند زیرا عوامل انحرافی را می زدایند. نیز سخنان روشن و قاطع که هر گونه احتمال را از خوددور می سازد, محکم می گویند و دانش را از این جهت حکمت می گویند که انسان را از بدی ها باز می دارد.
بنابراین مراد از آیاتی است که مفهوم آن به قدری روشن است که جای گفت گوو بحث در آن نیست .
واژهء متشابه در اصل به معنی چیزی است که قسمت های مختلف آن شبیه یکدیگرند. به همین جهت به جمله ها وکلماتی که معنی آن ها پیچیده است و گاهی احتمالات مختلف دربارهء آن داده می شود, متشابه می گویند.
بنابراین به آیاتی که معانی آن در بَدْو نظر پیچیده است و در آغاز, احتمالات متعددی در آن می رود. متشابه می گویند.(1) اصطلاح محکم و متشابه در مورد حدیث نیز استعمال شده است . حدیث محکم , حدیثی است که در دلالتش بر مراد, به خاطر روشن بودن , نیازی به قرینه ندارد, ولی متشابه چه در متن و چه در سند در دلالتش برمقصود, نیاز به قرینه و ممیزات رجالیه دارد.(2)
گرچه دربارهء معنای محکم و متشابه , مفسران اقوال و احتمالات زیادی ذکر کرده اند.
فخر رازی در تفسیر کبیرش , چهار قول , مرحوم طبرسی در مجمع البیان , پنج تفسیر, نویسندهء شیعه چه می گوید>,(3) ده قول و مرحوم علامه طباطبایی در المیزان , شانزده قول و بالاخره , البحرالمحیط حدود بیست قول در تفسیر آن ذکر کرده اند, ولی مناسبترین قول و تفسیر, همان چیزی است که ذکر شد.
این که در سورهء هود تمام آیات قرآن قلمداد شده , به خاطر ارتباط و به هم پیوستگی آیات قرآن است .در سورهء زمر تمام آیات قرآن , متشابه معرفی شده که به این معنا است که همهء آیات قرآن از جهت درستی و صحت وحقیت همانند یکدیگر می باشند.(4)
پی نوشتها:
1.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 432و 433
2.زین العابدین قربانی , علم حدیث , ص 123
3.سراج انصاری , شیعه چه می گوید, ص 346
4.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 434
eporsesh.com





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین