واژهء محکم در اصل از به معنی ممنوع ساختن گرفته شده است . به همین دلیل به موجدات پایدار واستوار, محکم می گویند زیرا عوامل انحرافی را می زدایند. نیز سخنان روشن و قاطع که هر گونه احتمال را از خوددور می سازد, محکم می گویند و دانش را از این جهت حکمت می گویند که انسان را از بدی ها باز می دارد. بنابراین مراد از آیاتی است که مفهوم آن به قدری روشن است که جای گفت گوو بحث در آن نیست . واژهء متشابه در اصل به معنی چیزی است که قسمت های مختلف آن شبیه یکدیگرند. به همین جهت به جمله ها وکلماتی که معنی آن ها پیچیده است و گاهی احتمالات مختلف دربارهء آن داده می شود, متشابه می گویند. بنابراین به آیاتی که معانی آن در بَدْو نظر پیچیده است و در آغاز, احتمالات متعددی در آن می رود. متشابه می گویند.(1) اصطلاح محکم و متشابه در مورد حدیث نیز استعمال شده است . حدیث محکم , حدیثی است که در دلالتش بر مراد, به خاطر روشن بودن , نیازی به قرینه ندارد, ولی متشابه چه در متن و چه در سند در دلالتش برمقصود, نیاز به قرینه و ممیزات رجالیه دارد.(2) گرچه دربارهء معنای محکم و متشابه , مفسران اقوال و احتمالات زیادی ذکر کرده اند. فخر رازی در تفسیر کبیرش , چهار قول , مرحوم طبرسی در مجمع البیان , پنج تفسیر, نویسندهء شیعه چه می گوید>,(3) ده قول و مرحوم علامه طباطبایی در المیزان , شانزده قول و بالاخره , البحرالمحیط حدود بیست قول در تفسیر آن ذکر کرده اند, ولی مناسبترین قول و تفسیر, همان چیزی است که ذکر شد. این که در سورهء هود تمام آیات قرآن قلمداد شده , به خاطر ارتباط و به هم پیوستگی آیات قرآن است .در سورهء زمر تمام آیات قرآن , متشابه معرفی شده که به این معنا است که همهء آیات قرآن از جهت درستی و صحت وحقیت همانند یکدیگر می باشند.(4) پی نوشتها: 1.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 432و 433 2.زین العابدین قربانی , علم حدیث , ص 123 3.سراج انصاری , شیعه چه می گوید, ص 346 4.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 434 eporsesh.com
واژهء محکم در اصل از به معنی ممنوع ساختن گرفته شده است . به همین دلیل به موجدات پایدار واستوار, محکم می گویند زیرا عوامل انحرافی را می زدایند. نیز سخنان روشن و قاطع که هر گونه احتمال را از خوددور می سازد, محکم می گویند و دانش را از این جهت حکمت می گویند که انسان را از بدی ها باز می دارد.
بنابراین مراد از آیاتی است که مفهوم آن به قدری روشن است که جای گفت گوو بحث در آن نیست .
واژهء متشابه در اصل به معنی چیزی است که قسمت های مختلف آن شبیه یکدیگرند. به همین جهت به جمله ها وکلماتی که معنی آن ها پیچیده است و گاهی احتمالات مختلف دربارهء آن داده می شود, متشابه می گویند.
بنابراین به آیاتی که معانی آن در بَدْو نظر پیچیده است و در آغاز, احتمالات متعددی در آن می رود. متشابه می گویند.(1) اصطلاح محکم و متشابه در مورد حدیث نیز استعمال شده است . حدیث محکم , حدیثی است که در دلالتش بر مراد, به خاطر روشن بودن , نیازی به قرینه ندارد, ولی متشابه چه در متن و چه در سند در دلالتش برمقصود, نیاز به قرینه و ممیزات رجالیه دارد.(2)
گرچه دربارهء معنای محکم و متشابه , مفسران اقوال و احتمالات زیادی ذکر کرده اند.
