زندگی
حیات مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.
قرآن دروغ را گناه بزرگ می‌داند و زندگی انسان بدون دروغ نمی‌چرخد توضیح دهید؟
"إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِب‌َ الَّذِین‌َ لاَ یُؤْمِنُون‌َ بِ ئ‹َایََت‌ِ اللَّه‌ِ;(نحل،105) کسانی دروغ می‌گویند که به آیات الهی ایمان ندارند. دروغ نه تنها گناه کبیره است بلکه کلید همه بدی‌هاست امام حسن عسکری‌فرمود: اگر همه زشتی‌ها در خانه باشد کلید آن دروغ است.(میزان الحکمة، ج 8، ص 344.) با این حال یکی از مشکلات اخلاقی جامعه، دروغگویی است که عوامل و انگیزه‌های مختلفی دارد که از نظر روایات کم ارزشی و سبکی روحی از عوامل این کار است و این که جامعه پر از دروغ است برای انسان مجوز نمی‌شود که دروغ بگوید. به تعبیری شیوع و همگانی بودن گناهی، باعث جواز آن نمی‌شود و انسان مؤمن باید سعی کند اولاً محیط را عوض کند و درثانی اگر قدرت بر تغییر محیط و شرائط ندارد خود را حفظ کند و از محیط رنگ نپذیرد، با این همه اگر در شرائطی قرار گرفت که واقعاً می‌بایست مطلب خلاف واقعی بگوید باید توریه نماید یعنی با قصد راست، طرف مقابل را در برداشت دیگری بیندازد مثلاً می‌پرسد: فلانی این‌جا نبود با اشاره و قصد جای خالی اتاق بگوید، خیر این‌جا نبود و طرف فکر کند در خانه نبوده.(میزان الحکمة، ج 8، ص 356.) ولی باید توجه داشت خیلی از جاها تصور خیالی و باطل باعث این کار می‌شود و زندگی انسان در گرو راست بهتر می‌چرخد تا دروغ. و باید این تصور باطل و خیالی را شکست و تجربه کرد تا دید که رونق و فروغ زندگی بسته به راستگویی است، در عین حال در برخی از موارد گفتن دروغ جایز است و اشکالی ندارد که یکی از موارد آنجاست که بخواهیم بین دو نفر، اصلاح کنیم برای اصلاح رابطه دو نفر، گفتن دروغ اشکالی ندارد. امام صادق می‌فرماید: خدا، دروغ به خاطر، اصلاح را دوست دارد.(میزان الحکمة، محمدی ری شهری، ج 8، ص 355.) عالم ربانی ملا احمد نراقی در کتاب شریف "معراج السعاده" دربارة راه خلاصی از دروغ می‌فرماید: "و طریقة خلاصی از آن، این است که پیوسته آیات و اخباری که در مذمّت دروغ رسیده است را در نظر بیاورد و به خاطر داشته باشد و بدان که دروغ گفتن، باعث هلاکت ابدی و عذاب اخروی است; پس از آن ملاحظه کن که هر دروغگویی از نظرها ساقط، و در دیده‌ها خوار و بی‌اعتبار است و کسی به سخن او اعتنا نمی‌کند، و پست و ذلیل و خوار می‌گردد."(معراج السعادة، ملا احمد نراقی، ص 578579، نشر هجرت.) البته شما می‌توانید برای خود تنبیه‌ها و تشویق‌هایی در نظر بگیرید، مانند آن که عهد کنید که اگر مرتکب دروغ شدید، خود را از خوردن چیزی که به آن علاقه دارید و در دسترس شما هم هست محروم کنید تا به این وسیله در خاطر شما بماند و کم‌کم بر این صفت بد غالب شوید. ان شأاللّه با توکّل بر خداوند متعال و یاری او پس از مدّتی این عادت از شما برطرف می‌شود. eporsesh.com
"إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِب‌َ الَّذِین‌َ لاَ یُؤْمِنُون‌َ بِ ئ‹َایََت‌ِ اللَّه‌ِ;(نحل،105) کسانی دروغ می‌گویند که به آیات الهی ایمان ندارند. دروغ نه تنها گناه کبیره است بلکه کلید همه بدی‌هاست امام حسن عسکری‌فرمود: اگر همه زشتی‌ها در خانه باشد کلید آن دروغ است.(میزان الحکمة، ج 8، ص 344.) با این حال یکی از مشکلات اخلاقی جامعه، دروغگویی است که عوامل و انگیزه‌های مختلفی دارد که از نظر روایات کم ارزشی و سبکی روحی از عوامل این کار است و این که جامعه پر از دروغ است برای انسان مجوز نمی‌شود که دروغ بگوید. به تعبیری شیوع و همگانی بودن گناهی، باعث جواز آن نمی‌شود و انسان مؤمن باید سعی کند اولاً محیط را عوض کند و درثانی اگر قدرت بر تغییر محیط و شرائط ندارد خود را حفظ کند و از محیط رنگ نپذیرد، با این همه اگر در شرائطی قرار گرفت که واقعاً می‌بایست مطلب خلاف واقعی بگوید باید توریه نماید یعنی با قصد راست، طرف مقابل را در برداشت دیگری بیندازد مثلاً می‌پرسد: فلانی این‌جا نبود با اشاره و قصد جای خالی اتاق بگوید، خیر این‌جا نبود و طرف فکر کند در خانه نبوده.(میزان الحکمة، ج 8، ص 356.) ولی باید توجه داشت خیلی از جاها تصور خیالی و باطل باعث این کار می‌شود و زندگی انسان در گرو راست بهتر می‌چرخد تا دروغ. و باید این تصور باطل و خیالی را شکست و تجربه کرد تا دید که رونق و فروغ زندگی بسته به راستگویی است، در عین حال در برخی از موارد گفتن دروغ جایز است و اشکالی ندارد که یکی از موارد آنجاست که بخواهیم بین دو نفر، اصلاح کنیم برای اصلاح رابطه دو نفر، گفتن دروغ اشکالی ندارد. امام صادق می‌فرماید: خدا، دروغ به خاطر، اصلاح را دوست دارد.(میزان الحکمة، محمدی ری شهری، ج 8، ص 355.) عالم ربانی ملا احمد نراقی در کتاب شریف "معراج السعاده" دربارة راه خلاصی از دروغ می‌فرماید: "و طریقة خلاصی از آن، این است که پیوسته آیات و اخباری که در مذمّت دروغ رسیده است را در نظر بیاورد و به خاطر داشته باشد و بدان که دروغ گفتن، باعث هلاکت ابدی و عذاب اخروی است; پس از آن ملاحظه کن که هر دروغگویی از نظرها ساقط، و در دیده‌ها خوار و بی‌اعتبار است و کسی به سخن او اعتنا نمی‌کند، و پست و ذلیل و خوار می‌گردد."(معراج السعادة، ملا احمد نراقی، ص 578579، نشر هجرت.) البته شما می‌توانید برای خود تنبیه‌ها و تشویق‌هایی در نظر بگیرید، مانند آن که عهد کنید که اگر مرتکب دروغ شدید، خود را از خوردن چیزی که به آن علاقه دارید و در دسترس شما هم هست محروم کنید تا به این وسیله در خاطر شما بماند و کم‌کم بر این صفت بد غالب شوید. ان شأاللّه با توکّل بر خداوند متعال و یاری او پس از مدّتی این عادت از شما برطرف می‌شود. eporsesh.com
پاسخ:
"إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِب‌َ الَّذِین‌َ لاَ یُؤْمِنُون‌َ بِ ئ‹َایََت‌ِ اللَّه‌ِ;(نحل،105) کسانی دروغ می‌گویند که به آیات الهی ایمان ندارند. دروغ نه تنها گناه کبیره است بلکه کلید همه بدی‌هاست امام حسن عسکری‌فرمود: اگر همه زشتی‌ها در خانه باشد کلید آن دروغ است.(میزان الحکمة، ج 8، ص 344.)
