از دیدگاه قرآن کیفر کافران چگونه است؟

درباره کیفر کافران دو دسته آیات ظاهرا ناهماهنگ به چشم می خورد:
الف: ذسته ای از آنها دلالت دارد نعمت هایی که به کافران ارزانی شده برای مؤاخذه و سرگرم ساختن آنهاست؛ مانند:
1 - (وَ کَأَیِّن مِن قَریه أَمْلِیت لَها وهِی ظالِمه ثُمَّ أخَذتها و إِلیَّ المَصیر) حج/48. [و چه بسا شهرهایی که ما به اهلش با آن که ستمکار بودند مهلت دادیم. سپس روزی از آنها انتقام گرفتیم.]
2 - (وَ لا یَحسَبنَّ الَّذِین کَفروا أَنّما نُملی لَهُم خَیر لانفُسهم إِنَّما نُملی لَهُم لِیَزدادوا إِثْماً) آل عمران/178. [و البته نباید کسانی که کافر شده اند تصور کنند این که به ایشان مهلت می دهیم برای آنان نیکوست؛ ما فقط به ایشان مهلت می دهیم تا بر گناه خود بیفزایند، و آن گاه عذابی خفت آور خواهند داشت.]
3 - (وَ الَّذِین کَذَّبوا بِایاتِنا سَنَسْتَدرجُهُم مِن حَیث لا یَعلَمون و أُملی لَهم إِنَّ کَیدی مَتین) اعراف/182 183. [آنان که که آیات ما را تکذیب کردند از جایی که نمی دانند به زودی به عذاب و هلاکت می افکنیم و روزی چند به آنان مهلت می‌دهیم. همانا کیفر بس شدید ما به آنان خواهد رسید.]
4 - (فَذَرنی و مَن یُکذِّب بِهذا الحَدیث سَنَستَدرجهم مِن حَیث لایَعلَمون و أُمْلی لَهُم إِن کَیدی مَتین) قلم/44 45. [ای پیامبر تو کیفر دروغ پردازان و مکذبان را به من واگذار. ما آنان را از آن جا که نفهمند به عذاب سخت در افکنیم. آنان را مهلت ده که البته کید من بسیار سخت است.]
بنابراین، کفار از هیچ نعمتی برخوردار نیستند، و آنچه به ظاهر نعمت می نماید در واقع مسموم و زهرآگین است؛ نظیر عسل مسمومی که خورنده آن حتی یک لحظه آسوده نیست و از آن لذتی نمی برد.
ب: آیاتی که دلالت می کند کافران از نعمت های الهی برخوردارند؛ گاهی فراوان و زمانی اندک؛ مانند:
1 (أَوَعَجبتم أَن جاءَکم ذِکر مِن رَبِّکم عَلی رَجل مِنکم لِیُنذِرکم و اذْکُروا إِذ جَعَلکم خُلَفاء مِن بَعد قَوم نُوح و زادَکم فی الخَلق بَصْطَه فَاذْکُروا الاء الله لَعلَّکُم تُفلِحون) اعراف/69. [آیا به شگفت آمده اید که مردی از جانب خدا آمده تا شما را انذار کند و از عذاب آخرت بیم دهد؟ ای مردم آگاه شوید که خدا شما را پس از هلاک قوم نوح جانشین آن گروه کرد و در خلقت و نعمت شما بیفزود. پس ای مردم، انواع نعمت های خدا را به یاد آرید شاید رستگار شوید.]
2 - (وَاذْکروا أِذْ جَعَلکم خُلفاء مِن بَعد عاد و بَوّأکُم فِی الاَرض تَتَخذون مِن سُهولَها قُصُورا و تَنْحِتون الجِبال بَیوتا فَاذْکروا الاء الله و لا تَعثوا فِی الأَرض مُفسدین) اعراف/74. [به یاد آورید که خداوند شما را پس از هلاک قوم عاد، جانشین مردمان گذشته کرد، و در زمین منزل داد تا از زمین های نرم قصرهای با شکوه بسازید و از کوه ها منزل ها بتراشید و جایگاه های محکم تهیه کنید. پس نعمت های خدا را یاد کنید، و در زمین به فساد و تبه کاری برنخزید.]
4 - (لایَغُرنَّک تَقلَّب الَّذِین کَفروا فِی البِلاد مَتاع قَلیل ثُمَّ مَأویهم جَهنَّم وبِئَس المِهاد) آل عمران/196 197.
[ای پیامبر تصرف و سلطه کافران بر شهرها، تو را فریب ندهد و اندوهگین نشوی. دنیا متاعی اندک است و پس از این جهان جایگاه آنان جهنم است و چه بدآرامگاهی است.]
5 - (وَ ضَربَ الله مَثَلا قَرْیَه کانَت امِنَه مُطْمَئنه یَأْیتها رِزْقُها رَغَدا مِنْ کُل مَکان فَکفَرت بِأَنعَم الله) نحل/112. [خداوند مثل شهری را می آورد که در آن امنیت کامل حکمفرما بود و اهلش در آسایش و اطمینان زندگی می کردند و از هر جانب روزی فراوان به آنان می رسید، تا این که اهل آن شهر نعمت خدا را کفران کردند... .]
این دسته آیات مربوط به اول امر است؛ یعنی خداوند ابتدا خوان نعمت گسترده خود را بر همگان باز می کند، دعوت عمومی به عمل می آورد و نعمت ها را متذکر می شود و به وسیله آنها می آزماید. چنان که کفر ورزند و آنها را نادیده گیرند یا خوان گستر و سفر انداز را منکر شوند و به تذکار دهنده پشت کنند (به مقتضای آیات دسته اول) به تدریج نعمت ها را می گیرد یا دفعتا آنها را گرفته، به سرنوشت کیفرها و عذاب های طاقت فرسا و شکننده ای مبتلا می گرداند. همه اینها بر اثر این است که مترفان و مسرفان و مرفهان بی مسؤولیت سپاس و شکر و حمد را به جا نیاوردند و بنای سرکشی و طغیان گری را بر پایه پیروی از شیطان، فراموشی نعمت ها، و گوش ندادن به سخنان حکیمانه و اندرزهای درگونه پیامبران استوار ساختند. در نتیجه پس از مردود شدن در آزمون الهی، با مکر تدریجی، نعمت ها یکی پس از دیگری گرفته می شود.
وانگهی آیه اخیر چه بسا این نکته را خاطرنشان سازد که انسانی که سرگرم رفاه طلبی باشد به طور کلی از خدا غافل می شود و خداوند نیز بر غفلت او می افزاید، برخلاف انسان مضطر و بیچاره ای که به فکر روی آوردن به درگاه خداوند می افتد و در مشکلات زندگی او را می خواند واز وی مدد می جوید. حاصل این که، با بیان فوق می توان بین دو دسته آیاتی که به ظاهر تنافی دارد جمع کرد و تنافی متوهم را از میان برد.
eporsesh.com