فخر رازی در تفسیر کبیرش , چهار قول , مرحوم طبرسی در مجمع البیان , پنج تفسیر, نویسندهء شیعه چه می گوید>,(3) ده قول و مرحوم علامه طباطبایی در المیزان , شانزده قول و بالاخره , البحرالمحیط حدود بیست قول در تفسیر آن ذکر کرده اند, ولی مناسبترین قول و تفسیر, همان چیزی است که ذکر شد.
این که در سورهء هود تمام آیات قرآن قلمداد شده , به خاطر ارتباط و به هم پیوستگی آیات قرآن است .در سورهء زمر تمام آیات قرآن , متشابه معرفی شده که به این معنا است که همهء آیات قرآن از جهت درستی و صحت وحقیت همانند یکدیگر می باشند.(4)
پی نوشتها:
1.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 432و 433
2.زین العابدین قربانی , علم حدیث , ص 123
3.سراج انصاری , شیعه چه می گوید, ص 346
4.ناصر مکارم شیرازی و همراهان , تفسیر نمونه , ج 2 ص 434
eporsesh.com
- [سایر] ملاک تشخیص آیات محکمات از متشابهات چیست؟ معنای آیه میزان است یا درک آدمی از مفهوم آیه؟
- [سایر] با توجه به این که با ارجاع متشابهات به محکمات معنای متشابه روشن می شود، آیا هر آیه ای سر راست بر معنا دلالت نمی کند؟
- [سایر] در خصوص آیات محکم و متشابه که خداوند فرموده: «تأویل آن به عهدة خداوند است...» توضیح دهید؟
- [سایر] خداوند می فرماید: (اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِی...) و می فرماید: (الر کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَکیمٍ خَبیر)؛ در آیه اول، همه کتاب با وصف متشابه آمده است و در آیه دوّم، همه آیات کتاب با وصف محکم آمده است. با توجّه به این دو آیه و آیه سوم که می فرماید: (هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ...)، چه برداشتی می توان داشت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] لطفاً، با ذکر مثال، تعریف دقیقی از (محکمات)، (ضروریّات دین) و سایر اصطلاحات مشابه همچون; (محکمات فقه)، (احکام ضروری اسلام)، (مسلّمات مذهب) بیان فرمایید. ضمناً حکم انکار هر یک از آنها چه می باشد؟
- [سایر] دلیل وجود آیات متشابه در قرآن چیست؟
- [سایر] آیا در قرآن آیات متشابه وجود دارد؟
- [سایر] چرا خدا ایات متشابه در قران قرار داده؟ این ایات باعث انحراف انسان ها نمی شود؟
- [سایر] آیاتی که اصل و مرجع دیگر آیات و یا متشابه آیات اصلی هستند کدامند؟ توضیح دهید.
- [سایر] منظور از محکم و مفصّل بودن قرآن چیست؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد؛ باید از اصل مال میت بردارند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مخارج انداختن در دریا ومخارج محکم کردن قبر میّت را در صورتی که لازم باشد، باید از اصل مال میّت بردارند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد، از اصل مال میت برمیدارند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت در صورتی که لازم باشد از اصل مال میت برداشته می شود
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را، در صورتی که لازم باشد، باید از اصل مال میت بردارند.
- [آیت الله بروجردی] مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد، باید از اصل مال میت بردارند.
- [آیت الله خوئی] مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد، باید از اصل مال میت بردارند.
- [امام خمینی] مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میت را در صورتی که لازم باشد باید از اصل مال میت بردارند.
- [آیت الله اردبیلی] هزینه انداختن در دریا و هزینه محکم کردن قبر میّت را در صورتی که لازم باشد، باید از اصل مال میّت بردارند.
- [آیت الله سیستانی] مخارج انداختن در دریا ، و مخارج محکم کردن قبر میّت را در صورتی که لازم باشد ، میتوانند از اصل مال میّت بردارند .