با این حال یکی از مشکلات اخلاقی جامعه، دروغگویی است که عوامل و انگیزه‌های مختلفی دارد که از نظر روایات کم ارزشی و سبکی روحی از عوامل این کار است و این که جامعه پر از دروغ است برای انسان مجوز نمی‌شود که دروغ بگوید. به تعبیری شیوع و همگانی بودن گناهی، باعث جواز آن نمی‌شود و انسان مؤمن باید سعی کند اولاً محیط را عوض کند و درثانی اگر قدرت بر تغییر محیط و شرائط ندارد خود را حفظ کند و از محیط رنگ نپذیرد، با این همه اگر در شرائطی قرار گرفت که واقعاً می‌بایست مطلب خلاف واقعی بگوید باید توریه نماید یعنی با قصد راست، طرف مقابل را در برداشت دیگری بیندازد مثلاً می‌پرسد: فلانی این‌جا نبود با اشاره و قصد جای خالی اتاق بگوید، خیر این‌جا نبود و طرف فکر کند در خانه نبوده.(میزان الحکمة، ج 8، ص 356.)
ولی باید توجه داشت خیلی از جاها تصور خیالی و باطل باعث این کار می‌شود و زندگی انسان در گرو راست بهتر می‌چرخد تا دروغ. و باید این تصور باطل و خیالی را شکست و تجربه کرد تا دید که رونق و فروغ زندگی بسته به راستگویی است، در عین حال در برخی از موارد گفتن دروغ جایز است و اشکالی ندارد که یکی از موارد آنجاست که بخواهیم بین دو نفر، اصلاح کنیم برای اصلاح رابطه دو نفر، گفتن دروغ اشکالی ندارد.
امام صادق می‌فرماید: خدا، دروغ به خاطر، اصلاح را دوست دارد.(میزان الحکمة، محمدی ری شهری، ج 8، ص 355.)
عالم ربانی ملا احمد نراقی در کتاب شریف "معراج السعاده" دربارة راه خلاصی از دروغ می‌فرماید: "و طریقة خلاصی از آن، این است که پیوسته آیات و اخباری که در مذمّت دروغ رسیده است را در نظر بیاورد و به خاطر داشته باشد و بدان که دروغ گفتن، باعث هلاکت ابدی و عذاب اخروی است; پس از آن ملاحظه کن که هر دروغگویی از نظرها ساقط، و در دیده‌ها خوار و بی‌اعتبار است و کسی به سخن او اعتنا نمی‌کند، و پست و ذلیل و خوار می‌گردد."(معراج السعادة، ملا احمد نراقی، ص 578579، نشر هجرت.)
البته شما می‌توانید برای خود تنبیه‌ها و تشویق‌هایی در نظر بگیرید، مانند آن که عهد کنید که اگر مرتکب دروغ شدید، خود را از خوردن چیزی که به آن علاقه دارید و در دسترس شما هم هست محروم کنید تا به این وسیله در خاطر شما بماند و کم‌کم بر این صفت بد غالب شوید.
ان شأاللّه با توکّل بر خداوند متعال و یاری او پس از مدّتی این عادت از شما برطرف می‌شود.
eporsesh.com
- [سایر] آیا اگر انسان گناه کند خدا از زندگی انسان کاملاً بیرون می رود؟
- [سایر] آیا اگر انسان گناه کند خدا از زندگی انسان کاملاً بیرون می رود؟
- [سایر] با توجه به اینکه اگر انسان غیر از آنچه در دل دارد چیزی را اظهار کند و سخنی بگوید که حق نیست، دروغ خواهد بود حال کسی که تقیه می کند حتما دروغ خواهد گفت و دروغ یک گناه است، پس نباید این انسان معصوم باشد. آیا تقیه امام معصوم مخالف عصمت او نیست؟
- [سایر] چرا قرآن خود را بین مردم مهجور می‌داند؟ چه چیزها و اموری در قیامت از انسان شفاعت و شکایت میکنند؟
- [سایر] در جایی انسان مجبور به انجام گناه می‌شود مثلاً به علت مسائل خانوادگی به کارفرما دروغ میگوید . آیا این هم توبه پذیرفته است؟
- [سایر] خداوند که می‌داند بیشتر مردم در برابر شهوت و غضب و غریزه جنسی آسیبپذیر هستند چرا این غرایز را در وجود انسان قرار داده تا گناه کنند؟
- [سایر] خداوند در قرآن می فرماید: «ما انسان را نیکو آفریدیم.»، یعنی در نهاد انسان بدی و گناه جایی نداشته، پس چرا انسان‌ها گناه و خلاف میکنند؟
- [سایر] دروغ از گناهان کبیره بشمار می رود. در چه مواقعی دروغ گفتن جایز است ؟ آیا برای حفظ جان می توان دروغ گفت؟
- [سایر] قرآن، کدام تمدن را پیشرفته می‌داند؟
- [سایر] خواندن قرآن چه تاثیراتی در زندگی انسان می تواند داشته باشد؟
- [آیت الله مظاهری] در امر به معروف و نهی از منکر ارتکاب معصیت مثل فحش و دروغ و اهانت جایز نیست مگر آنکه آن معروف یا منکر اهم از آن معصیت باشد نظیر ترک نماز و تجاوز به عرض یا ناموس کسی.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بداند دروغ بستن به خدا و معصومان علیهمالسلام روزه را باطل میکند و چیزی را که می‌داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعد بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، به احتیاط واجب باید آن روز را امساک کند و سپس روزه را قضا نماید.
- [آیت الله خوئی] اگر چیزی را که می‌داند دروغ است به خدا و پیغمبر نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، باید روزه را تمام کند و قضای آن را بهجا آورد.
- [آیت الله بروجردی] اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل میکند و چیزی را که می‌داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، احتیاط واجب آن است که روزه را تمام کند و قضای آن را هم به جا آورد.
- [آیت الله مظاهری] از گناهان کبیره در اسلام تهمت است، و معنای آن این است که عیبی را به کسی نسبت دهد که آن عیب را نداشته باشد، بلکه اگر عیب هم نباشد ولی او راضی به آن نسبت نباشد، باز تهمت و حرام است، و اگر راضی باشد، گرچه تهمت نیست، ولی دروغ و حرام است، نظیر تملّقها و تعریفهای بیجا، و قرآن شریف تهمت را در حدّ کفر می‌داند: (انَّما یَفْتَرِی الْکَذِب‌َ الَّذینَ لا یُؤْمِنُون بایاتِ اللَّه)[1] (تنها کسانی دروغپردازی میکنند که به آیات خدا ایمان ندارند.)
- [آیت الله اردبیلی] برای جلوگیری از معصیت، ارتکاب معصیت دیگر، مثل فحش و دروغ و اهانت جایز نیست، مگر آن که معصیت، از چیزهایی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس باشد و به هیچ وجه به آن راضی نباشد؛ مثل قتل نفس محترمه که در این صورت باید به هر نحو ممکن از آن جلوگیری نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جایز نیست برای جلوگیری از معصیت، ارتکاب معصیت مثل فحش و دروغ و اهانت، مگر آنکه معصیت، از چیزهایی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس باشد و به آن راضی نباشد، مثل قتل نفس محترمه، در این صورت باید جلوگیری کند به هر نحو که ممکن است.
- [امام خمینی] جایز نیست برای جلوگیری از معصیت، ارتکاب معصیت مثل فحش و دروغ و اهانت، مگر آن که معصیت، از چیزهایی باشد که مورد اهتمام شارع مقدس باشد و راضی نباشد به آن به هیچ وجه، مثل قتل نفس محترمه، در این صورت باید جلوگیری کند به هر نحو ممکن است.
- [آیت الله بهجت] اگر انسان بدون اینکه تصمیم قلبی بر انجام یا ترک کاری داشته باشد قسم بخورد، مثلاً در مکالمات روزمره بگوید: (به خدا چنین شد یا چنین نشد)، اینگونه قسم موجب کفاره نیست، ولی اگر راست باشد مکروه است، و اگر دروغ باشد گناه است.
- [آیت الله اردبیلی] بر مسلمانان لازم است روابط اجتماعی خود را از اموری همچون غیبت، تهمت، حسد، تکبّر، تجسّس، دروغ، تملّق، خدعه و مکر، رشوه، سوء ظن، فتنهانگیزی، خیانت، نفاق، استهزا، تضییع حقوق یکدیگر و ظلم و از هرگونه معصیت پاک گردانند.